08.11 Гисторыя

Супрацоуникам установ и арганизацый патрыбна было ведаць беларусскую русскую мовы, у штате патрэбна было мець пэуную колькасць супрацоуникау, якия ведали яурэйскую и польскую мовы. Усих вышэйшых навучальных установах прадугледжвалася стварэнне кафедр па вывучэнню гисторыи и культуры беларуси. Працэсам беларусизацыи киравала спецыяльная камисия, створаная прэзидыумам ццвк бсср, якую узначалиу хацкевич.

У 1925 годзе на беларускай мове працавау увесь апарат цвк бсср. К. 1928 году 80% работникау цэнтральных дзяржауных устаноу перайшли на бел мову. Ствараюцца нацыянальныя мясцовыя органы улады(23 яурэйских, 19 польских, 16 руских, 5 латышских, 2 украинских, 2 нямецких сельских саветы).

5.Канстытуцыи(19

Шосты усебеларусски з'езд саветау, яки праходзиу з 13 - па 16 сакавика 19..даручыу цвк бсср падрыхтаваць праект новай канстытуцыи.

11 красавика 1927 года на восьмым усебеларусским з'ездзе саветау была прынята новая канстытуцыя бсср. Яна складалася з 13 глау и 76 артыкулау.

Канстытуцыя правазгласила бсср дзяржавай дыктатуры пралетарыяту, уся улада у якой належыла саветам рабочых, сялянских и чырвонаармейских дэпутатау. На першым месцы были правы працоуных, а не чалавека наогул.

Канстытуцыя бсср 1927 года была створана на аснове дэкларацыи правоу працоунага и працуемага народа, на аснове манифеста 01.01.1919 года, на аснове канстытуцыи бсср 1918 года, дэкларацыи аб абвяшчэнни незалежнасци бсср ад 31 липеня 1920 года.

АСНОУНАЙ ПРЫЧЫНАЙ СТВАРЭННЯ КАНСТЫТУЦЫИ БССР 1927 ГОДА БЫЛО ВЫДАННЕ КАНСТЫТУЦЫИ САВЕЦКАГА САЮЗА 1924 года.

Рэгламентавалися пытанни выбарчага права, вызначалася кола асоб, якия валодаюць выбарчым правам, кола асоб якия яго пазбаулялися(хто мае наемных работникау, жыве на непрацоуные даходы, манахи, духоуныя служыцели рэлигийных культау усих веравызнанняу).

Устанауливалася раунапрау'е чатырох моу, аднак зыходзячы са значнай пераваги насельництва бел нацыянальнасци, бел мова выбиралася як мова, пераважная для зносин памиж дзяржауными, прафесиянальными, грамадскими устаноми и арганизацыями.

Усе прыродныя багацци(земли лясы недры, воды, фабрыки заводы) аб'яулялися уласнасцю дзяржавы.

Прадугледжвалася царквы ад дзяржавы и школы ад царквы.

Рэгламентавалася дзейнасць вышэйшых органау улады и киравання бсср.

ВЫШЭЙШЫМ ЗАКАНАДАУЧЫМ ОРГАНАМ ЛИЧЫУСЯ усебеларуски з'езд саветау, у перапынках памиж з'ездами - цвк, ВЫКАНАУЧАЯ УЛАДА НАЛЕЖЫЛА снк. Пра суды ничога не гаварылася, але тры галины было(Заканадаучая, выканаучая и судовая).

Рэгламентавалися пытанни мясцовых органау улады и киравання.

Были зацверджаны герб сцяг и сталица бсср.

У листападзе 1936 года 12-ы надзвычайны усебеларуски з'езд саветау бсср абмеркавау праект канстытуцыи савецкага саюза и стварыу камисию па падрыхтоуцы праекта новыай нстытуцыи бсср.

19 лютага 1937 года гэты з'езд прыняу канстытуцыю рэспублики, якая уключала 11 раздзелау и 122 артыкулы(самая доугая канстытуцыя(дзеничала 41 год)).

Бсср аб'яулялася сацыялистычнай дзяржавай рабочых и сялян, палитычную аснову складали саветы дэпутатау працоуникау, эканаминую - сацыялистычная систэма гаспадарэння и сацыялистычная уласнасць.

