3.Сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланады.

І деңгей тапсырмасы. Қаттырақ, еріншектеу, көлеңкелеу, ақшылт сөздерін пайдаланып, салыстырмалы шырайға мысалдар құра.

ІІ деңгей тапсырмасы. Сөйлемдерді оқып, құрамынан сын есімдерді тауып, оларға сұрақ қойып, мағыналарын анықта.

Қызыл тал мен ақ қайыңның қырау басқан ұзын бұтақтары жылтырап күнмен шығылысады. Таза ауа, салқын Алатаудың қойнауынан, биік басынан ақырын есіп, баяу шалқыды. Қалың орман, сазды батпақтарды күртік қар басқан. Қонақ үйде, дөңгелек үстел үстінде қызғылт күңгірт сәулесі бар тас шам жанып тұр. Бұл кезде Абайдың де денесі іріленген, жауырынды, сүйекті боп қалған екен. (М.Әуезов).

ІІІ деңгей тапсырмасы.Сұрғылт, дымқыл деген сын есімдері бар Абайдың өлеңін жатқа жаз.

ІҮ деңгей тапсырмасы. Сызбадағы күшейтпелі шырайды қатыстыра отырып, досыңның портретін жаз.

Берілген сөз	Синонимдес сөз	Антонимдес сөз
Жап-жақсы Үп-үлкен Сеп-семіз

Шығармашылық жұмыс.

Мәтінді оқып, «Атамекен» деген ұғымды қалай түсінетініңді әңгімелеп бер. Атамекен

Түн. Мен далада сәкі үстінде жатырмын. Аспанда жаұлдыздар жымыңдайды. Жұлдыздар арасында ай. Дала сүттей жарық. Тау жақтан салқын леп соғады. Жым-жырт тыныштық. Мен ояу жатырмын. Ұйқым келер емес. Қандай сүйкімді көрініс. Табиғат бір мезгіл тыныс алғандай. Тілмен айтып жеткізудің өзі қиын. Тіпті суретшілер де дәл оысндай көріністі көз алдыңа келтіре алмас. Тек табиғаттың ғана қолынан келетіндей.

Ауылыңнан алыс жаққа шықсаң, қайтып келуге асығасың. Келсең, таныс көшелер, үйлер, адамдар- бәрі көзіңе оттай басылады. Тіпті басқа жердің балаларымен қосыла қалсаң, арасына аздап өтірік қосып аулыңды мақтап жібересің. Осының соншалықты қымбат, сүйкімді болуының сыры неде? Өйткені бұл сенің туған жерің, балалық бал өмірің өткен жер. Сондықтан бұл саған соншалықты ыстық, соншалықты қымбат, соншалықты сүйкімді.

Осылайша ойлап жатып, ұйықтап кетіппін.

Сабақты қорытындылау.

Блиц – турнир

Қай қатар бір минутта қанша сұраққа жауап бере алатынын тексеру.

І қатар

1. боз (сын есім)

2. ерінбе (етістік)

3. оқулық (зат есім)

4. икемсіз (сын есім)

5. әсерлі (сын есім)

6. бүркіт (зат есім)

7. суретші (зат есім)

8. әдеміле (етістік)

9. көшеді (етістік)

10. тәтті (сын есім)

11. толқиды (етістік)

12. айнадай (сын есім)

13. байқадым (етістік)

14. сайрады (етістік)

15. мейірімді (сын есім)

16. ақылдас (етістік)

17. жүйрік (сын есім)

18. сенгіш (сын есім)

19. жүгіріп келемін (етістік)

20. айбатты (сын есім)

ІІ қатар

1. оқушы (зат есім)

2. ойнап жүр (етістік)

3. бойшаң (сын есім)

4. инабатты (сын есім)

5. әндет (етістік)

6. алғыр (сын есім)

7. тазала (етістік)

8. гүлдей (сын есім)

9. жазушы (зат есім)

10. ойлан (етістік)

11. кең (сын есім)

12. шақырды (етістік)

13. сәнді (сын есім)

14. таулы (сын есім)

15. оқып жатыр (етістік)

16. достас (етістік)

17. дәмді (сын есім)

