МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ ЎНІВЕРСІТЭТ

ІНСТЫТУТ ЖУРНАЛІСТЫКІ

Кафедра стылістыкі і літаратурнага рэдагавання

З рэдактарскага вопыту

Аляксея Максімавіча Горкага

Выканала студэнтка 3 курса

Валерыя Мельнік

Мінск, 2011

Змест

Уводзіны……………………………………………………………………… 2

Асаблівасці рэдактарскай працы Горкага………………………………….. 3

Рэдактарскія праўкі ў стварэнні пейзажу ў творах…………………………6

Рэдактарскія праўкі ў стварэнні чалавечых вобразаў у творах…………. ..7

Высновы……………………………………………………………………… 9

Спіс выкарыстанай літаратуры……………………………………………. 10

Уводзіны

Дасдедаванне рэдактарскай дзейнасці Аляксея Максімавіча Горкага актуальна менавіта таму, што яно дазваляе выявіць пэўныя асаблівасці і спецыфіку Горкага-рэдактара, а таксама прасачыць яго рэдактарскія прыёмы і адзначыць некаторыя прынцыпы работы. Мне, як будучаму рэдактару, неабходна ўяўляць, якімі моўнымі і мастацкімі прыёмамі карыстаўся рускі пісьменнік, каб мець магчымасць прасачыць дынаміку развіцця рэдактарскай дзейнасці ў Расіі і здолець спраектаваць атрыманыя веды на сваю працу.

Мэта працы – выявіць асаблівасці і спецыфіку рэдактарскай працы А.М. Горкага, ацаніць уклад Горкага-рэдактара ў развіццё і станаўленне рускай мовы і літаратуры.

Для дасягнення пастаўленай мэты вырашаліся наступныя задачы:

• пазнаёміцца з навуковай і мастацкай літаратурай па тэме рэферата;

• сабраць неабходны фактычны матэрыял;

• прааналізаваць фактычны матэрыял для выяўлення асаблівасцей рэдактарскай дзейнасці Горкага;

• праілюстраваць фактычны матэрыял прыкладамі;

• зрабіць высновы ў адпаведнасці з выкананай працай.

Асаблівасці рэдактарскай працы Горкага

Шматгадовая праца Горкага з маладымі аўтарамі разнастайная па сваіх формах. Ён рэдагаваў іх рукапісы і кнігі, пісаў прадмовы і рэцэнзіі, выступаў з артыкуламі і дакладамі аб літаратурным майстэрстве, прымаў удзел у стварэнні часопісаў, альманахаў і зборнікаў. Сярод гэтак шматлікіх формаў дапамогі маладым пісьменнікам вельмі важнае месца займае праца Горкага над іх рукапісамі і кнігамі. Многія тысячы старонак, старанна выпраўленні рукою Горкага, уяўляюць найцікавы матэрыял для вывучэння працы пісьменніка над кампазіцыяй, вобразамі і мовай мастацкіх твораў [1]. "Вядома, - пісаў А. Фадзееў, - што сярод савецкіх літаратараў няма амаль нікога, не закранутых у большай ці меншай ступені выхаваўчым уздзеяннем Горкага. Амаль ва ўсіх захаваліся рукапісы уласных твораў, спярэшчаны горкаўскім круглым почыркам, з заўвагамі на палях, або лісты яго, або ўспаміны аб гутарках з ім, прысвечаных літаратурнай працы". У ліку гэтых пісьменнікаў пашчасціла быць і Сяргею Аляксандравічу Калдунову. Дваццаць сем гадоў таму назад С. ведзьмакоў паслаў на водгук Горкаму сваю першую аповесць "PS" (ГИХЛ, М. 1933). У адказ ён атрымаў вялікае ліст Горкага з падрабязным аналізам тэксту і адрэдагаваны ім асобнік кнігі. У кнізе 119 старонак, і амаль на кожнай ёсць вялікая праўка Горкага. Праўка гэтая паказвае, што, ўхваляючы задума, Горкі дапамагае аўтару глыбей і навочней паказаць унутраную логіку развіцця герояў, удакладніць іх характары. Ён увесь час адзначае найменшыя адступлення ад жыццёвай праўды. Пачынаючы ліст Калдунову, Горкі піша, што, можа быць, яму не заўсёды зручна будзе ўступаць у дыскусію з аўтарам-лекарам, але ўсё-ткі дазваляе сабе зрабіць шэраг істотных заўваг, якія кранаюцца і гэтай вобласці [2].

