Аорта қуысының тарылуы

Аорта қуысының тарылуы (аорта тарылуы) — аорталық қақпақша аймағындағы сол қарыншадан шығатын алып кететін жолдың тарылуы, ол СҚ қан ағып кетуін қиындатады және СҚ және аорта арасындағы қысым градиентінің күрт өсуіне әкеледі. Аорта қуысының тарылуы жүрек ақауларымен ауыратындардың ішінде 20–25% кездеседі, сонымен бірге ол әйелдерге қарағанда еркектерде 3–4 рет жиірек кездеседі.

Этиологиясы:

• Қақпақша жармаларының ревматикалық зақымдануы – қақпақша жармаларының өсіп бітуі жүреді, олар қалыңдап сіреспелі болады да, қақпаөшалы тесіктің тарылу себебі болады. Жармалардың қозғалыстығын тежейтін және қақпақшалы сақинаны тарылтатын аорталық қақпақшаның әктенуі (кальциноз) сирек емес байқалады.

• Аорта атеросклерозы

• Инфекциялық эндокардит

• Аорта қуысы тарылуының туа біткен ақауы (қақпақша жармаларының дамуындағы аутқулар)

Гемодинамикалық бұзылыстар:

1. Сол қарыншаның концентрлі гипертрофиясы. Аорта қуысының тарылуы және СҚ қанның ағып кетуінің қиындауы (яғни қан ағыстың жолында “үшініші тосқауылдың” пайда болуы) аорта және СҚ арасындағы систоликалық градиенттің маңызды өсуіне әкеледі де, ол 50 мм сын. бағ. дейін жетуі. Нәтижесінде СҚ систоликалық қысым және миокардішілік кернеу күрт жоғарлайды. Күштемеден кейіннің маңызды және ұзақ уақыт жоғарлауы айқын СҚ миокардының концентрлі гипертрофиясына алып келеді. Бұл кезде қарынша қуыстары көлемі бойынша ұлғаймайды. Ұзақ уақыт бойында ақау (15–20 жылдар бойында) толығымен теңгерілген болып табылады, себебі гипертрофияланған СҚ жоғары градиентке қарамастан қалыпты жүректік лақтырысын және қалыпты деңгейдегі артериялық қысымды (ең болмағанда тыныштықта) қамтамасыз етеді. Бұны қолдайтындар аорталық тарылуға тән брадикардия және СҚ систоласының компенсаторлы созылуы.

Аорта қуысының тарылуы.

Аортаға сол қарыншадан систоликалық қан ағысының қиындауы анықталады, сол қарыншаның айқын концентрлі гипертрофия белгілері.

2. Диастоликалық дисфункция. СҚ миокардының белсенді босаңсу үрдісінің тежелуінен және қарынша бұлшық еттер массасының бекемділігі бұзылысының нәтижесінен миокард гипертрофиясы СҚ диастоликалық дисфункциясымен қабаттасады. Қарыншаның диастоликалық толу бұзылысына ілеседі: СҚ соңғы диастоликалық қысымның өсуі және толтыру қысымы. СЖ өзінің жиырылуын күшейте келу нәтижесінде қанның диастоликалық ағымын қайта үлестіруі жүреді. Жүрекшелердің СК түзілуіне маңызды өседі. Бұл қалыпты жүрек лақтырысын қолдайтын компенсаторлы маңызды екінші тегершік. Басқа жағынан алып қарасақ, СҚ диастоликалық қызметінің бұзылысы заңды түрде СЖ қысым өсуімен, сонымен қатар, кіші қан айналым веналарында да жүреді. Осы жағдайларда әрбір қолайсыз ықпалдардың (физикалық күштеме, артериялық қысымның жоғарлауы) әсері өкпеде іркілулік көріністерінің және солқарыншалық жеткіліксіздіктің диастоликалық түрінің белгілері дамуына әкелуі мүмкін.

  3. Бекітілген соққы көлемі. Аорта қуысының тарылуы бар науқастарда жүрек лақтырысы ұзақ уақыт бойында өзгермегенімен, оның физикалық күштеме кезіндегі өсуі маңызды төмендеген. Бұл тек қан ағысының жолында “үшінші тосқауылдың” — аорталық қақпақшалық сақинаның бітелуі болуымен байланысты. Күштеме кезіндегі СК (бекітілген СК) ұлғаюы СЖ адекватты ұлғаюға мүмкіншілдігі жоқтығы, осындай науқастардың ақаудың теңгерілу сатысында бас миының перфузиясының бұзылысының белгілерімен (басайналу, синкопальді жағдайлар) сипатталады. Шеткері ағзалар мен тіндердің перфузиясының бұзылысын қолдайтын вазоконстрикторлы серпілістер болады да, ол негізделеді симпато-адреналды және ренин-ангиотензин-альдостерон жүйелерінің, вазоконстрикторлы эндотелиальды ықпалдардың белсенуі.

4. Коронарлы перфузия бұзылыстары. Келесі ықпалдардың әсерімен негізделген:

• СҚ миокардының айқын гипертрофиясымен және капиллярлар санынан бұлшықеттік массаның салыстырмалы басым болуы (салыстырмалы коронарлы жеткіліксіздік);

• гипертрофияланған СҚ соңғы диастоликалық қысымның жоғарлауы және сәйкесінше аорта және қарынша арасындағы диастоликалық градиентінің төмендеуінен диастола кезіндегі коронарлы қан айналымның жүруі қамтамасыз етіледі;

• гипертрофияланға СҚ микардының субэндокардиальді тамырлардың басылуы.

4. Жүректің декомпенсациясы. СҚ гипертрофияланған миокардының жиырылу қабілетінің төмендегенінде, СК мөлшері азайғанда СҚ маңызды кеңейгені (миогенді дилатация) және ондағы соңғы-диастоликалық қысымның жоғарлауы яғни, СҚ систоликалық дисфункциясы аурудың кеш сатыларында дамиды. Сонымен бірге СЖ және кіші қан айналым веналарындағы қысым жоғарлайды және солқарыншалық жеткіліксіздіктің белгілері түзіледі.