- •2. Водныя рэсурсы Беларусі і спецыфіка іх выкарыстання
- •2.1. Паняцці аб водных рэсурсах.
- •2.2. Агульная характэрыстыка водных рэсурсаў Беларусі
- •Размеркаванне водных рэсурсаў некаторых краін
- •Колькасць рэк Беларусі і іх даўжыня
- •Аб’ёмы вады і плошча воднай паверхні вадатокаў і вадаёмаў Беларусі
- •Перыяды аднаўлення вады на Зямлі
- •2.3. Размеркаванне сцёку па порам года
- •2.4. Размеркаванне сцёку па тэрыторыі Беларусі
- •Працягласць стаяння вады на пойме некаторых рэк и азёр Беларусі (па б.У. Фашчэўскаму, 1996)
Колькасць рэк Беларусі і іх даўжыня
Велічыня |
Інтервалы даўжыні, км |
Колькасць рэк |
Агульная даўжыня, км |
% ад дгульнай даўжыні рачной сеткі |
Самыя малыя |
Меньш 25 |
20 403 |
65 966 |
72 |
Малыя |
26 - 100 |
329 |
14 554 |
16 |
Сярэднія |
101 - 500 |
41 |
6 702 |
8 |
Вялікія |
Больш 501 |
7 |
3 409 |
4 |
Усяго |
|
20 780 |
90 631 |
100 |
Аднак значная колькасць вады знаходзіцца у вадаёмах запаволенага вадаабмена, аднаўленне рэсурсаў якіх адбываецца за даволі працяглы перыяд (табл. 2.3).
Табліца 2.3
Аб’ёмы вады і плошча воднай паверхні вадатокаў і вадаёмаў Беларусі
Водныя аб’екты |
Аб’ём вады |
Плошча паверхні | ||
км2 |
% |
км2 |
% | |
Рэкі |
3,08 |
29,7 |
1 028 |
26,6 |
Азёры |
6,00 |
50,0 |
2 000 |
50,2 |
Вадасховішчы |
2,43 |
20,0 |
606 |
16,2 |
Сажалкі |
0,38 |
0,3 |
301 |
8,0 |
Усяго: |
11,89 |
100 |
3 935 |
100 |
Водныя рэсурсы, у адрозненне ад другіх прыродных рэсурсаў, маюць свае асаблівасці, спецыфіку выкарыстання, што неабходна улічваць і ведаці пры іх выкарыстаніі і вядзенні гаспадаркі.
Табліца 2.4
Перыяды аднаўлення вады на Зямлі
Віды вады |
Аб’ём вады, км3 |
Перыяд аднаўлення, гады |
Сусветны акіян |
1 338 000 000 |
2 500 |
Падземныя воды |
23 400 000 |
1 400 |
Вільгаць глебы |
16 500 |
1 |
Вада азёр |
176 400 |
17 |
Вада балот |
11 470 |
5 |
Вада рэк |
2 120 |
16 дзён |
Біялагічная вада |
1 120 |
некалькі гадзін |
Вада паветра |
12 900 |
8 дзён |
Вада у прынцыпе з’яўляецца невычарпальным прыродным рэсурсам, так як яна знаходзіцца у адзіным замкнутым прыродным кругазвароце. Значнай акалічнасцю водных рэсурсаў, якое цесна звязана з кругазваротам вады — гэта адзінства водных рэсурсаў. Усе водныя рэсурсы з’яўляюцца часткай гідрасферы Зямлі і цесна звязаны з другімі прыроднымі кампанентамі: атмасферай, літасферай, біясферай. Незалежна ад воднасці год агульная колькасць вады на Зямлі у сярэднім не змяняецца, аднак адбываецца значнае пераразмеркаванне ў прасторы і па часу. У сувязі з гэтым аднаўленне вады ў розных водных аб’ектах адбываецца з рознай хуткасцю (табл. 2.4).
Найбольшы вадаабмен адбываецца у рэках і глебе. Гэтая акалічнасць мае вялікае значэнне. Сучасная гаспадарка звычайна звязана з выкарыстаннем сцёку рэк і вільгаці глебы. Вельмі марудна ідзе кругазварот вады векавых запасаў падземных вод, вод ледавікоў, снежнікаў. Іх запасы можна лічыць нязменнымі, што трэба улічваць пры іх выкарыстанні.
Патрэбна улічваць і тое, што велічыня водных рэсурсаў і іх размеркаванне па тэрыторыі залежыць ад агульных кліматычных і метэаралагічных умоў і змяняецца ад года да года і з поўначы на поўдзень. Устойлівасць водных рэсурсаў вельмі значны аспект пры іх выкарыстніі, планаванні выкарыстання у будучыні.
Адной з уласцівасцей водных рэсурсаў з’яўляецца магчымасць шматразовага іх выкарыстання, адначасовага выкарыстання у некалькіх галінах гаспадаркі. Галоўнымі напрамкамі выкарыстання водных рэсурсаў з’яўляюцца:
сама вада, як прыроднае утварэнне — у прамысловасці, сельскай і камунальнай гаспадарцы;
як носьбіт энэргіі — у гідраэнергетыцы;
водная акваторыя — для судаходства, рыбалоўства, г. д.
Характэрнай асаблівасцю вады з’яўляецца уласцівасць вады да самаачышчэння. Дзякуючы гэтаму складанаму прыроднаму працэсу прыродная вада пры пападанні невялікіх аб’ёмаў палютантаў здольна самаачышчацца ад іх, пераводзіць забруджваючыя рэчывы у асадак, у арганічнае рэчыва і г. д.