praktice algem
.pdf1 |
λ |
−1 2 |
|
A1 |
|
|
|
|
A3 |
|
|
|
1 |
10 |
−6 |
1 |
|||||
A = |
2 |
−1 |
λ 5 |
|
= A |
2 |
|
~ |
A − A |
3 |
|
= |
0 |
λ −10 |
5 |
1 |
. |
||||
|
1 |
10 |
−6 1 |
|
|
A |
|
|
|
1 |
|
|
|
0 |
−21 |
λ +12 3 |
|
||||
|
|
|
3 |
|
A |
2 |
− 2A |
3 |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Переставив второй и четвёртый столбцы и проведя еще раз элементарные преобразования, получим:
1 |
1 |
−6 |
|
A ~ |
0 |
1 |
5 |
|
0 |
3 |
λ +12 |
|
Если λ = 3, то |
1 |
1 |
−6 |
A ~ 0 |
1 |
5 |
|
|
|
0 |
0 |
|
0 |
10 |
|
|
|
B1 |
|
|
|
|
B1 |
|
1 |
1 |
−6 |
10 |
|
||||
λ −10 |
|
= |
B |
2 |
|
~ |
|
|
B |
2 |
|
= |
0 |
1 |
5 |
λ −10 |
. |
||
−21 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
λ −3 |
−3λ +9 |
|
|||
|
|
B |
3 |
|
|
B |
3 |
−3B |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10) |
и |
rangA = 2. |
|
|
|||||
−7 |
~ (1 |
|
1 |
|
−6 |
|
|
||||||||||||
0 |
|
|
0 |
|
1 |
|
5 |
|
−7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если λ ≠ 3, то λ − 3 ≠ 0 и rang A = 3.
Примеры для самостоятельного решения
1. Вычислить ранг матрицы.
4 |
3 |
− 5 |
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
6 |
− 7 |
4 |
2 |
|
|
1 |
2 |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1) A = |
|
|
− 8 |
|
|
; 2) |
|
|
|
|
|
. Ответ: 1) rangA = 2 |
; 2) rangA = 3 . |
4 |
3 |
2 |
7 |
A = |
0 |
− 3 |
1 |
|
|||||
|
|
|
|
|
− 5 |
|
|
2 |
1 |
0 |
|
|
|
4 3 1 2 |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
||||||||||
|
8 |
6 |
−1 |
4 |
− 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
1 |
1 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
4 |
10 |
1 |
|
2. Найти значения λ , при которых матрица |
|
|
имеет наименьший |
|||||||
|
|
|
|
A = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
7 |
17 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
4 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
ранг. Найти это значение λ и найти ранг при других значениях λ . |
||||||||||
|
|
Ответ: λ = 0 , rangA = 2; λ ≠ 0 , rangA = 3 . |
||||||||
4.5. Решение линейных систем |
|
|
||||||||
Пример 1. Решить систему уравнений |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + 2x |
+ 3x |
= 5, |
|
|
|
|
|
|
||
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3x1 + 2x2 + 5x3 = 2, |
|
|
|
|
|
|
||||
2x |
+ x |
− 2x |
= 7. |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Дана система трёх уравнений с тремя неизвестными. Если определитель системы отличен от нуля, то система имеет единственное решение, которое можно найти по формулам Крамера. Вычислим определитель системы.
