Заключэнне

Крававы і жорсткі след пакінула ваеннае ліхалецце і на кобрынскай зямлі. Вайна знішчала тое мірнае жыццё, што цякло ў даваенные гады. Доўгіх 1418 дзён і начэй працягвалася вайна. Складанай была дарога да перамогі. Вялікай цаной яна была дасягнута, больш чым 27 мільёнаў людзей адабрала вайна, з нашай рэспублікі загінула 2 мільёна 200 тысяч, амаль кожны трэці.

Калі баі заціхлі, з укрыццяў пачалі выходзіць людзі. Іх было не так многа, як хацелася б бачыць у гэты шчаслівы дзень.Страшныя дні і ночы перажыў Кобрын, захоплены гітлераўцамі ў ліку першых і вызвалены ў ліку апошніх гарадоў. 1124 дзён і начэй нямецкай акупацыі забралі жыццяў ў больш чым васьмі тысяч жыхароў. У горадзе і раёне загінула больш чым дванаццаць тысяч чалавек.Такога забыць нельга.

Мяне заўжды захаплялі гераічныя старонкі ВАВ. Працуючы над дадзенай тэмай, я яшчэ больш упэўнілася, якім мужным і гераічным з’яўляецца мой народ. Ні катаванні, ні здзекі, ні злачынная палітыка генацыду не спыніла барацьбы супраць акупантаў. Пачэснае месца ў гэтай барацьбе займаюць мае землякі, ветэраны вайны. На іх маладосць выпала цяжкая доля: страты, ахвяры, пакуты блізкіх. Але яны пераможцы, салдаты вялікай Перамогі. І таму я не разумею тых, хто асквярняе салдацкія могілкі, помнікі, хто імкнецца прынізіць ролю савецкага народа ў разгроме фашызма. Асабліва абурае знявага да былых партызан. Знаходзяцца і такія, што прадстаўляюць партызанскі і падпольны рух шкодным, гавораць: “Па іх віне знішчалі мірных жыхароў.” Я з гэтым не згодна. Народная вайна зарадзілася не ў Айчынную 1941-1945гг., а вядома з гісторыі, што народ адыгрываў галоўную ролю ў барацьбе з захопнікамі, яшчэ і ў стагадовай вайне паміж Англіяй і Францыяй, і ў часы польскай інтэрвенцыі ў 17 стагоддзі, і ў вайне 1812г. І калабарацыяністаў таксама не апраўдваю, яны супрацоўнічалі з немцамі, дзеля выратавання ўласнай “шкуры”.

Народныя мсціўцы за гады вайны знішчылі больш за паўмільёна салдат і афіцэраў ворага; 11128 ваенных эшалонаў і 34 бранепоезда; разграмілі 948 штабоў і гарнізонаў; знішчылі вялікую колькасць баявой тэхнікі.

Па маёй Кобрыншчыне, па ўсёй Беларусі, ад Дзвіны да Буга, ад Нёмана да Прыпяці, стаяць, як салдаты ў страю, помнікі і абеліскі партызанам, падпольшчыкам, усім тым, хто змагаўся, хто быў ахвярамі ў жорсткай барацьбе. Але лепшым помнікам, я лічу, будзе наша памяць і ўдзячнасць тым , хто выстаяў і захаваў нам нашу Радзіму, незалежную і вольную.

Спіс выкарыстаных крыніц

1. Бич, М.О. История Беларуси: 20 в.: учебное пособие / М.О. Бич, В.Н. Сидорцов, В.М. Фомин. – Минск: Народная асвета, 1992. – 352 с.

2. Бутко, А.С. Мины у Бранденбургских ворот / А.С. Бутко. – Омск, 1992. – 144 с.- С. 101 – 110.

3. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайне, 1941 – 1945гг.: энцыкл./Беларус. Сав. Энцыкл.; рэдкал.: І.П.Шамякін (гал. рэд.)[і інш.]. – Мінск, 1990. – 560 с.

4. Всенародное партизанское движение в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 – июль 1944): док. И материалы : в 3 т. / Ин – т истории партии при ЦК КПБ, Ин – т истории АН БССР; сост.: Р.Р. Крючок, П.П. Липило. – Минск: Беларусь, 1967 – 1982. – Т. 1. – 1967. – 744 с.

