Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Бел.мова.Праф.лекс.Вучэб.дапам..doc
Скачиваний:
949
Добавлен:
05.11.2018
Размер:
697.86 Кб
Скачать

Правописание і, ы, й после приставок

Правапіс і, ы, й пасля прыставак

После приставок, которые заканчиваются на согласный, вместо і пишется ы: іграць − абыграць, ісці − узысці, імшэлы − абымшэлы.

Но гласный і сохраняется после приставок між-, звыш-, дэз-, контр-, пан-, суб-, транс-: міжінстытуцкі, звышімклівы, дэзінфармацыя, контрігра, Трансіарданія.

После приставок, которые заканчиваются на гласный, вместо і пишется й: ісці − зайсці, іграць − зайграць.

Но: заіка, заікацца, заінець, заінтрыгаваць, заіскрыцца, пераігрываць, выігрываць( і образует слог).

1.Спишите, вставляя пропущенные буквы. Написание обоснуйте.

Пера...маць, вы...граць, с...скаць, спад...лба, або...ма, арха...зм, інту...цыя, пра...гравальнік, аўта...нспектар, за...скрыцца, пед..нстытут, с..сціся, аб..сці, ня..начай.

2. Спишите, вставляя пропущенные буквы.

1. Тых часін, што ад..шлі ў туманы, засталіся сведкамі курганы.

(А. Вол.) 2. Цэлую ноч праседзеў Алесь над вылічэннямі, але ніякага вы..сця не знайшоў. (Бр.) 3. Без...меннай, безгалосай ты была, краіна. (К-с) 4. Свякроў знала, што будзе бяда, і таму не па...шла ў лён, а вы...шла палоць грады. (Б.) 5. Ён (музыка) тут успомніў родны край, і што не ў кожнай хаце адгасціў, і не на ўсіх крысцінах пабываў, і не на ўсіх вяселлях ад...граў. (М. Т.) 6. Дрэвы ў дзедавым садку ў вайну абгарэлі, але за гэты час некаторыя з іх ад...шлі, дзед пасадзіў некалькі новых яблынь. (Грам.)

Правописание гласных в сложных словах

Правапіс галосных у складаных словах

Правописание гласных в сложных словах зависит от наличия в них одного или двух ударений.

В тех случаях, когда основное ударение падает не на первый слог во второй части, то в корне первой части пишется о: сонцастаянне, новабудоўля, шоўкапрадзенне, чорнапарэчкавы.

В некоторых сложных словах, если основное ударение падает на первый слог во второй части, а в первой чётко слышится о, то о и пишется, а также в тех словах, где второй корень начинается с ў: вогнеўстойлівы, збожжаўборка, мовазнаўства, малочнакіслы.

Без изменений всегда пишутся: фота-, мота-, свое-, проці-, кіна-, радыё-, што-, сто-, контр-, вела-, грос-: фотаздымак, мотаспорт, штогод, радыёгурток.

Но: фатаграфія, фатограф, стагоддзе, станожка, матацыкл, матавоз.

Буква э в первой части сложных слов пишется независимо от ударения: рэдказубы, мэтаімклівы, шэравокі, шэсцьсот.

Но: шасцісот, шаснаццаць, шасцігодка.

1. Спишите, вставляя пропущенные буквы. Написание объясните.

Р..знастайны, выс..кародны, д..макіраўніцтва, пр..станародны, д..брабыт, д..браякасны, ш..равокі, д..ўгавечны, ст..гакідальнік, п..ўнаводны, н..вагодні, р..дкалессе, ж..ўталісце, в..далячэнне, д..ўгалецце, шыр..катвары, сл..вазмяненне, с..нцапёк.

2.Образуйте сложные слова и запишите.

Кароткі час, залатыя валасы, гадаваць коней, розны колер, саджаць бульбу, здабываць торф, апісаць зямлю, сярэднія вякі, упарадкаваць зямлю, чорныя вочы, змяненне слова, размяркоўваць ваду, сорак градусаў, тонкае сукно, Паўночны Казахстан (вобласць).

3. Спишите, вставляя порпущенные соединительные гласные.

Земл..робства, звер..лоў, лес..стэп, земл..трасенне, жыцц..радасны, кра..від, вугл..воз, вугл..пагрузчык, сін..вокі, зерн..драбілка, земл..ўладкаванне, вогн..тушыцель.