|
= |
1 |
|
2 |
3 |
|
= 1 |
|
2 5 |
|
− 2 |
|
3 2 |
|
+ 3 |
|
3 2 |
|
= −9 + 32 − 3 = 20 ≠ 0 . |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
2 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
1 |
− 2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
− 2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Составим и вычислим определители |
1 , |
|
|
2 , |
|
|
|
3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
1 = |
|
5 |
|
2 |
3 |
|
= −3, |
2 = |
|
1 |
|
5 |
|
|
3 |
|
= 92 , |
|
|
= |
|
1 |
2 |
5 |
|
= −27 . |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
2 |
|
5 |
|
|
3 |
|
2 |
5 |
|
3 |
|
3 |
2 |
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
7 |
1 |
−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
7 |
|
−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1 |
7 |
|
|
||||||||||
Тогда x1 = |
1 = − |
3 |
; |
|
x2 |
= |
|
2 |
= |
92 |
= |
23 |
; |
|
|
x3 = |
|
|
|
3 |
= − |
|
27 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
20 |
|
|
|
|
|
|
20 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
51
Пример 2. Исследовать совместность системы и, если возможно, найти её
|
x |
|
− 2x + x = 3, |
|
x1 + 2x2 + 2 x3 + 3x4 = 4, |
|||||||||||||
решение: 1) |
|
1 |
2 |
3 |
2) |
x1 + x |
2 + 4 x3 + 3x4 = 5, |
|
||||||||||
x |
1 |
+ 3x |
− x =1, |
|
|
+ 2 x |
|
+ 5 x |
|
+11x |
|
= 2, |
||||||
|
|
2 |
3 |
|
3x |
1 |
2 |
3 |
4 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
x 1+ x |
2 + 2 x3 + 5 x4 |
=1, |
|
||||||||||
|
3x1 + 4 x2 − x3 = 5. |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
−x |
1 |
+ |
2 x |
2 |
+ x |
3 |
− 7 x |
|
= 7. |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
Решение. 1). Составим расширенную матрицу системы и сведем её к ступенчатой матрице с помощью элементарных преобразований.
Вычислим rangA и rang(A| B). Если rang(A | B)= rangA , то система совместна.
1 −2 |
1 | 3 |
|
|
A1 |
|
|
|
|
A1 |
|
1 |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= A2 |
|
~ A2 |
− A1 |
= |
|
||||||||
A| B = |
1 3 |
−1 | 1 |
|
|
|
0 |
|||||||||
|
3 4 |
−1 | 5 |
|
|
|
A |
|
|
|
A |
|
−3A |
|
|
0 |
|
|
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||
|
|
|
1 |
|
−2 |
|
1 |
|
| |
3 |
1 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
= 0 |
5 −2 |
|
| |
−2 |
~ |
0 |
|
||||||
|
|
|
|
0 |
|
0 |
|
0 |
|
| |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
−2 1 | 3 |
|
B1 |
|
|
|
B1 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 −2 | −2 |
= B |
|
|
~ |
|
B2 |
|
= |
|||||
|
2 |
|
|
||||||||||
10 −4 | −4 |
|
|
|
|
|
|
|
− 2B |
|
|
|||
|
B |
3 |
|
B |
2 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
||
−2 |
1 |
| |
3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
−2 |
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, rang(A | B)= rangA = 2.
Следовательно, система совместна. Так как ранг матрицы меньше числа неизвестных rangA = 2 < 3 (число неизвестных), то система имеет множество решений. Продолжим преобразование матрицы (A| B):
|
|
|
|
|
|
+ |
2 |
|
|
|
1 |
0 |
1 |
|
| |
11 |
|
||||||
1 |
−2 1 | |
3 |
C |
|
C1 |
|
C2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
52 |
52 |
|||||||||||||||||||||
(A| B) ~ (0 |
5 −2 | |
−2)= C1 |
|
~ |
1 |
|
5 |
|
|
= |
|
|
|
. |
|||||||||
|
|
|
2 |
|
|
C2 |
|
|
0 |
1 |
− |
|
|
| |
− |
|
|
|
|||||
|
|
|
5 |
5 |
5 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 11
Запишем систему: x1 + 5 x3 = 5 ,
x2 − 52 x3 = − 52.
11 1
Получим общее решение системы: x1 = 5 − 5 x3,
x2 = − 52 + 52 x3.
Придавая параметру x3 различные значения, будем получать частные решения. Например, если x3 =1 , то частное решение: x1 = 2 , x2 = 0 , x3 =1 ; если x3 = 0 , то
x1 = 115 , x2 = − 52 , x3 = 0 . Это частное решение называют базисным.
