18.10 Гисторыя

Сялянская рэформа 1861 выкликала неабходнасць больш шырокага удзелу у кираванни мясцовыми справами усих слаеу населництва.

1 студзеня 1864 года было выдадзена палаженне аб губернских и павятовых земских кстановах згодна з яким утваралисч земския и павятовыя земския сходы як распарадчыя установы и губернския и павятовыя управы, як выканаучыя установы. Выбары павятовых дэпутатау праводзилися на трох выбарчых з'ездах(павятовых землеуладальникау, гарадских выбаршчыкау и выбарных ад сельсккай грамады). Правам выбираць ад землеуласникау карысталися тольки уласники зямли, якия мели яе не менш як 125 дзесяцин. Ад гарадских жыхароу уласники акрэслены нерухомай маемасци або гандляры и фабрыканты з абаротным капиталам як 6000 рублеу у год. Для сялян выбары были шмат ступенными(сельски сход, валасны сход и павятовы з'езд). Найбольшую колькасць дэпутатау у павятовы земски сход выбирали памешчыки и буржуазия. Дэпутаты губернских земских схода выбиралися на павятовых земских сходах з разлику адзин губернский дэпутат на шесць павятовых дэпутатау. Выбары земских устаноу праводзилися адзин раз к тры гады. Павятовыя и губернския земския сходы скликалися адзин раз у год на некальки дзен. Большасць дэпутатау у гэтых сходах складали дваране. На земских сходах старшынствавали адпаведна павятовы и губернски правдвадзицели дваранства. Асноуная праца у земских усановах выконвалася у павятовых и губернских управах, якия были пастаянна дзеючыми органами, мели штатных чыноуникау, займалися розными галинами спарау.

Кампетэнцыя земствау:

Мясцовая гаспадарка, пабудова т дагляд бальниц школ, дабрачынныя установы, арганизацыя сельска-гаспадарчага крэдыту, прапаганда агранамичных ведау, арганизацыя земская статистыцы и инш.

Земская рэформа 1864 года адразу не пашырылася на нацыянальныя кскраины у тым лику и на Беларусь, так як уарски урад баяуся што мясцовае самакираванне трапиць тут у руки памешчыкау, якия у сваю чаргу личылися не добранадзейными(не благонадежными). Палажэннем 1898 года дзейнасць земствау была адмежавана. 15 коасавика 1903 года было увезена паалажэнне аб кираванни земскай агспадарскай у губернях Виленскай Вицебскай Валынскай, гродзенсй, киеускай, ковенскай минскай магилеускай и падольскай.

Спачатеу гэта палажэнне было пашырана на Вицебскую ямагилеускую И фминскую губернию, 9 мая 1904 - на усе астатния.

27 сакавйиййка 1911 года было прынята палажэнне аб земских установах. У Беларуси яно было пашырана тольки на Вицебскую Магилеускую и яминскую губернии. З 35 беларуских паветау земсты были уведзены у 25. У аснову выбарчай систэмы были пакладзены саслоуны и маемасны цэнз. Выбарчая палитыка забяспечвала перавагу у земствах памешчыкау и нхоуникау. Рабочыя, дробная буржуазия и интылигенцыя у выбарах не удзельничали. Стваралися:

Губернския и павятовыя земския сходы и земския управы, якия займалися тольки мясцовыми гаспадарчыми справами.

У выбарах магли удзельничаць сяляне якия мели не менш 75-125 дзесяцин зямлин и гараджане, якия валодали нерухомай маемасцю коштам не нижэй чым 750-7500 рублеу. Згодна з гэтым палажэннем селься грамада магла пасылаць у выбарчыя сходы паветау не больш як 1/3 усих дэпутатау. Выбаршчыки падзялялися на 2 курыи:

-польскую

-рускую

Урэзвалися правы апалячанаша насельництва ябеларуси па фармираванню земских устаноу. Амаль поунасцю адхилилися ад удзелах у земствах асобы иудзейскага веравызнання. Каб колькасна узмацниць рускую курыю у яе далучалися навцат багатыя немцы латышы и инш. Губернатары и министр унутраных спрау мели права прыпыняць выкананне распараджэнняу земских губернских и павятовых сходау и упрау тольки у тым выпадку кали гэтыя распараджэнни супчрэчыли законам ци дзяржаунай карысци. Гэта дала магчымасць прыпыняць фактычна любое рашэнне земствау.

4.судовая рэформа 1.64

Нарматыуныя акты па судовай рэформе:

-заснаванне судовых устаноу

-статут крыминальнага судаводст

-статут грамадзянская судаводства

-статут аб пакараннях, якия накладваюуь миравыя суды.

У аснову гэтай рэформы была пакладзена тэорыя па дзелу улад.

Мэты рэформы:

-пераутварэнне феадальна-саслоунай судовай систэмы у больш прагрэссиуную, якая б адпавядала умовам развцицця капиталсистычнага амадства.

Пытанне аб рэформе суда было паставлена у пачатку 1840-х гадоу у 1860-м годзе судовае следства замест палицыи было перададзена спецыяльнаяму инстытуту следчых.

Прынцыпы суд рэформы:

-аддзяленне суда ад администрацыи;

-роунасць усих перад законам;

-публичнасць и спаборнаць судовага працэсу;

-нязменнасяць суддзяу и судовых следчых;

-увядзенне суды прысяжных засядацеляу и инстытута прысяжных-павераных(адвакатау) и инш.

У 1864 годзе уводзилися мясцовыя и агульныя суды. Систэмя мясцовых судоу складалася з миравых судоу и павятовых з'ездау миравых суддзяу. Систэма агульных судоу складалася з акруговых судоу(пераважна паа аднаму на губернию), судовых палат(1 на некальки губерняу), и сената. Мясцовыя суды разглядали дробныя злачынствы, имели спрошчанае справаводства. Фармальна суды были безсаслоуными. Для усих саслоуяу иснавау адзины акруговы суд. Справы аб цяжких злачынствах разглядали пкрговыя суды з удзелам прысяжных засядацеляу. Палитычныя справы разглядала асобая установа судовай палаты з удзелам саслоуных прадстауникоу(ад дваран мяшчан сялян). Захоувалися сялянския валасныя, духоуныя, камерцыйныя и ваенныя суды. Суддзи агульныхсудоу прызначалися урадам, миравых - выбиралися на павятовых земских сходах. У Беларуси миравыя суды были уведзены тольки у 1872 годзе так як у Беларуси не было земских устаноу то смиравыя суддзи не выбиралис, а прызначалися министрам юстыцыи па рэкамендацыи мясцовай администрацыи.

Акруговыя суды, судовыя палаты и инстытут прысяжных-павераных(адвакатау) были уведзены у 1882 годзе. Списы прысяжных заседателяу складалися палицыяй, а не земствам, як гэта было у Расии.

Паглеждхиуь гарадскую, школьную, ваенную.

Звярнуць увагу на шисторыяграфию, крыницы права(звычаевае права, граматы , прывилеи судзебныя статуты),

Галины права.

Дагавор па абавязауельнаму правау. Судовая систэма ВКЛ.

Унии ВКЛ з Польшай

1.крэуская уния 1385 года;

2.гарадзельская уния 1413 года;

3.люблинская уния 1569;

4.бресцейская 1596.

Уния- аб'яднанне саюз дзяржау.

:

Дзяржауная и царкоуная уния.

Дзержауная: асабистая и рэальная.

Асабистая- саюз дзяржау пад уладай аднаго манаха пры захаванни ими пэунай самастойнасци ва унутранай и знешняйпалитыцы.

Рэальная - стварэнне на падставе дагавора або аднабаковага акта федэрацыйнай або канфедарацыунай дзяржавы, з адзиными органами дзярж киравали армияй, унутранай и знешняй палитыкай.

Царкоуная уния - абъяднанне 2 або некальки цэрквау на умовах вяршынства прыняцця адной з их пры захаванни иншыми сваей асаблисци у абратнасци.

Крэйская 14 жниуня 1385 года:

Гэта дзяржауны прававы саюз памиж ВКЛ и польшай.

Прычыны заключэння:

1)жаданне Ягайлы атрымаць апору у саюзе з польшай;

2)имкненне польских феадалау замацаваць польшу у саюзе з вкл;

3)знешняя небяспека ад боку крыжакоу для ВКЛ и Польшы;

Вники пасля :

-незадавальненне праваслаунай частки насельництва;

2)нарастанне супярэчнасцяу памиж феадалами католиками и праваслауными;

3)умацаванне абарончай здольнасци саюза ВКЛ и Польшы.

Умовы крэусакй дамовы дакладна не вядомы.

Маецца тольки тэкст прадписанняу нибы дадзеных Ягайлам польским прадстауникам:

-вярнуць польшы усе адарваныя ад яе земли;

-далучыць усе земли ВКЛ да Польшы.

- перадаць Польшы дзяржауную казну ВКЛ;

-адпусциць палонных крысцян-крыжакоу;

-прыняць каталицкую веру и распаусюдзиць яе на усей тэрыторыи дзяржавы;

-заплациць грашовую капенсацыю былой жонцы Ядвиге;

На несуразмернасць и кабальнасць гэтых абяцанняу звяртали увагу многия гисторыки.

Але такое тлумачэнне не грунтуецца на фактах бо у 1385 годзе Ягайла ужо моцна трымау уладу, памирэуся зв итаутам, перамог крыжакоу пад Коуна и умацавау границы дзяржавы з, зрабиушы паход за вислу супраць мазавецких князяу.