6. Выдані калабарантаў. “Менская газета”, “Баранавіцкая газета”, “Беларускі голас”

Першы від прапаг дзейнасці – лістоўкі (кшталту “Немцы – вызваліцелі ад бальшавікоў і саветаў!”), якія скідаліся з самалётаў. Газеты і лістоўкі на бел мове, часта на тарашкевіцы (каб паказаць, што немцы за спрадвечнабеларускае).

Баранавічы – 1-ы цэнтр акупац. улад (т.я буйны чыгуначны вузел).

22 ліп 1941 – “Баранавіцкая газета” два разы на тыдзень. спачатку на 3 мовах (ням, бел, польск), пасля бел. Тэмы: рэзкая крытыка сав улады, свая інтэрпр гісторыі.

Са студзеня 1944 назва “Пагоня” (зноў быццам павага да гіторыі беларусаў). Дасягнула тыр. 80 тыс. Рэд: Беранд, Бугскі, Гарошка, Шышка. Распаўсюджвалася пераважна ў Зах. Раёнах Беларусі. Інфармавала пра падзеі на франтах 2-й Сусьветнай вайны, праўдзівасьць якіх была прапарцыйна посьпехам нямецкай арміі. Друкавала распараджэньні і звароты акупацыйных улад, нацыяналістычных арганізацый, матар'ялы пра дзейнасьць мясцовых адзелаў беларускай народнай самапомач, пра барацьбу з партызанамі. Пісала пра нацыянальна-культурныя адносіны і педагагічныя мерапрыемствы ва ўмовах акупацыі, і правінцыйнае жыцьцё ў Баранавічах, Слоніме, Стоўбцах і наваколілі.

На старонках "БГ" змяшчаліся ўрыўкі "З гісторыі Крыўі-Беларусі" Я. Станкевіча, нарысы пра Ф. Скарыну, М. Сматрыцкага, А. Гурыновіча, празаічныя і друкаваныя творы М. Лагады, Я. Пушчы, А. Жвіра і іншых, антысавецкая публіцыстыка.

Большасьць матэр'ялаў газеты зьмешчаны без подпісу.

“Менская газэта” – 27 ліп 1941 (Мінск, найбуйн, на тарашкевіцы).

Пасля – “Беларуская газэта” з 5.02.1942. Самае буйное беларускае антысавецкае перыядычнае выданне ў 1941 – 1944. Выдавалася на беларускай мове, у Мінску (27.7.1941 – 28.6.1944) пад кантролем нямецкіх акупацыйных улад. Распаўсюджвалася на тэрыторыі Генеральнай акругі Беларусь. Выйшла 272 нумары. Рэдактары А. Сянькевіч, У. Казлоўскі, А. Дземчанка, М. Шкялёнак. Мэта: арг-цыя падтрымкі фашыстаў, барацьба з бальшавізмам, распаўс фашысц ідэалогіі. Тэмы: звесткі пра сталінскія рэпрэсіі (ачарненне сав улады), цяжкія умовы жыцця калгаснікаў, правалы Чырвонай Арміі.

“Беларускі голас” у Вільні 1942-44, рэдагаваў Ф. Аляхновіч. Загаловак лацінкай, штотыднёвак на бел мове. штотыднёвая газета. Выд. на бел. мове лацінкай у Вільні (1942 – 1944) пад кантролем герм. улад. Выйшла 122 нумары. Газета інфармавала пра ваенныя падзеі, беларускае нацыянальна-культурнае жыццё, змяшчала гістарычныя матэрыялы.

Інш выданні: “Беларуская вёска”, “Бел школа”. Часопісы “Новы шлях”, “Узвышша”.

Моладзь часам далучалася да фашысцкай арг-цыі Саюз бел моладзі → выданні СБМ “Вучэбны лісток”, “Юнацкі покліч”, самае распаўс. “Жыве Беларусь!” (гал у змесце – параўнанне паганага жыцця бел моладзі і таго, што чакае яе у саюзе з Герм).

7. Публіцыстычная дзейнасць беларускіх паэтаў і пісьменнікаў у гады Вялікай Айчыннай вайны.