|
1 |
2 |
2 |
|
3 | 4 |
|
A1 |
|
|
|
A1 |
|
1 2 |
|
2 |
3 | |
4 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
1 |
1 |
4 |
|
3 | 5 |
|
|
|
|
|
|
|
− A1 |
|
|
0 |
−1 |
|
2 |
0 | |
1 |
|
|
|
|
||||
2). |
|
|
|
|
A2 |
|
A2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
(A| B)= |
3 |
2 |
5 |
11 | 2 |
= |
A |
|
~ A − 3A |
|
= |
0 |
−4 |
−1 2 | −10 |
|
= |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
3 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
1 |
2 |
|
5 | 1 |
|
A4 |
|
A4 − A1 |
|
|
0 |
−1 |
|
0 |
2 | −3 |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
−1 2 |
1 |
− 7 | 7 |
|
|
A |
|
|
A + A |
|
|
0 |
4 |
|
3 |
−4 | 11 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
5 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B1 |
|
|
|
B1 |
|
1 2 |
|
2 |
|
3 |
| |
|
4 |
1 2 |
2 3 |
|
| |
4 |
|
|||||||||
|
|
B |
|
|
|
B |
|
|
0 |
|
−1 2 |
|
0 |
| |
|
1 |
|
|
0 −1 2 0 |
|
| |
1 |
|
|||||||
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
= B |
~ B − 4B |
= |
0 |
|
0 −9 2 |
| |
|
−14 ~ |
0 0 |
−9 2 |
|
| −14 . |
|||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
3 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
B |
− B |
|
|
0 |
|
0 −2 2 |
| |
|
−4 |
|
|
0 0 |
−2 2 |
|
| −4 |
|
|||||||||
|
|
4 |
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
B |
|
|
B |
+ B |
|
|
0 |
|
0 |
|
2 −2 | |
|
1 |
|
|
0 0 |
0 0 |
|
| −3 |
|
||||||||
|
|
5 |
|
|
5 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
52
Следовательно, rangA = 4, rang(A | B)= 5 и система несовместна. Это утверждение
следует и из последнего уравнения системы: 0 x1 + 0 x2 |
+ 0 x3 + 0 x4 |
= −3 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
уравнение не имеет решения. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Пример 3. Решить систему в зависимости от параметра λ : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3x1 + 2x2 + 5x3 + 4x4 = 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2x + 3x + 6x +8x = 5, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
3 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 6x |
−9x − 20x |
|
= −11, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
3 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x + x + 4x + λx = 2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
3 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Составим матрицу |
(A| B). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
3 2 |
5 |
4 |
| |
3 |
A1 |
|
A1 − A2 |
|
1 −1 −1 −4 |
| −2 |
|
B1 |
|
|
B1 |
|
|
|||||||||||
|
|
2 3 |
6 |
8 |
| |
5 |
|
A |
|
|
|
A |
|
|
2 3 |
6 |
8 |
| |
5 |
= |
B |
|
B − 2B |
|
= |
||||
(A | B) = |
|
|
|
|
= |
|
2 |
|
~ |
|
2 |
= |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
~ |
2 |
1 |
|
||||
|
1 −6 −9 |
−20 | −11 |
A |
|
A |
|
1 −6 −9 −20 |
| −11 |
|
B |
|
B − B |
|
|
|||||||||||||||
|
|
4 1 |
4 |
λ | |
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
4 1 |
4 |
λ |
| |
|
|
3 |
|
3 |
1 |
|
|
|||||
|
|
2 |
|
A4 |
|
|
A4 |
|
|
2 |
|
B4 |
B4 − 4B1 |
|
|||||||||||||||
1 −1 −1 |
−4 |
| −2 |
C1 |
|
C1 |
|
1 |
−1 −1 −4 | −2 |
1 −1 |
−1 −4 | −2 |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
0 5 |
8 |
16 |
| 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
5 |
|
|
8 16 | 9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
= |
= C2 ~ |
|
C2 |
|
= 0 |
0 |
|
|
0 |
0 | 0 |
~ |
0 5 |
|
8 16 | 9 |
|
|
|
||||||||||||
|
0 −5 −8 −16 |
| −9 |
|
C3 |
|
C3 + C2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 0 |
|
0 |
λ | 1 |
|
|
|
|||||||
0 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
