- •Уводзіны
- •1. Прадмет, задачы і функцыі гістарычнай навукі. Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі.
- •2. Асноўныя канцэпцыі гістарычнага працэсу. Цывілізацыя і фармацыя.
- •Тэма. Старажытныя цывілізацыі. “Вялікае перасяленне народаў” і Беларусь
- •1. Цывілізацыі старажытнай гісторыі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •3. Старажытнаруская дзяржава ў іх-хііі стст. Полацкае княства.
- •Пытанні да самакантролю.
- •4. Барацьба ўсходніх славян з крыжакамі і мангола-татарамі.
- •Вялікае княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (другая полова XIII - першая палова XVI ст.Ст.)
- •1. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы утварэння вкл.
- •Пытанні для самакантролю
- •2. Дынастычная барацьба ў 70-90-х гадах хiVст. Крэўская ўнія і яе вынікі. Грунвальдская бітва і яе значэнне.
- •Пытанні для самакантролю.
- •3. Знешняя палітыка вкл у хiv - хvIст. Лівонская вайна. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантролю.
- •Рэфармацыя ў Еўропе і станаўленне беларускай народнасці.
- •1. Каталіцкая царква і яе роля ў сацыяльна-палітычным і духоўным жыцці традыцыйнай цывілізацыі.
- •2. Цывілізацыйнае развіццё краін Заходняй Еўропы ў XIII-XV стст.
- •3. Еўрапейскі Рэнесанс, яго змест і сутнасць.
- •4. Еўрапейская Рэфармацыя.
- •Пытанні для самакантролю.
- •5. Рэнесанс у Беларусі і яго асаблівасці.
- •6. Рэфармацыя ў Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю
- •7. Фарміраванне беларускай народнасці ў другой палове XIII- першай палове XVII стст.
- •8. Этнічная свядомасць насельніцтва Беларусі ў другой палове XIII - першай палове XVII ст. Этымалогія “Белай Русі”.
- •Пытанні для самакантролю.
- •Беларусь ад люблінскай уніі да падзелаў рэчы паспалітай
- •1.. Эканамічныя і палітычныя перамены ў Еўропе XVI-XVII стст. “Новы час”, станаўленне капіталізму.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Статут 1588 г. Дзяржаўна-прававое становішча вкл у складзе Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантроля.
- •3. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай у пачатку XVII ст. Узаемаадносіны з Расіяй.
- •4. Казацка-сялянская вайна 1648-1651 гг.
- •5. Трынаццацігадовая вайна і яе вынікі (1654-1667 гг).
- •6. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай і яго наступствы.
- •7. Падзелы Рэчы Паспалітай і ўключэнне зямель ў склад Расіі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •8. Пачатак прамысловага перавароту ў Заходняй Еўропе.
- •Пытанні для самакантролю.
- •9. Еўрапейская Асвета і яе ідэі.
- •Пытанні для самакантроля.
- •Беларусь у складзе Расійскай імперыі (другая палова XVIII – першая палова XIX ст.)
- •1. Эканамічнае і палітычнае развіццё Расіі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст. (асаблівасці цывілізацыйнага развіцця).
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Сацыяльна-эканамічная палітыка самадзяржаўя ў Беларусі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст.
- •Пытанне для самакантролю.
- •3. Вайна 1812 г. І Беларусь.
- •Пытані для самакантролю
- •4. Грамадска–палітычнае жыццё ў Беларусі ў першай палове хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •Беларусь у перыяд станаўлення буржуазнага грамадства (другая палова х1Хст. – люты 1917г.)
- •1 Палітычная мадэрнізацыя краін Заходней Еўропы. Асноўныя напрамкі мадэрнізацыі і яе змест.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Аграрная рэформа 1861 г. У Беларусі.
- •3. Земская, гарадская, судовая і іншыя рэформы 60-70 г.Г. Хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •4. Сельская гаспадарка Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •Пытанне для самакантролю.
- •5. Прамысловасць Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •6. Паўстанне 1863-64 гг. У Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •7. Прычыны і вынікі буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі
- •1905-1907Гг.
- •8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў 1900-1913гг.
- •9. Першая сусветная вайна і Беларусь.
- •10. Прычыны Лютаўскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі. Асаблівасці рэвалюцыі на Беларусі.
- •11. Альтэрнатывы грамадска-палітычнага развіцця ад лютага да кастрычніка 1917 г.
- •Лекцыя 11. Беларусь у перыяд кастрычніцкай рэвалюцыі 1917г. І грамадзянская вайна
- •1. Кастрычніцкія падзеі на Беларусі. Устанаўленне Савецкай улады.
- •2. Утварэнне бсср
- •3. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні.
- •Беларусь у міжваенны перыяд. Стварэнне беларускай дзяржаўнасці
- •1. Узбуйненне тэрыторыі бсср. Утварэнне ссср.
- •2. Гаспадарчае развіццё Беларусі ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі / 1921 – 1928 гг./.
- •3. Эканамічнае і сацыяльнае развіццё Беларусі ў гады першых пяцігодак.
- •4. Нацыянальна-культурнае будаўніцтва. Палітычныя рэпрэсіі 1930-х гг.
- •5. Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1939гг.)
- •Беларусь ва ўмовах пасляваеннага развіцця /1945 -1985 гг./
- •1. Асноўныя рысы грамадска-палітычнага развіцця Беларусі.
- •2.Сацыяльна – эканамічнае развіццё Беларусі
- •4.Развіццё адукацыі, навукі, культуры
- •2.Беларусь на міжнароднай арэне.
- •3. Фарміраванне новай палітычнай сістэмы ў Беларусі.
- •4. Сацыяльна-эканамічнае развіццё.
- •5. Стан асветы, навукі і культуры.