"Дело в том, что я - заядлый литератор...- тлумачыў Горкі ў 1910 годзе, - чуть только увижу трепет нового таланта - так мне и захочется ковром лечь под ноги ему, дабы легко и без лишней траты сил шел он к своей высоте"²⁶.

У тых выпадках, калі рукапіс уяўляўся яму благім, а чалавек - неталенавітым, Горкі лічыў сваім абавязкам не хаваць меркавання, а казаць аўтару рэзкую праўду. "Знаете что? – пісаў Горкі ў 1905 годзе аднаму пачынальніку. - Бросьте-ка писать. Это не Ваше дело, как видно. Вы совершенно лишены способности изображать людей живыми, а это - главное". І напрыканцы ліста пісаў так: "Литература - большое и важное дело, она строится на правде, и во всем, что касается ее, требует правды!" "Книжку решительно не советую выпускать, - пісаў ён іншаму, - если Вы не хотите, чтобы над Вами глумились, чтобы читатель забраковал Вас". І гэты ліст канчаецца, як рэфрэнам, тым жа сцвярджэннем: "Простите за резкость - правда всегда невкусна, но она всегда необходима, а в литературе - тем более, ибо литература есть область правды". Бязлітасны - і ў сваёй бязлітасці выдатны ліст напісаў ён у 1930 годзе з Сарэнта аднаму пачаткоўцу: "...Примите дружеский совет: бросьте писать! Ничего у вас не выйдет, только время зря потеряете. Выгоднее и лучше будет для вас, если вы потратите это время на чтение книг. Для того чтобы быть полезным работником литературы, необходимо хорошо знать грамоту, а вы знаете ее плохо. Литературный язык тоже незнаком вам. А главное - нет у вас никаких способностей для литературного труда" [1].

Горкі рэзка крытыкаваў тых рэдактараў, якія замест удумлівага, сур'ёзнага аналізу ідэйна-мастацкіх якасцяў творы адказвалі такімі, напрыклад, фразамі, як «слабо, но пойдет», «слабовато, но есть хорошие места», «учитесь, работайте над собой», «неоригинально, много шаблона», «учитесь технике», «малохудожественно», «неинтересно», «далеко от художественности». «Все эти слова, - пісаў Горкі, - ничего не говорят…» Каб пазбегнуць такіх адказаў, каб выканаць высокую місію ідэйна-мастацкага выхавацеля, неабходна - казаў Горкі - ўсебакова падыходзіць да аналізу рукапісаў твораў. Вялікую ролю ў выкананні гэтай місіі павінны былі выканаць рэдактары літаратурна-мастацкіх часопісаў. Сам Горкі, як рэдактар, у працы над рукапісамі твораў паказаў выдатныя ўзоры арганічнага злучэння ідэалагічнага аналізу з разборам пытанняў «чыста» тэхнічнага характару. Рэдакцыйныя архівы і ў асаблівасці рукапісы з рэдактарскай праўкай і заўвагамі Горкага даюць багаты матэрыял для вывучэння рэдактарскай працы пісьменніка. Гэты матэрыял паказвае, як Горкі дапамагаў пісьменнікам авалодваць таямніцамі мастацкага раскрыцця задумы, пры гэтым не забываў і пра дробязі, якія адыгрываюць немалаважную ролю для стварэння жыццёва праўдзівых вобразаў і характараў. У яго прафесійных «гутарках» з пісьменнікамі на палях рукапісаў, натуральна, захаваліся індывідуальныя схільнасці і стылёвыя рысы Горкага-мастака, публіцыста і крытыка. Часопісы Горкага больш актыўна, чым многія іншыя выданні, выхоўвалі ў пісьменніках і крытыкаў пачуццё вялікай адказнасці перад чытачом, прывучалі іх да удумлівай, дбайнай працы над словам [1].