0 5 |
8 |
λ +16 |
| 10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
λ | 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
C4 |
|
C4 −C2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1). Если |
λ = 0 , то rangA = 2, rang(A | B)= 3 и система несовместна. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
2). Если |
λ ≠ 0 , |
то |
rangA = rang(A | B)= 3 . |
|
Число |
неизвестных |
|
равно |
4, |
|
|||||||||||||||||||
следовательно, система имеет множество решений, число свободных |
|
||||||||||||||||||||||||||||
неизвестных равно 1 (n − rangA ). Продолжим преобразования: |
|
|
|
|
|
|
|
|
1
(A| B) ~ 0
0
Запишем систему:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
D + |
1 |
D |
|
|
1 0 |
|
|
3 |
|
− |
4 |
| − |
1 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
−1 −1 −4 | −2 |
|
D1 |
|
|
1 |
|
|
5 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
5 |
|
|
5 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
5 8 16 | 9 |
|
= |
D |
~ |
|
1 |
|
D |
|
|
= |
0 1 |
|
|
8 16 |
|
| |
|
9 |
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
5 |
|
|
|
5 5 |
|
|
5 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
0 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
λ | 1 |
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
1 |
D |
|
|
|
0 0 |
|
|
0 |
|
|
1 | |
|
1 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
E + 4 E |
|
|
|
1 0 3 0 |
|
| − 1 + |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
E1 |
|
|
|
|
1 |
|
5 |
|
|
3 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
5λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
9 |
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
= |
E2 |
|
~ |
E2 |
− |
|
|
|
|
E3 |
= |
|
0 1 |
|
|
|
|
0 |
|
| |
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
5 |
|
5 |
|
|
5 |
5λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
E |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
E3 |
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
0 |
1 |
|
| |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
x |
|
+ 3 x |
|
|
|
= − 1 + |
4 |
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
1 |
= |
4 − λ − 3 x , |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
5 |
|
5λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5λ |
|
|
|
5 |
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
+ 8 x |
|
|
= 9 |
− 16 , |
|
Общее решение: |
|
|
|
|
|
9λ −16 − |
8 x , |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
3 |
|
x |
2 |
= |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
5 |
|
|
|
|
5 |
|
5λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5λ |
|
5 |
3 |
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
x |
|
= |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
= |
1 |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
4 |
|
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где x3 − свободное неизвестное.
Примеры для самостоятельного решения
1. |
2x − 4x |
+ 9x |
= 28, |
. |
Ответ: x = 2 , x |
|
= 3, x |
|
= 4 . |
||
Решить систему |
1 |
2 |
3 |
= −1, |
2 |
3 |
|||||
|
|
7x |
+ 3x |
− 6x |
|
1 |
|
|
|||
|
1 |
2 |
3 |
= 5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
7x |
+ 9x |
− 9x |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Исследовать совместность системы и, если возможно, найти её решение. |
53
|
2x1 + 7x2 + 3x3 + x4 |
= 5, |
|
x1 + 3x2 + 2x3 |
+ 3x4 =10, |
||||||
1) |
x1 |
+ 3x2 |
+ 5x3 |
− 2x4 |
= 3, |
2) |
2x1 |
+ 6x2 |
+ 5x3 +8x4 |
= 21, |
|
x |
+ 5x |
− 9x |
+8x |
=1, |
x + 2x + 3x |