- •6. Рэспубліка беларусь у міжнародным супольніцтве. Беларуская дыяспара.
4. Еўрапейская Рэфармацыя.
Вялікія геаграфічныя адкрыцці працягваліся значны перыяд часу. Яны пачаліся ў канцы XV ст., а завяршыліся толькі ў пачатку XVII ст., калі была адкрыта Аўстралія. Эпоха вялікіх геаграфічных адкрыццяў аказала значны ўплыў на развіццё свету. Яна прывяла да такой з’явы як “рэвалюцыя цэн”, што дало магутны штуршок развіццю грамадскай вытворчасці. Сутнасць “рэвалюцыі цэн” была ў тым, што вялізны наплыў золата ў Еўропу зрабіў грошы больш таннымі, а тавары, наадварот, больш дарагімі. Цэны на тавары выраслі ў 4-5 разоў. Гэта выклікала сапраўдны мануфактурны бум, хуткае разбурэнне рамеснай вытворчасці, рэзкае ўздаражэнне харчавання. У канчатковым выніку “рэвалюцыя цэн” прывяла да пераразмеркавання прыватнай уласнасці на карысць буржуазіі.
Другой сацыяльна-эканамічнай, палітычнай і культурнай з’явай, якая змяніла жыццё традыцыйнага грамадства была Рэфармацыя. Калі цэнтрамі Рэнесансу былі гарады Італіі, то цэнтрамі Рэфармацыі сталі гарады Германіі. Перадумовы рэфармацыйнага руху былі створаны гуманістамі. Гэта адносіцца ў першую чаргу да духоўных перадумаў. У сваіх творах нямецкія гуманісты закраналі не толькі пытанні філасофіі і рэлігіі, яны найперш крытыкавалі каталіцкую царкву і ўслаўлялі свабоду чалавечага духу. Выдатным творам нямецкага гуманізму быў сатырычны твор С.Бранта пад назвай “Карабель дурняў”, у якім аўтар высмейваў традыцыйныя каштоўнасці, жыццё і мараль правячай феадальнай алігархіі.
Вялікім поспехам у асяроддзі гуманістаў карысталіся творы Эразма Ратэрдамскага. У сваіх творах – “Пахвальба глубству”, “Дамашнія гутаркі” гэты чалавек называў сябе грамадзянінам Сусвету, крытыкаваў норавы і мараль царкоўных дзеячоў, тэранію феадалаў.
Слова і ідэі гуманістаў, іх зварот да грамадства былі пачуты новай палітычнай элітай з ліку буржуазіі. У Германіі ўжо сфарміравалася сацыяльнае асяроддзе, якое марыла аб палітычнай рэфармацыі грамадства. У гэтым кантэксце грамадству быў патрэбен магутны штуршок, які б паклаў пачатак новаму сацыяльнаму руху. Гэты штуршок быў зададзены дзейнасцю Марціна Лютэра, яго выступленнямі супраць дагматаў каталіцкай царквы.
Ідэалогія гуманізма набыла ў вучэнні Лютэра рысы дзейнаснага рацыяналізма. Рэлігія, па Лютэру, гэта адносіны асобнага індывіда да Бога. Гэтым адносінам не трэба пасрэднікі з боку афіцыйнай царквы. Атрымлівалася, што рэлігія – гэта дзейнасць чалавека, якому непатрэбна царкоўная арганізацыя старога тыну. Лютэр вынес прысуд каталіцкай царкве, калі заявіў, што інстытут папства – гэта “антыхрыстава установа”. Лютэр адхіліў большасць каталіцкіх культаў і абрадаў: святых і анёлаў, культ Багародзіцы, пакланенне іконам і г.д.
Лютэр узначаліў умеранны напрамак Рэфармацыі. Гэты напрамак атрымаў вызначэнне бюргерска-княжацкага. Гэтая частка грамадства не думала аб якіх небудзь сацыяльных рэформах. Яна жадала правесці змену палітычнай улады “мірна” і “легальна”. Другі напрамак Рэфармацыі быў рэакцыйным, феадальна-каталіцкім. Яго ўзначальвалі папа рымскі і германскі імператар. Яны змагаліся з Рэфармацыяй. Трэці напрамак атрымаў вызначэнне плебейска-сялянскага. Яго ўзначальваў Томас Мюнцэр.
Найбольш радыкальным паслядаўнікам Лютэра быў Жан Кальвін. Іудзей па паходжанню, юрыст па адукацыі гэты рэфарматар абараняў інтарэсы найбольш радыкальнай часткі новай палітычнай эліты. Ідэалогія кальвінізма была заснавана на адмове ад штодзённых задавальненняў. Кальвін заклікаў да беражлівасці і накаплення багацця шляхам цяжкай штодзённай працы. Дзеля гэтага кальвінізм змагаўся не толькі з раскошай, але і з мастацтвам, народнымі традыцыямі і святамі, свабодай думкі. На глебе кальвінізма аформіліся такія пратэстанцкія секты са складу іудзеяў як баптысты, пурытане, адвентысты і інш.
Такім чынам, Рэфармацыя была накіравана супраць старай грамадска-палітычнай сістэмы, яна садзейнічала ўсталяванню ідэалогіі індустрыяльнага грамадства, з’яўленню чалавека, які адпавядаў патрабаванням Новага часу.
Трыўмфальнае шэсце Рэфармацыі прыпала на першую палову XVI ст., ужо у другой палове XVI ст. пачалася Контрэфармацыя. Значная роля ў барацьбе з рэфармацыйным рухам адводзілася папай рымскім Ордэну іезуітаў, які быў заснаваны ў 1540 г. З дапамогай іезуітаў частка насельніцтва, якая трапіла пад уплыў пратэстантаў, вярнулася ў лона касцёлу.