Сацыялистычная уласнасць уключала у сябе дзяржауную або кааператыуна-галгасную уласнасць.

Канстытуцыя дапускала и дробную прыватную гаспадарку, якая засноувалася на асабистай працы и выключала эксплуатацыю чужой працы.

У канстытуцыи замацоували прынцыпы "хто не працуе той не есць" , " ад кожнага па яго здольнасце, кожнаму па яго працы".

Практычна у канцы канстытуцыя размяшчауся раздзел, прысвечаны асноуным правам и абавязкам грамадзянина.

Больш поуным стау раздзел аб выбарчай систэме: замацоувалися прынцыпы усеагульнасци, роуунасци выбарау, их прамы характар, тайна галасавання.

З'явиуся раздзел у канстытуцыи, яки уключал 1 артыкул, яки быу прычвечаны парадку змены канстытуцыи:

"яна магла быць зменена па рашэнню вярхоунага савета большасцю галасоу(не меньш 2/3).

У першаню быу намечаны пераход да перадзелу улады на тры галины.

Заканадаучая улада належыла вярхоунаму савету, у перапынках памиж сессиями вярхоунага савета - прэзидыуму вярховнага савета, выканаучая улада належыла савету народных камесарау и у першыню у канстытуцыи были змешчаны раздзелы пра бюджэт, суд и пракуратуру.

6.уз'яднанне заходн беларуси з бсср

У ходзе грамадзянскай вайны заходняя Беларусь была адторгнута ад бсср и у адпаведнасци с рыжским мирным дагаворам ад 18 сакавика 1921 года засталася у складзе польшы. Па дагавору Польша абавязвалася прадаставиць насельництву Заходняй Беларуси усе пры, якия б забеспечыли свабоднае развицце культуры, языка, свабоднае выкананне рэлигийных абрадау. Аднак у сувязи з устанауленнем на тэрыторыи Беларуси чатырох ваяводствау, ваенна-палицэйскага рэжуму, пра беларусау прынижалися.

Панавала палитычнае бяспрау'е, нацыянальны и рэлигийны прыгнет. Насельництва заходняй Беларуси вяло барацьбу за свае правы. Гэта барацьба была выкликана жаданнем уз'яднання з бсср.

23 жниуня 1939 года урад савецкага саюза падписау з германияй дагавор аб не нападзении дапоунены сакрытными пратаколами.

1 верасня 1939 года Германия пачала вайну супраць Польшчы.

17 верасня чырвоная армия перайшла мяжу савецкага саюза, уступила на тэрыторыю Заходняй Беларуси.

На усей тэрыторыи заходняй Беларуси ствараюцца часовыя органы народнай улады:

Камитэты сел, сялянския валасныя камитэты, з'езды и нарады сялянских кабинетауваласцей и паветау, часовае упрауленне гарадоу и паветау, упрауленни абласцей.

Ва усе гэтыя органы увайшли прадстауники чырвонай армии.

22 кастрычника 1939 на аснове савецкай выбарчай систэмы на тэрыторыи Заходняй Беларуси были праведзены выбары у народны нацыянальны сход. Удзельничаць у барах мели права усе жыхары, якия дасягнуля 18-ци гадоу. Было створана 929 выбарчых акруг и выбрана 927 дэпутатау.

Народны нацыянальны сход пачау сваю працу 28 кастрычника 1939 года у Беластоку.

Разгледжаныя на им пытанни:

-аб дзяржаунай аладзе;

-аб уваходжанни Зах Беларуси у склад Бсср;

-аб канфискацыи памешчыцких зямель;

-аб нацыянализацыю банкау и буйной прамысловаць.

У вынику разгляду гэтых пытанняу были адобраны чатыры дэкларацыи, у яких абвяшчалася аб устанауленни савецкай улады на тэрыторыи Зах Беларуси.

Гэтыя дэкларацыи з'явилися прававой асновай для прыняцця 2 листапада 1939 года вярхоуным саветам бсср пастановы "аб уключэнни Зах Бел у склад саюза сср з аб'яднаннем яе Беларуская сср".

14 листапада 1939 года народны савет бсср пастанавиу прыняць Заходнюю Беларусь у склад бсср и уз'яднаць тым самым Беларуски народ у адзинау Беларускай дзяржаве.