18. балдай (сын есім)

19. ойнағысы келеді (етістік)

20. сарғыш (сын есім)

ІІІ қатар

1. сыйлық (зат есім)

2. еріді (етістік)

3. үтікте (етістік)

4. күйші (зат есім)

5. көк (сын есім)

6. қараңғы (сын есім)

7. қызылша (зат есім)

8. суытты (етістік)

9. бұлттанды (етістік)

10. бұлбұл (зат есім)

11. аппақ (сын есім)

12. ақылды (сын есім)

13. әдеттен (етістік)

14. білгіш (сын есім)

15. жұлдыз (зат есім)

16. талапты (сын есім)

17. мұздай (сын есім)

18. жылынды (етістік)

19. шыдамсыз (сын есім)

20. зәулім (сын есім)

Үйге тапсырма.

Осы мәтіннің желісімен өзің туып-өскен ортаң жөнінде әңгімелеп, суреттеп шағын мақала жаз.

Бағалау.

Сабақ№ 22 « »________ жыл

Пәні: Қазақ тілі

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Сан есімнің түрленуі

Сабақтың

білімділік мақсаты: Сан есімнің түрленуін түсіндіру.

дамытушылық мақсаты:әр түрлі жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың есте сақтау, логикалық ойлауын дамыту.

тәрбиелік мақсаты:тілін сүюге, елжандылыққа баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Әдісі: сұрақ-жауап,жаттығу., талдау, жинақтау.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару.

Үй тапсырмасын сұрау.

Үйге берілген жаттығудың орындалысын тексеру.

Ой қозғау

• Сан есім дегеніміз не?

ІІ.Жаңа сабақ

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланып түсіндіріледі.

Сан есімдер-сандық ұғымды білдіретін сөздер. Олар екі түрлі қызметте жұмсалады.

Белгілі бір заттың нақтылы сандық мөлшерін білдіріп, қанша? неше? деген сұрақтарға жауап береді.	Санның атауы болып қызмет етеді де, не? деген сұраққа жауап береді.
Домбырада он перне, екі ішек бар.	Қырық беске төртті қосса, қырық тоғыз болады.

• Есептік сан есімдер тек заттық ұғымда жұмсалғанда ғана түрленеді: көптелеі, септеледі, тәуелденед, жіктеледі.

• Жинақтық сан есімдер көптік, септік, тәуелдік, жіктік жалғауларының бәрін қабылдайды.

• Бөлшектік сан есімдер әр түрлі септік жалғауларын қабылдай береді,, бірақ көптелмейді, тәелдік жалғауларын қабылдамайды. Жіктік жалғауларын қабылдаса, заттық ұғымда жұмсалады.

88- жаттығу. Мәтіндердегі заттық ұғымда жұмсалып тұрған сан есімдерді тауып, қалай түрленіп тұрғанын түсіндіру.

89-жаттығу.

Мәтіндерді оқып шығып, сан есімді мағыналық түріне қарай ажырату.

ІІІ бөлімдегі сан есімдерді цифрмен жазып, емлесін айту.

Сан есімдер сандық мөлшерін білдіпі тұр ма, әлде заттанып тұр ма ажырату.

10 шақты, 50-60-тай, 7-8, 1,3.,3,5., 7-еу, 100-100-ден, 5-5-тен, 23-ші, 1956, 2-топ, 1975 жыл, 10-15-тей, 12-де, 37-де, 100 шамалы, 60-қа таяу, 17-ден асты.

90-жаттығу.Цифрмен берілген сан есімдерді сөзбен жазу, құрамына қарай талдау.

Он екі, жеті, он сегіз, екі жүз отыз алты, алпыс-жетпіс, бір мың тоғыз жүз он екі, жүз жиырма үш мың үш жүз қырық алты, алпыс бір мың тоғыз жүз он, үш мың, бір мың алты жүз алпыс төрт.

дара	күрделі
жеті	Он екі, он сегіз, екі жүз отыз алты, алпыс-жетпіс, бір мың тоғыз жүз он екі, жүз жиырма үш мың үш жүз қырық алты, алпыс бір мың тоғыз жүз он, үш мың, бір мың алты жүз алпыс төрт.