Гераічную старонку ў гісторыю партыйна-савецкага друку ўпіслаа публіцыстыка пісьменнікаў Беларусі ў гады ВАВ, З першых дзен гітлер-га нашэсця бел.пісьмен. разам з усім народам мжуна ўступілі ў смяротны бой з ворагам. Вядомыя пэты і празаікі Я. Купала, Я. Колас, К. Чорны., К. Крапіва., М. Лынькоў, П. Глебка, П. Броўка. А. Куляшоў, А. Бялевіч, адклаўшы часовую работу над буйнымі мастацкімі творамі, публіцыстычным словам натхнялі савецкі народ на барацьбу з ворагам.

Магутнай знішчальнай сілай было пісьменніцкае слова.

Публіцыстычныя выступленні Я.Купалы ў перыяд вайны – палітычны дакументы всотсрага сацыячльнага гучання.

Палымяную публіцыстычную дзейнасць народнаг песняра Беларусі мнгоія савецкія паэты і празаікі ўспрыняіл як запавет, як узор змагання з ворагам старсным мастацкім словам.

Дзейнасць Я. Коласа ў газетах Ташкента была прыкладам для многіх узбексікх паэтаў і празаікаў.

У партызанскім пушчах,і барах у акопах і ана баявых караблях вайны і партызаны чулі голас любімага песняра. Лаканізм, строгая акрэсленнасць гістарычнага малюнка і псіхалігаічная прыўзнятасць пачуццяў мастака слова, выказаная ў патрыятычных закліках спляталася ў адзінае ўсенароднае пачуцце нянавісці і прагі да змагання.

Заклікам знішчаць фашызм прасякнуты літаральна кожны твор Я. Коласа.

Пісьменнікі былі аўатарамі многіх палымяных лістовак-адозваў, заклікаў да савецкага народа.

Публіцыстычныя творы адыгрывалі вялікую агітацыйную і мабілізацыйнцю ролю, былі смяртэльнай зброяй супраць фашысцкай ідэалогіі.

Беларуск.паэты і празаікі, звяртаючысяы ў цяжкія часы да Бацькаўшчыны, нястомна і штодзенная клікалі да ўсеагульнай барацьбы, каб знішчыць ненавіснае “страшыдла-фашызм”, які азвярэў ад чалавечай крыві.

Першыя публіцыст.выступленні белар. пісьмен. у друку сведчаць, што ўжо ў пачатку вайны яны задумоўваліся над самі паняццем “чалавек”, над новымі эстэтычнымі праблемамі, над псіхалагіямі людзей у тыя суровыя гады.

Асабліва востра ў публіцыстыцы бел.пісмьен. у гады вайны гучала тэма Радзімы.

Вайна – час уздыму нац годнасці, патрыятызму беларусаў. Публ-ка таго часу – найвыш маст узровень, вялікая сіла ўздзеяння на людзей. Грамадска-паліт тэматыка. Пагрозы да бел пісьм ад фашыстаў расстраляць за такую творчасць.

Прадстаўнікі: Купала, Колас, Чорны, Крапіва, Лынькоў, Глебка, Броўка, Куляшоў, Астрэйка. Жанры – артыкулы, нарысы, фельетоны. Паэзія. Алесь Жаўрук, Сурначоў (“У стоптаным жыце”), Астапека, Гаўрылава, Крывец.

“Звязда” першая распачала эпоху ваен публ-кі на сваіх старонках.

Купала. Сфармір высокапатрыят вобраз Радзімы, за якую трэба змагацца. Артыкулы “Паднялася Беларусь” (змест: бел народ мае вялікі гіст вопыт змагання, таму і немцаў пераможа), “Узнялася Беларусь” (аб утвар на занятых тэрыторыях партыз атрадаў).

Колас “Набліжаецца час расплаты” (вера ў беларусаў, у паремогу). Верш “Шалёнага пса – на ланцуг” (назва верша стала лозунгам). Артыкул “Родная Беларусь” (перад вызваленнем Мінска, вера ў сілу бел войскаў).

Чорны “Бандытскаму фюрэру” (са слоў байца Бацькі Міная), “Нямецкае вараннё над Случчынай” (параўнанне ням навалы з злосным вараннём).

Уваходзілі ў рэд-цыі газет-плакатаў “Раздаваім фаш гадзіну”, “Партыз дубінка”.

Роля публ-кі падчас вайны: дапамагае перадолець страх, агітацыя да змагання, адлюстраванне ходу падзей.