31. Галоўліт і цэнзурныя абмежаванні ў друку. Закрытыя тэмы і «белыя плямы» ў беларускай перыёдыцы 70–80 гг. Хх ст.

Главлит зачастую препятствовал восстановлению правды, обнародованию фактов истории. В течение многих десятилетий представители Главлита – цензоры – тщательно прочитывали все выходившие в стране печатные издания, и убирали с их страниц любую, на их взгляд, неблагонадежную мысль.На старонках беларускіх газет і часопісаў не было праўдзівай інфармацыі пра сталінскія рэпрэсіі, пра палітычныя працэссы па справах “трацкісцка-зіноўеўскай апазіцыі”, “маскоўскага цэнтра”, “левай апазіцыі”, так называемага “саюза марксістаў-леніністаў”, “анцісавецкага праватрацкісцкага блока” і інш. Закрытай была інфармацыя аб дзейнасці беларускі нацыянальных адраджэнцаў, іх газет. Ніхто не ведаў, што 25 сакавіка 1918 года была абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка. Імёны многіх дзеячоў беларускай культуры і навукі нельга было знайсці на старонках перыядычных выданняў. Долгое время неприкосновенной оставалась тема личности Ленина. Даже тогда, когда в 1988 г. в Москве вышел роман В. Гроссмана «Жизнь и судьба», из его текста были изъяты места, где высказывалась критика в адрес Ленина. Прошел лишь год и под воздействием гласности и нового политического мышления в печати стали появляться многочисленные документы, развенчивавшие миф о человеколюбивом Ленине, заботливом «отце народов» Сталине, добром «всесоюзном старосте» Калинине, «первом маршале» Ворошилове, «выдающемся» советском дипломате Молотове, обо всем сталинском окружении, причастном к репрессиям и гибели миллионов людей – узников гулаговских лагерей.Нельзя было прочитать и произведения творческой интеллигенции, покинувшей страну или изгнанной за ее пределы в годы советской власти: И. Бродского, А. Галича, Н. Гумилева, Е. Замятина, О. Мандельштама, В. Набокова, В. Некрасова, Б. Пильняка, А. Солженицына и многих др.

33. Антываенная тэма ў публіцыстыцы а.Адамовіча.

Адамовічу споўнілася 15 гадоў, калі ён стаў падпольшчыкам і партызанам. Вайна пакінула глыбокі след у свядомасці юнака → тэма вайны стала асн. у творч. пісьменніка.

“Я з вогненай вёскі” (1973, разам з Брылём, Калеснікам) – звыш 300 маналогаў удзельнікаў вайны. Публ дакумент- абвінавачванне фашызму. Яго творч не заўсёды адэкватна ацэньвалася сав уладай, рэгул крытыка, папрокі. Прайшоў праз канцлагер і высылкі.

Непубліц: дылогіі “Партызаны”, аповесць “Капнікі”.

35. Белар. Кнігадрукаванне

Асн напрамкі кнігадрук дзейнасці: - маст; - вучэбн; - навук; - спец.

Пасляваен час – надзвыч папулярнасць кніг, бо ў вайну быў літ і інфарм вакуум. Школы, бібліятэкі, друкарні спалены немцамі.

Бел кнігі друкав не толькі ў Бел, але і ў Маскве.

1945 – 2 пастановы ўрада БССР аб выданні дзіцяч і юнацк. літ-ры. Заснав серыя “Першая бібліятэчка школьніка”.

Праблемы: недаход кадраў, паперы, а асабл тэхнікі. → выдзяленне сродкаў урадам БССР.

1956 – адкр паліграф камбіната імя Коласа ў Мінску (найбуйн на той час).

Папул аўтары: Купала, Колас, Танк, Шамякін, Брыль, Куляшоў, Крапіва. → вяртанне нац каштоўнасцей народу.

Выданні на 20 мовах народаў СССР.

Тэмы пасляваен друку: 1) ваенная (“Ніколі не забудзем” – вайна вачыма дзяцей); 2) паліт (асабл вялікія тыражы класікаў маркс-ленінізму); 3) агратэхнічная літ-ра.

Выдавецтвы: 1947 – АН БССР; 1954 0 Бел поліьэхн інстытута; 1959 – Акадэміі сельск гасп навук БССР.

У1962 – на кожнага жыхара БССР 2 кнігі ў год. → расце колькасць кніжных крамаў; атрыманне серый кніг па падпісцы.

1963- “Полымя”, “Звязда”, “Вышэйшая школа” (ад Мін адукацыі), “Навука і тэхніка” (ад АН).

Пачатак 90-ых – зняты цэнзурныя абмежаванні → адкрыта каля 500 прыватных кнігавыд.

У 2000-ых падае тыраж беларускамоўн выданняў. 200 тамоў кнігі-хронікі “Памяць”, серыі “Бел проза 20 ст”, “Бел паэзія 20 ст”.