+ 4x = 8, . |
|||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
5x1 +18x2 + 4x3 + 5x4 =12. |
|
2x1 |
+ 4x2 |
+ 5x3 + 7x4 |
=18. |
Ответ: 1). Система совместна, общее решение имеет вид: x1 = 6 − 26x3 +17x4 ;
x2 = −1+ 7x3 − 5x4 ; 2). Система имеет единственное решение: x1 |
= 11, x2 |
= 0 , |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
= −5, x4 |
= 3. |
||||
3. Решить систему в зависимости от значений параметра λ . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
5x1 |
−3x2 |
+ 2x3 |
+ 4x4 |
= 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x |
− 2x |
+ 3x |
+ 7x |
=1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8x |
− 6x |
− x −5x = 9, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
2 |
3 |
4 |
|
= λ. |
|
|
|
|
|
|
|
|
7x |
− 3x |
+ 7x |
+17x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: при λ ≠ 0 система несовместна; |
|||||||||||
|
|
|
|
|
x = − |
3 |
− |
5 x − |
13 x , |
. |
|||
при λ = 0 система совместна, общее решение имеет вид: |
1 |
2 |
|
2 |
3 |
2 |
4 |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
7 x − |
19 x . |
|
||
|
|
|
|
|
x = − |
− |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
2 |
3 |
2 |
4 |
|
4.6. Решение однородных систем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Пример 1. Найти общее решение системы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
5x1 + 6x2 − 2x3 + 7x4 + 4x5 = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2x +3x − x + 4x + 2x = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
2 |
3 |
4 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7x1 +9x2 −3x3 +5x4 + 6x5 = 0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
5x +9x −3x + x + 6x = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
2 |
3 |
4 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Запишем и преобразуем матрицу системы:
|
5 |
6 −2 7 |
|
4 |
|
|
A1 |
|
A1 − 2A2 |
|
|
1 |
0 |
|
0 −1 0 |
|
|
||||||||||||
|
2 |
3 −1 4 |
|
2 |
|
= |
A |
|
|
A |
|
|
|
|
2 |
3 |
|
−1 4 2 |
|
= |
|
||||||||
A = |
|
9 −3 5 |
|
|
|
2 |
~ |
|
2 |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
7 |
|
6 |
|
|
A |
|
|
A |
|
|
|
7 |
9 −3 5 6 |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
9 −3 1 |
|
6 |
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
5 |
9 |
|
−3 1 6 |
|
|
|
|||||||
|
5 |
|
|
|
|
A4 |
|
A4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
B1 |
|
|
B1 |
|
|
|
1 |
0 0 |
−1 0 |
|
|
C1 |
|
|
|
C1 |
|
|
|
||||||||||
B |
|
B − 2B |
|
= |
|
0 |
3 −1 6 2 |
|
|
|
C |
|
~ |
|
C |
|
|
|
|||||||||||
= |
|
2 |
~ 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
== |
|
2 |
|
|
2 |
= |
|
|||||||||
B |
|
B − 7B |
|
|
|
0 9 −3 12 6 |
|
|
C |
|
C − 3C |
|
|
||||||||||||||||
|
|
3 |
3 |
1 |
|
|
|
|
0 |
9 −3 |
6 6 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
2 |
|
|
|||||
B4 |
B4 − 5B1 |
|
|
|
|
|
|
C4 |
|
C4 − 3C2 |
|
|
|||||||||||||||||
1 |
0 0 |
−1 |
|
0 |
|
1 0 0 −1 |
|
0 |
|
1 0 |
|
0 −1 |
0 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
= |
0 |
|
|
3 |
6 |
|
2 |
~ |
0 |
3 |
6 |
|
2 |
|
~ |
0 |
|
3 |
|
−1 |
6 |
2 |
|
rangA = 3 . |
|||||
0 |
0 0 |
−6 |
|
0 0 0 0 −6 |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
1 0 |
|
|
|||
0 |
|
0 |
0 |
−12 |
|
0 |
|
0 |
0 |
0 |
|
0 |
|
0 0 |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Число неизвестных равно 5. Число свободных неизвестных 5 − 3 = 2.
x1 − x4 = 0,
Выпишем систему, эквивалентную исходной: 3x2 − x3 + 6x4 + 2x5 = 0, .
x4 = 0.
Очевидно, x1 = x4 = 0 , за свободные неизвестные удобно взять x2 , x5 .
