- •Літаратурнае рэдагаванне як вучэбная дысцыпліна, яе змест і задачы.
- •Працэс фарміравання літаратурнага рэдагавання як самастойнай вучэбнай дысцыпліны.
- •Гісторыя рэдагавання – школа для сучаснага рэдактара. Значэнне рэдактарскага вопыту класікаў рускай літаратуры (л. Талстой, а. Чэхаў, м. Горкі і інш.).
- •Значэнне рэдактарскага вопыту беларускіх пісьменнікаў (к. Крапіва, я. Колас, м. Лужанін, к. Чорны, я. Брыль, я. Скрыган і інш.).
- •Рэдактары-прафесіяналы аб вопыце сваёй працы (л. К. Чукоўская, н. Галь, н. Б. В’юкава, а. Рыс і інш.).
- •Праблема ўзаемаадносін аўтара тэксту і рэдактара. Рэдактарская этыка.
- •Патрабаванні да прафесійнай падрыхтоўкі рэдактара. Сувязь рэдактарскай падрыхтоўкі з фарміраваннем журналісцкага майстэрства.
- •Камунікатыўная сутнасць рэдагавання (аўтар – рэдактар – чытач).
- •Рэдактарскі аналіз і рэдактарская праўка як складнікі творчага працэсу працы з рукапісам.
- •Сутнасць рэдактарскага аналізу тэксту. Прадмет рэдактарскага аналізу.
- •Рэдактарская праўка тэксту і яе тэарэтычнае абгрунтаванне.
- •Тэрмін “тэкст” у тэорыі рэдагавання. Асноўныя характарыстыкі тэксту.
- •Паняцце літаратурнай формы тэксту. Складнікі паняцця.
- •Віды рэдактарскага чытання тэксту.
- •Кампазіцыя літаратурнага твора. Рубрыкацыя ў тэксце.
- •Работа над планам тэксту як адна з дакладных методык рэдагавання.
- •Распрацоўка тэмы. Якасць фактычнага матэрыялу. Навуковы апарат матэрыялу.
- •Функцыянальнае прызначэнне фактычнага матэрыялу. Рэдактарская ацэнка фактычнага матэрыялу і яго падачы.
- •Віды фактычнага матэрыялу і крыніцы яго праверкі.
- •44. Тыповыя граматычныя памылкі ў беларускім друку.
- •45. Тыповыя пунктуацыйныя памылкі на старонках друку.
- •Асаблівасці рэдактарскай дзейнасці ва ўмовах білінгвізму.
Паняцце літаратурнай формы тэксту. Складнікі паняцця.
Когда редактор начинает работу с устранения недочётов языка и стиля, можно с уверенностью сказать, что это редактор неискушённый. Часто весь его кропотливый труд оказывается напрасным, так как при более внимательном рассмотрении рукописи в ней обнаруживаются серьёзные конструктивные просчёты и после их исправления лексико-стилистическую правку приходится делать заново. Стилистические особенности произведения не существуют сами по себе, и, оценивая его литературную форму, мы должны рассматривать её как композиционно-стилистическое единство. Целостность текста — одна из ведущих его характеристик - во многом зависит от работы редактора над композицией авторского произведения. Совершенствование конструкции литературного произведения - существенный и обычно первый этап его редактирования.
Современная филология знает две трактовки термина «композиция» -литературоведческую и лингвистическую. Литературоведение толкует композицию широко как этап творческого процесса, лингвистика понимает её как сочетание лингвистических единиц, составляющих речевое произведение. Изучение композиции - одно из развивающихся направлений стилистики.
Принято различать композицию художественного произведения, в основе которого лежит сюжет, и композицию произведения, не относящегося к литературе художественной, в основе которого лежит план, т. е. поэтический образ в первом случае, логическое построение - во втором. Композиция информационных публикаций преследует цель - сообщить информацию, точно передать факты, используя для этого выработанные практикой стереотипы построения. Понятие «композиция» шире понятия «сюжет», и лишь изучение композиции позволяет оценить авторский замысел во всём его своеобразии и сложности, помогает выяснить роль различных внесюжетных включений - лирических отступлений, различных композиционных рамок и других авторских приёмов. Чем сложнее по замыслу произведение, тем обычно сложнее его композиция, отражающая различные сдвиги во времени, вводящая рассказ от лица разных героев. Чёткость построения - необходимое требование к произведениям публицистики. Искусство публициста подразумевает как обязательное условие продуманность композиции, умение организовать изложение.
Віды рэдактарскага чытання тэксту.
Методыка рэдагавання вылучае тры віды чытання:
азнаямляльнае;
паглыбленае;
шліфовачнае.
Падчас адзнаямляльнага чытання патрэбна засяродзіць увагу на змесце твора, яго ідэі, тэме, менеры выкладу аўтара, інакш кажучы, ацаніць тэкст як цэлае. Азнаямляльнае чытанне – хуткае. Авалодаць яго тэхнікай дапамагаюць сістэматычныя трэніроўкі, у рэзультаце якіх можна навучыцца чытаць з хуткасцю 400-600 слоў у хвіліну, чытаючы не па літарах і словах, а радкамі і абзацамі.
Напрацягу паглыбленага чытання ўвага рэдактара накіравана на ўспрыняцце кожнага слова, кожнага знака тэксту. Разуменне сэнсу прачытанага пачынаецца з разумення яго форм і заканчваецца ўключэннем механізма сэнсавага кантролю. Паслядоўнасць разумовых аперацый вызначаецца рухам чытача па тэксце: ад сказа, фразы да цэласнага тэксту. Канцэнтрацыі ўвагі дапамагае паралельная з чытаннем праца над рэдактарскімі заўвагамі. Карысна, чытаючы тэкст часткамі, адразу фармуляваць заўвагі да кожнай часткі.
Вядомыя “парадоксы павольнага чытання”, калі намер “навучыцца чытаць” прыводзіў да таго, што за мелкімі дэталямі гублялася цэлае. Рэдактару важна вызначыць меру падрабязнасці сваіх назіранняў падчас павольнага чытання. Менавіта ў ацэнцы з пазіцый цэлага кожнай дэталі, кожнай падрабязнасці, паведамленай тэкстам, - сэнс паглыбленага рэдактарскага чытання.
Да шліфовачнага чытання рэдактар звяртаецца на апошнім этапе сваёй працы над тэкстам. Гэтае чытанне кантрольнае, пераважна чытанне-“скальжэнне” па ўсім тэксце або нешта выбарачнае, падпарадкаванае пэўнай задачы, калі, напрыклад, узнікае неабходнасць праверыць аднастайнасць напісання імёнаў і прозвішчаў, геаграфічных найменняў або выверыць лічбавыя дадзеныя, даты.
Нярэдка даводіцца чуць аб асаблівым рэдактарскім дары, аб уменні бачыць і адчуваць тэкст, аб прафесіянальнай рэдактарскай зоркасці. Гэтыя меркаванні ў асноўным справядлівыя. Сапраўды, рэдактар павінен умець “бычыць” тэкст, аднак гэтае ўменне зусім не прыроджанае, яно набываецца шматгадовым вопытам уважлівага і ўдумлівага чытання і рэдагавання самых розных тэкстаў.