5. Всенародное партизанское движение в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 – июль 1944): док. И материалы : в 3 т. / Ин – т истории партии при ЦК КПБ, Ин – т истории АН БССР; сост.: З. И. Белуга, Г.Н. Шевела. – Минск: Беларусь, 1967 – 1982. – Т. 2. – Кн. 1. – 1973. – 680 с.; Т. 2. – Кн. 2. 1978. – 814 с.

6. Всенародное партизанское движение в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 – июль 1944): док. И материалы : в 3 т. / Ин – т истории партии при ЦК КПБ, Ин – т истории АН БССР; сост.: Р.Р. Крючок, П.П. Липило. – Минск: Беларусь, 1982. –Т. 3. – 1982. – 792 с.

7. Вытрымкі з акта аб злачынствах нямецка – фашысцкіх захопнікаў у г. Кобрыне і раёне ад 18 снежня 1944г // Камуністычная праца. - 18.07.1964. – С. 1.

8. Зборнік помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Брэсцкая вобласць. – Мінск, 1984.– 240 с.

9. Здановіч, У.В. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны (1941 – 1944 гг.) у адлюстраванні айчыннай гістарыяграфіі: манаграфія / У.В. Здановіч; [навук. рэд. А.А. Каваленя]; Брэсц. дзярж. ун-т імя А.С. Пушкіна. – Брэст: Выд-ва БрДУ, 2008. – 253 с.

10. Мартынаў А. Я – з вогненай вёскі / А. Мартынаў // Камуністычная праца. – 01.05.1984. - № 53. – С. 5.

11. Мартынаў А. У тыя ліпеньскія дні / А. Мартынаў // Камуністычная праца. – 21.11.1984. – С. 4 – 5.

12. Мартынаў А. Шыш М. / А. Мартынаў // Камуністычная праца. – 09.05.1989. – С. 2.

13. Касцюк, М.П. Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. Ч. 1 / М. П. Касцюк, У. Ф. Ісаенка, Г. В. Штыхаў [ і інш.]. – Мінск, 1994. – 463с.

14. Кобрин: ист.-экон. очерк. – Минск.: Полымя, 1987. – 96 с.

15. Ковальский, П. В брестских лесах / П. В. Ковальский. – Минск, 1970. – 158 с.

16. Литвинчук, В.А. Там за Днепро – Бугом / В.А. Литвинчук. – Брест, 1992. – 265 с.

17. Маленков, А.Ф. Лавиной грозной к Бресту / А.Ф. Маленков. – Санкт – Петербург, 1994. – 250 с. – С 155 – 163.

18. Новік, Я. К., Марцуль, Г. С. Гісторыя Беларусі: вучэб. дапам. 2 ч./

Я. К. Новік, Г.С. Марцуль.– Мінск.: Універсітэцкае, 2000. – 416 с.

19. Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Кобрынскага раена – Мінск: БЕЛТА, 2002. – 623 с.

20. Партизанские формирования Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941 – 1944) – Минск: Беларусь, 1983. – 765 с.

21. Паўлаў, А.М. Так пачыналася вайна / А.М. Паўлаў // Камуністычная праца. – 03.07.1969. - № 78. – С. 5.

22. Пятроўская, М. Такое забыць нельга / М. Пятроўская // Кобрынскі вестнік. – 22.03.2003. – С. 2 – 4.

23. Петровская, М. Не гаснет памяти свеча… / М. Петровская // Кобринский вестник. – 26.09. 2007. – С 3 – 4.

24. Хилько, В.И. Педагог – разведчик (воспоминания) / В.И. Хилько. – Минск, 1995. – 125 с. – С. 72 – 73.

25. Хільчук, М. Дзень вяртання ў мінулае / М. Хільчук // Кобрынскі вестнік. – 14.09.1996. - № 72. – С. 2 – 3.

26. Хільчук, М. Дзеці вогненай вёскі / М. Хільчук // Кобрынскі вестнік. – 05.04.2000. - № 28. – С. 4 – 5.

27. Хільчук, М. Доўгімі дарогамі вайны / М. Хільчук // Кобрынскі вестнік. – 2003. - № 255 – 56. – С. 1 – 2.

28. Хільчук, М. З гадамі боль сэрца не змяняецца / М. Хільчук // Кобрынскі вестнік. – 12.11.2003. - № 134. – С. 2-3.

29. Хільчук, М. А навокал палалі дамы…/ М. Хільчук // Кобрынскі вестнік. – 27.12.2003. – С. 3.

30. Шевченко, А. Судьба жителей Кобринского гетто/ А. Шевченко // Кобрин – информ. – 02.10.2008. – С. 18.