Жаңа материалды бекіту.

Қорытынды.

• Сан есімдер нені білдіреді және сұрақтары қандай?

• Сан есім құрамына қарай қандай түрге бөлінеді?

• Сан есімнің мағыналарына қарай қандай түрлері бар және олар қалай жасалады?

Үйге тапсырма.

1. 91-жаттығу. Оқып шығып, сан есімдерді құрамына, мағынасына қарай талдап, емлесін түсініп, сөйлем құрау.

2. 92-жаттығу. Мәтіндегі сан есімдерді тіркескен сөздерімен бірге жаттап келу.

Бағалау.

Сабақ№ 23 « »________ жыл

Пәні: Қазақ тілі

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Сан есімнің сөйлемдегі қызметі

Сабақтың

білімділік мақсаты: Сан есімнің сөйлемдегі қызметін түсіндіру.

дамытушылық мақсаты:әр түрлі жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың есте сақтау, логикалық ойлауын дамыту.

тәрбиелік мақсаты:тілін сүюге, елжандылыққа баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Әдісі: сұрақ-жауап,жаттығу, талдау, жинақтау.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару.

Үй тапсырмасын сұрау.

Үйге берілген жаттығудың орындалысын тексеру.

Ой қозғау

• Сан есімнің түрленуі дегеніміз не?

ІІ.Жаңа сабақ

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланып түсіндіріледі.

Бастауыш	Баяндауыш	Анықтауыш	Пысықтауыш	Толықтауыш
Атау септікте тұрып бастауыш болады.	Жіктеліп келіп немесе көмекші етістіктермен тіркесіп келіп, баяндауыш болады.	Заттың санын, мөлшерін, ретін білдіркендіктен, сөйлемде анықтауыш болады..	Септік тұлғасында да, септелмей де етістіктің алдында келіп, пысықтауыш болады.	Табыс, барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктердің бірінде келіп, толықтауыш қызметін атқарады.
Алтау ала болса, ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса төбедегі келеді (мақал)	Атадан- алтау, анадан- төртеу, Жалғыздық көрер жерім жоқ. (Абай)	Екі достың бірі ыңғайлы, біреуінің ебі жоқ.)	Кездесіп жетпіс үште іздегенім. (Жамбыл)	Білекті бірді жығады, білімді мыңды жығады (мақал)
Алтау, төртеу сөздері кім? (ала болса, түгел болса) деген сұраққа жауап беріп, атау септікте тұрып, бастауыш болып тұр.	Алтау (біз алтаумыз), төртеу (біз төртеуміз) сөздері нешеу? (нешеуміз?) (І жақ жіктік жалғауы түсіп қалған) баяндауыш қызметін атқарып тұр.	Бұл сөйлемде екі (неше?) деген сан есім «достың» деген сөзді, біреуінің (кімнің?) «ебі» дегенді анықтап тұр.	Жетпіс үште (қашан кездесіп?) пысықтауыш болып тұр.	Бірді, мыңды деген сан есімдер табыс септікте тұрып, кімді жығар? деген сұраққа жауап беріп толықтауыш болып тұр.

Сан есім зат есіммен я қатыстық сан есіммен тіркесіп келіп сөйлемнің күрделі мүшесі қызметін атқарады.

Мысалы: Біз үш түрлі ( қандай?) кедергіден өттік. Гектарынан 15 центнер (қанша?)бидай орылды. (анықтауыш)

93-жаттығу.Мәтінді оқып шығып, құрамындағы сан есімдерге сұрақ қойып, қай мүше екенін, қандай сөзбен тіркесінін атаңдар.

Үлгі:Қанша үйлі жан?- жиырма- анықтауыш, есептік сан есім.

94-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сан есімдердің қай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұрғанын астын сызып көрсетіңдер.

95-жаттығу. Мәтінді түсініп оқу. Мәтіннен сан есімдерді тауып, тұлғасына және мағынасына қарай талдаңдар.

Қорытындылау.

Үйге тапсырма.

«Уақыт -таразы» деген тақырыпта сан есімдерді түрлендіре жұмсап, мақала жазып келу.

