Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Бел.мова.Праф.лекс.Вучэб.дапам..doc
Скачиваний:
949
Добавлен:
05.11.2018
Размер:
697.86 Кб
Скачать

Правописание д – дз, т – ц

Правапіс д – дз, т - ц

Согласные звуки дз, ц в белорусском языке являются парными по мягкости со звуками д, т. Однако их произношение различается. Белорусским дз, ц соответствуют русские т, д, но в белорусском языке в заимствованных словах чаще, чем в русском, произносятся д, т вместо дз, ц: белор. дэспат, тэма, тэарэма при рус. деспот, тема, теорема.

Буквы дз, ц пишутся:

а) перед буквами е, ё, ю, я, і: горад - у горадзе, Валгаград - у Валгаградзе, куст - кусцік, білет - білецік, выток - цяку;

б) перед буквой в, если она обозначает мягкий звук: дзверы, Мацвей, бацвінне, Дзвіна.

Но: в приставках и в суффиксах д, т сохраняются: адвесці, падвязаць, у грамадстве, у мастацтве.

Перед суффиксами и суффиксальными соединениями –ін-, -ір-, -ёр-,

-еец-, -ейск-, -ік- пишутся дз, ц: плаціна, камандзір, індзеец, індзейскі, букецік.

1.Подберите к данным словам родственные таким образом, чтобы д, т перешли в дз, ц. Запишите.

З'езд, брыгада, жыта, білет, завод, каманда, канцэрт, горад, нарада, касманаўт, борзда, ліст, малады.

2.Переведите слова на белорусский язык, объясните правописание д, т.

Стереоскоп, теоретически, дефис, диаграмма, материалист, депеша, делегат, директор, коттедж, коктейль, демократия, акробатика, дебютировать, дипломатический, деканат, факультет, телеобъектив, темперамент, термотерапия, резиденция, репетиция, конституция.

Согласный звук [ў]

Зычны гук [ў]

Буква ў пишется:

а) после гласных в начале, середине и в конце белорусских слов: лаўка, сабралі ўраджай, глядзеў;

б) после гласных в середине заимствованных слов, если у не образует слог: аўдыторыя, аўкцыён, лаўрэат, аўтобус;

в) после кавычек и дефиса, если предыдущее слово или часть слова заканчивается на гласный: газета “Звязда” ўзнавіла публікацыю рамана, паўночна-ўсходні, жанчына-ўрач.

Примечание.

Никогда не пишется прописная буква Ў: ва Украіне, ва Уладзівастоку, Святлана Уладзіміраўна.

1. Прочитайте слова. Объясните написание у, ў.

Шлагбаум, акварыум, бавоўна, маўзер, радыус, дыназаўр, есаул, рака Ула, страус, жанчына-ўрач, Алатау, гаўптвахта, трыумф, паўднёва-ўсходні, здароўе, лаўрэат, астранаўт, вакуум, класна-ўрочны, ва універсітэце, каля Уладзікаўказа, аператыўны, індывідуум, Ландау, каўчук, паўкруг, салаўі, наўскасяк, на ўслоне, Бештау, архіварыус.

2. Спишите, вставляя пропущенные буквы л, ў.

Во..к, по..ны, жа..ток, то..сты, шо..к, до..гі, га..ка, сто.., жа..на, ва..калак, та..шчыня, Та..стой, да..жыня, па..тара, ка..нер, аро.., іго..ка, гарэ..ка, да.., до.., быва.., купі.., спалоха..ся, спыні..шыся, во..на, по..нач, по..дзень, абмы..ся, ві..ка, узя.., пайшо.., сказа.., ма..чаць,, жо..ць, па..круг, Міко..ка, по..ны, шо…к, а…торак, паза…чора, да…онь, …об.

Правописание некоторых приставок

Правапіс некаторых прыставак

В приставках на з-, с-: з-(с-), уз-(ус-), раз-(рас-), без-(бес-), бяз-(бяс-), цераз-(церас-) − перед глухими согласными пишется с, а перед звонкими – з: бескарыслівы, схапіць, рассыпаць, цераспалосіца, расказаць, схіліць, збіраць, раззлавацца, звязаць, збочыць.

В белорусском языке нет предлога с, а только – з: з лесу, вынес з дому, з радасці.

Всегда без изменений пишутся приставки на д, б (ад-, пад-, аб-, над-,

прад-): адсвяткаваць, падпісаць, надламаць, абгаварыць, абумовіць.

1.Образуйте новые слова с помощью приставок аб-, ад-, пад-, над-, с-, з-.

Класці, плесці, будаваць, ступаць,вязаць, казаць, пісаць, тачыць, чапляць, пілаваць, капаць, сыпаць, водны, рэзаць, даць, бегчы, несці.