54
x1 |
= , |
Общее решение: x3 |
= 3x2 + 2x5 , |
|
= . |
x4 |
|
0 |
|
0 |
||
|
1 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
Запишем ответ в матричной форме: X = |
3 x |
|
+ 2 |
x |
, где X |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
0 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
0 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пусть x |
|
= C , x |
|
= C |
|
, тогда X = C |
|
3 |
+ C |
|
2 |
. |
|
|
|
|
|
|
2 |
1 |
5 |
|
2 |
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Пример 2. Решить систему: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
3x1 +5x2 + 2x3 = 0, |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 5x3 = 0, |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
4x1 + 7x2 |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1x1 +1x2 − 4x3 = 0, |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
2x + 9x + 6x = 0. |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
3 |
|
|
|
|
Решение. Запишем и преобразуем матрицу системы:
x1
x2
=x3 .x4x5
|
|
|
|
|
3 5 |
2 |
|
|
A3 |
|
|
1 |
|
1 |
−4 |
1 |
1 |
−4 |
|
1 1 −4 |
|||||||
|
|
|
|
|
4 7 |
5 |
|
A1 |
−3A3 |
= |
0 |
|
2 |
14 ~ |
0 |
1 |
7 |
||||||||||
|
|
|
A = |
~ |
|
~ |
0 1 7 . |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 1 |
−4 |
|
A |
− 4A |
|
|
0 |
|
3 |
21 |
0 |
1 |
7 |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
2 9 |
6 |
|
2 |
3 |
|
|
0 |
|
7 |
14 |
|
0 |
1 |
2 |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
A |
− 2A |
|
|
|
0 1 2 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Получим |
|
|
rangA = 3 . |
Следовательно, |
система |
|
имеет |
единственное нулевое |
|||||||||||||||||||
решение x1 |
= x2 = x3 = 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Примеры для самостоятельного решения |
|||||||||||||||||||
Найти, если возможно, общее решение систем: |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
x1 + x2 + x3 + x4 = , |
|
|
3x1 + 4x2 + x3 + 2x4 + 3x5 = , |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 3x4 + 4x5 = , . |
|
|
|
|
|||||||
1) x1 |
+ x2 |
− x3 + x4 = , |
; |
2) 5x1 + 7x2 |
+ x3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x1 − x2 + x3 + x4 = , |
|
|
4x1 + 5x2 + 2x3 + x4 + 5x5 = , |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
− x + x |
2 |
+ x |
3 |
+ x |
4 |
= . |
|
7x +10x |
2 |
+ x |
3 |
+ 6x |
4 |
+ 5x |
5 |
= . |
|
|
|
|
|||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
Ответ: 1) |
x1 = x2 = x3 |
= x4 |
= 0 . 2) x1 = −3x3 − 5x5 , |
x2 = 2x3 + 3x5, x4 = 0 . |
55
БИБЛИОГРАФИЧЕСКИЙ СПИСОК
1.Письменный Д.Т. Конспект лекций по высшей математике/Д.Т. Письменный. Ч.1. М.: Айрис-пресс, 2003. 288 с.
2.Краснов М.Л. Вся высшая математика/М.Л. Краснов, А.И. Киселев, Г.И. Макаренко. Ч.1. М.: Эдиториал УРСС, 2001. 352 с.
3.Высшая математика/Под ред. Г.Н. Яковлева. М.: Высшая школа, 2004. 584 с.
4.Клетеник Д. В. Сборник задач по аналитической геометрии/Д.В. Клетеник: уч.пособие для втузов. 17-е изд. СПб.: Изд-во «Профессия», 2003. 200 с.
5.Данко П.Е. Высшая математика в упражнениях и задачах/П.Е. Данко, А.Г. Попов, Т.Я. Кожевникова: Ч. 1. М.: Изд-во «Оникс 21 век», 2005. 416 с.
6.Сборник задач по математике для втузов. Линейная алгебра и основы математического анализа/ под ред. А. В. Ефимова и Б. П. Демидовича. М.: Наука, 1996. 464 с.
7.Черненко В.Д. Высшая математика в примерах и задачах. Т.1. С-Птб. Изд-во «Политехника», 2003. 476 с.
56
Учебное издание
Надежда Юрьевна Одинцова Валентина Васильевна Трещева
РУКОВОДСТВО К РЕШЕНИЮ ЗАДАЧ ПО АЛГЕБРЕ И АНАЛИТИЧЕСКОЙ ГЕОМЕТРИИ
Редактор |
Н.П. Кубыщенко |
Подисано в печать 22.11.2004 |
Формат 60 84 1/16 |
|||
Бумага типографская |
Офсетная печать |
Усл. печ. л. 3.95 |
||
Уч.-изд. л. 4.0 |
Тираж 150 |
Заказ |
Цена ″С″ |
Редакционно-издательский отдел ГОУ ВПО УГТУ-УПИ 620002, Екатеринбург, Мира, 19
Ризография НИЧ ГОУ ВПО УГТУ-УПИ 620002, Екатеринбург, Мира, 19
57