Бағалау.

Сабақ№ 24 « »________ жыл

Пәні : Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Диктант «Дала»

Сабақтың мақсаты: Сауаттылықтарын тексеру, жазу дағдыларының қалыптасуын қадағалау; Есте сақтау қабілеттерін арттыру; сауатты, әдемі жазуға баулу.

Сабақтың әдісі: баяндау, жаздыру.

Пайдаланылған әдебиет: Диктанттар жинағы М.С.Атабаева «Білім» баспасы, 2006

Сабақ барысы.

І.Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, жазба жұмысына дайындық, оның ерекшелігімен, мақсатымен, шартымен таныстыру.

ІІ. Мәтінді оқу.

Дала шіркін, кең пейіл, аңқылдаған мырза жігіттей бүкпесі жоқ, ашық-жарқын-ау! Айнала тып-тыныш, тосын дыбыс құлаққа шалынбайды. Далада не шу болсын. Ұшқан құстың шырылы, жазық төсін еркін аралаған ерке желдің сусылы, ақ селеу, көде, ақ шидің әлсіз сыбдыры шу болып па!

Ақ дала сұлқ түсіп, монтиып, бұйығып жатыр. Бірақ осының бәрі бір қарауға ғана. Шырқау биікте шаншылып қалықтап қыран жүр. Оның кең дүниені шолуы тегін емес. Даланың иесіз, тыныш жатуы алдамшы нәрсе. Тып-тыныш мүлгіп жатқан алуан өмірде, алып дүниеде қаптаған тіршілік бар. Қыранның қалықтауы тегін болмағаны ғой.

Дала сыртынан тыныш көрінгенімен, жайбарақат жатқан дүние жоқ. Қыран көзінен дала төсінде қыбырлаған қалт кетпейді. Әне, биіктен төмен қарай тастай құлдырап, шүйіле жөнелді. Ендеше даланың тыныш жатқаны бекер болды ғой. (Б.Тілегенов, 121 сөз.)

ІІІ. Жазба жұмысын оқушылардың өздері тексеруі.

Ү. Жазба жұмыстарын жинап алу.

ҮІ.Үйге тапсырма.

1. Мәтіннен алған әсерлеріңді жазып ой толға.

2. Өз елестетулерің бойынша даланың суретін салу.

ІІ тоқсан

Сабақ№ 1 Күні:_______________

Сыныбы:7

Пәні:қазақ тілі

Тақырыбы: Есімдіктердің түрленуі. Жіктеу есімдігі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік – есімдіктердің түрленуі, ерекшеліктерін ұғындыру және оқушыларға жіктеу есімдіктерінің ерекшеліктерін байқату.

Дамытушылық– оқушылардың сөйлеу мәдениетін дамыту, сабаққа деген ынтасын, қызығушылығын арттыру, өз бетімен және топпен жұмыс істеуге баулу.

Тәрбиелік – оқушыларды сауаттылықа, ұқыптылыққа, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жаңа сабақ

Сабақ әдісі:түсіндіру, баяндау, ой қозғау, мәнерлеп оқу

Сабақтың барысы:

Ι. Ұйымдастыру кезеңі.

ΙΙ. Үй тапсырмасын сұрау.

ΙΙΙ. Жаңа сабақ.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланады.

Ой қозғау.

-Есімдіктер дегеніміз не?

Есімдіктер-есім сөздердің орнына жүретін сөз табы.

Заттық ұғымдағы (субстантивті) Көптеліп, септеліп, тәуелденіп, жіктеліп қолданыла береді	Заттың белгісі (атрибутивтік)
Мен, сен, кім? не?	Бұл, сол, қай?

Жіктеу есімдіктері зат есімнің орнына жүріп, зат есімдерше септеледі және жіктеледі.

септіктер	мен	сен	ол	біз	сіз
А І Б Т Ж Ш К	мен мен-ің ма-ған мен-і мен-де ме-нен мені-мен	сен сенің саған сені сенде сенен сенімен	ол оның оған оны онда одан онымен	біз біздің бізге бізді бізде бізден бізбен	сіз сіздің сізге сізді сізде сізден сізбен