- •1.Беларуская мова сярод іншых моў.
- •2.Старажытнаўсходнеславянскі перыяд развіцця беларускай мовы.
- •3.4.Стан беларускай мовы ў часы вкл і Рэчы Паспалітай.
- •5.Развіццё беларускай мовы ў 1917-1939 гг.
- •6.Становішча беларускай мовы ў 40-ыя - 80-ыя гады і ў наш час.
- •7.Білінгвізм, або двухмоўе.
- •8.Беларуска-руская фанетычная інтэрферэнцыя.
- •10.Катэгорыя адушаўлёнасці назоўнікаў. Канкрэтныя, абстрактныя, рэчыўныя і зборныя назоўнікі.
- •9. Род і лік назоўнікаў, іх адрозненне ў рускай і беларускай мове.
- •11.Скланенне назоўнікаў.
- •12. Канчаткі назоўнікаў мужчынскага роду другога скланення.
- •13.Скланенне ўласных назоўнікаў.
- •14.Прыметнік, ступені параўнання прыметнікаў.
- •15.Лічэбнік, скланенне лічэбнікаў.
- •16.Займеннік. Прыслоўе.
- •17.Дзеяслоў.
- •18.Дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе.
- •19.Сінтаксічная інтэрферэнцыя.
- •25.Лексіка, лексічнае значэнне слова. Амонімы, віды амонімаў.
- •1 Амонімы
- •26.Стылістычныя пласты лексікі. Сінонімы, віды сінонімаў.
- •4 Сінонімы
- •28. Лексіка паводле паходжання.
- •29.Асноўныя прыметы запазычаных слоў
- •1) Пачатковае непрыставачнае а: агрэст, атака, альтруізм, аер, армія і інш., не блытаць з аб’езд (аб- прыстаўка), адысці (ад- прыстаўка), азёры (возера – азёры вынік чаргавання о/а);
- •9.2 Неалагізмы
- •31.Агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжытку.
- •33.Гутарковы стыль.
- •34.Мастацкі стыль.
- •35.Публіцыстычны стыль.
- •36.Навуковы стыль.
- •38.Афіцыйна-справавы стыль.
- •24.Правапіс вялікай і малой літар.
- •1 З вялікай літары пішуцца:
- •1 З вялікай літары пішуцца:
- •2 З малой літары пішуцца агульныя назвы стыляў у мастацтве і архітэктуры: барока, ракако, готыка, ампір, мадэрн.
- •6 Стандартныя скарочаныя абазначэнні метрычных мер пішуцца без кропак: га (гектар), см (сантыметр), кг (кілаграм), км (кіламетр) і інш.
- •20.Прынцыпы беларускай арфаграфіі.
- •2 З гісторыі пісьменнасці
- •22.Аканне і яканне ў беларускай мове. Правапіс галосных у складаных словах.
6 Стандартныя скарочаныя абазначэнні метрычных мер пішуцца без кропак: га (гектар), см (сантыметр), кг (кілаграм), км (кіламетр) і інш.
20.Прынцыпы беларускай арфаграфіі.
Арфаграфія – гэта сукупнасць правілаў практычнага пісьма, якія рэгулююць нормы напісання слоў.
Існуюць розныя прынцыпы арфаграфіі. Пад прынцыпам арфаграфіі разумеюць вызначальную, асноўную ідэю, заканамернасць, паводле якой будуюцца і аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы напісання. У беларускім правапісе выкарыстоўваюцца два асноўныя прынцыпы арфаграфіі – фанетычны і марфалагічны.
Фанетычны прынцып азначае передачу гукаў у адпаведнасці з іх вымаўленнем. У беларускай мове ён прымяняецца ў першую чаргу для перадачы на пісьме ненаціскных галосных, на ім грунтуюцца наступныя правілы: правапіс а, э, о; е, ё, я; правапіс ы, і, й пасля прыставак; правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах; правапіс галосных у складаных словах; правапіс падоўжаных зычных і інш.
Марфалагічны прынцып азначае аднолькавую перадачу абалонкі марфемы ў моцнай і слабай пазіцыях. На гэтым прынцыпе грунтуюцца правілы: правапіс звонкіх зычных на канцы слова; правапіс звонкіх перад глухімі і глухіх перад звонкімі; правапіс прыставак аб-, над-, пад-, перад-; правапіс зычных на стыку корня і прыстаўкі і інш.
2 З гісторыі пісьменнасці
Пісьменнасць – адно з самых вялікіх вынаходніцтваў чалавека. Але тое пісьмо, якім мы карыстаемся ў наш час, прайшло доўгі шлях трансфармацыі і развіцця.
Першым этапам развіцця пісьма была піктаграфія – пісьмо ў выглядзе малюнка або паслядоўнасці малюнкаў. Ім карысталіся індзейцы Амерыкі, жыхары Афрыкі, абарыгены Аўстраліі, малыя народы Сібіры амаль да ХХ стагоддзя. У наш час захаваліся элементы гэтага пісьма ў выглядзе малюнкаў на дарожных знаках (напрыклад, знак «Асцярожна, дзеці!»), шыльдах крамаў (батон на булачнай), цырульняў (нажніцы), гадзіннікавых майстэрнях (гадзіннік) і г.д. Асабліва зручна карыстацца такімі знакамі, калі чалавек не ведае мовы і знаходзіцца ў іншай краіне.
З развіццём піктаграфічнай сістэмы і набыццём дадатковага сімвалічнага сэнсу малюнкаў пачынае развівацца ідэаграфія – пісьмо паняццямі. Гэта спосаб перадачы мовы, які мы зараз выкарыстоўваем для стварэння рэбусаў. Элементы ідэаграфічнага пісьма ёсць і ў нас: лічбы, навуковыя сімвалы +, =, %, крыж на дарожным знаку «Перасячэнне раўназначных дарог» і інш.
Але такім пісьмо было на пачатку яго развіцця. Паступова малюнкі сталі вельмі абстрактнымі і ператварыліся ў іерогліфы. Самымі старажытнымі сістэмамі ідэаграфічнага пісьма з’яўляюцца егіпецкае, шумерскае і кітайскае. У наш час захавалася толькі кітайскае (іерагліфічнае). Хоць такое пісьмо не адлюстроўвае вымаўлення, але для шматмільённага Кітая, дзе існуе вялікае мноства дыялектаў, іерагліфічная пісьменнасць – вельмі зручны сродак міждыялектных зносін.
Далейшае развіццё прывяло да ўзнікнення фанетычнага пісьма, якое стала перадаваць мову не толькі ў яе граматычным, але і ў фанетычным ладзе. Першым этапам было складовае пісьмо, калі за пэўным знакам замацоўвалася спалучэнне гукаў – склад. Такім было пісьмо ў Старажытнай Індыі. Гэты прынцып пісьма выкарыстоўваюць і ў сучасных японскай, карэйскай, в’етнамскай мовах. Другім этапам было ўзнікненне літарнага пісьма ў Фінікіі, але ў ім перадаваліся толькі зычныя гукі. Ад фінікійскага алфавіта пайшло арабскае пісьмо, якое налічвае 28 літар, акрамя таго, існуюць надрадковыя знакі для абазначэння кароткіх галосных гукаў.