- •Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар
- •Септеулік шылау
- •Жалғаулық шылау
- •Демеулік шылау
- •Сөздердің байланысу тәсілдері
- •Сөздердің байланысу түрлері
- •Сөз тіркесінің лексика-грамматикалық қатынасы
- •Сөйлемнің құрылысына қарай түрлері
- •Бастауыштың құрылысына қарай бөлінуі
- •Бастауыш болатын сөз таптарының кестесі.
- •Баяндауыштың құрылысына қарай бөлінуі
- •Баяндауыш болатын сөз таптарының кестесі.
- •Анықтауыш құрылысына қарай бөлінеді:
- •Анықтауыш болатын сөз таптарының кестесі
- •Толықтауыш құрылысына қарай бөлінеді:
- •Пысықтауыштың құрамына қарай түрлерінің кестесі
- •Пысықтауыштың мағыналық жағынан бөлінуінің кестесі:
- •Сөйлемнің біріңғай мүшелері
- •Айқындауыштың тыныс белгісі
- •Төл сөзді төлеу сөзге айналдырудың жолдары:
- •Төл сөз бен автор сөзінің орын тәртібі
- •Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері, жалғаулық шылаулары мен тыныс белгісінің кестесі
- •Сабақтас құрмалас сөйлем
- •Аралас құрмалас сөйлем
- •Құрмалас сөйлемннің көп құрамды түрлері
Құрмалас сөйлемннің көп құрамды түрлері
№ |
Жасалу жолы |
Ереже |
Мысал |
1 |
Көп құрамды салалас құрмалас |
Ең кемі 3 жай сөйлемнен тұрады және олардың баяндауыштары тиянақты болады. |
Ол келді де, есікті ашып қарап еді, бәрі тегіс келіп болыпты |
Сызбасы: басыңқы, басыңқы, басыңқы | |||
2 |
Көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем |
Құрамында бір басыңқы және бірнеше бағыныңқы сөйлемі бар сабақтас түрі |
Қысқы үкідей аппақ болып, ұзақ күндер ұзақ жорытып, Омбы қаласына бүгін келіп кірді. |
Сызбасы: бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы | |||
3 |
Көп басыңқылы сабақтас құрмалас сөйлем |
Құрамында бір бағыныңқы және бірнеше басыңқы сөйлемі бар сабақтас түрі. Бағыныңқы сөйлемі әрбір басыңқы сөйлемімен тікелей байланысады. |
Қыс түскенше, ағаштарды жарып тастадық, қораның төбесін де жауып үлгердік. |
Сызбасы: бағыныңқы, басыңқы, басыңқы | |||
4 |
Аралас құрмалас сөйлем |
Бағыныңқы сөйлемі әрбір басыңқы сөйлеммімен тікелей байланыспайды |
Ол үйге келсе, Али жоқ екен, сондықтан кері қайтуға тура келді. |
Сызбасы: бағыныңқы, басыңқы, басыңқы |
Қосымша: Көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің (к.б.с.қ) 2 түрі бар:
№ |
Жасалу жолы |
Ереже |
Мысал |
1 |
Жарыспалы к.б.с.қ |
Бағыныңқы сөйлемдері басыңқысымен тікелей байланысатын сабақтас түрі |
Тұрғынбай тау басына жеткенше, баймағамбет қорым тасты қағуға кіріспей, Қарашолақтың тамағасы тартылғанын тосып тұры екен. |
Сызбасы: бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы | |||
2 |
Сатылы к.б.с.қ |
Бағыныңқы сөйлемдері басыңқысымен тікелей байланыспайтын сабақтас түрі |
Егер бұл тулап, бойды үркітіп жүргенде, Ұлжан көріп қойса, жаман болады. |
Сызбасы: бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы |