Биогаз өндіру технологиясы

Қазіргі кезде дүниежүзінің көптеген елдерінде биогаз өндіретін әртүрлі техникалық қондырғылар пайдалануда және жаңа жобалар жасалуда.

Шет елдерде биогаз өндіру ауылшаруашылық саласының энергетикалық теңгерісінде алдынғы қатарлы орын алады.

Биогаз өнімі газ тәріздес, ол әртүрлі органикалық қалдықтардың ферменттерінің анаэоборлық жолмен, ауа бермей өңдеудің нәтежесінен пайда болады. Одан алынған өнімнің құрамында метан (СН₄) – 55-70%, көмір кышқыл газы (СО₂) – 28-43% жәнеде аз мөлшерде күкіртті сутегі – (Н₂S) бар.

Биогаз өндірудің кең тараған әдісі ол – анаэробты ашыту реактор-метатанкте немесе анаэробты бөшкелерде.

1 м³ биогаздың құрамындағы 50-80% метан және 20-50% көмір қышқыл газы бар жылу беретін өнімділігінің шамасы 10-24 МДж бұл 0,7-0,8 кг шартты отынға тең.

Биогаздың – жану жалыны көгілдір түсті оның құрамындағы 60-70% метан 4500-5000 ккал/м³ жылу өнімін береді бұл шамалар бір-біріне тікелей тәуелді. Егер арнайы биогаз жағатын оттықты пайдаланса онда жылу эффектісін 55-65% көтеруге болады [10,17,13,24].

Биогаз – улы емес, түссіз, дәмсіз және исі жоқ тұрақты газ.

Қазақстанда биоотынды өндіру мүмкіндігі

Қазақстанның ауыл шаруашылығында жылына жиналатын органикалық қалдықтар 40 миллион тоннаны құрайды. Оны биогаз технологиясымен өңдей отырып 18 миллиард куб биогаза өндіруге болады, бұл 14-15 млн. тонн ш.о. құрайды. Қазақстанда мал өнімдерінің қалдықтары тұрақты биомаңыз энергиясын өндіретін өндіріс болып табылады [10,11,17].

Қазірдің өзінде елімізде мал қадықтарынан қалған өнімдерден шамамен 2 млн.т.ш.о. жыл биогаз өндіруге болады.

Мысалы - 15 м³ биогаз семьясында 4-5 адам бар бір үйді (60 м²), бір тәулік бойы жылумен және ыстық су мен қамтамасыз етеді.

Есеп бойынша 1 м³ биогаз – 0,4 л керосинге, 1,6 кг көмірге; 0,4 кг бутанға немесе 2,5 кг мал қалдығының брикіне тең.

Қазақстанда биомаңыз өнімдері жеткілікті себебі біздің елде малшаруашылығы жақсы дамыған, сондықтан тұрақты жағдайда биогаздың көмегімен жылу немесе электр энергиясын өндіруге мүмкіндік бар.

Бақылау сұрақтары:

1. Жылу мен қамдау үшін геотермалды энергияны қолдану қай елде көп дамыған?

2. Қазіргі уақытта геотермалды энергия көздерін табуға негізінде қандай әдіс қолданылады?

3. Геотермика деген термин нені анықтайды?

4. Жер ядросының температурасы жуық шамада неге тең?

5. Жердің орташа температурасы әрбір 100 метр тереңдікте неше градусқа жоғарылайды?

6. 20 км тереңдікте жердің температурасы градусқа көтеріледі?

1. Жер бетінің неше бөлігін мұхиттар мен теңіздер алып жатыр?

2. Күн сәулесінің энергиясының шамамен неше бөлігі мұхитқа және құрлыққа түседі?

3. Мұхит толқындыры тудыратын құбылыс неден туындайды?

4. Мұхит ағыстарының энергиясы неден туындайды?

5. Толқын таралу бағытындағы ұзындық бірлігіне сәйкес келетін толық кинетикалық энергия анықта?

6. Толқын кебетін бақылай қозғалатын түрлендіргіш қондырғылардың түрлерінің жұмыс істеу тәртібі?

1. Биомаңыз энергиясының пайда болу табиғаты?

2. Биомаңыз энергиясынан алынған өнімнің құрамы?

3. Қазақстанның биоэнергетикалық ресурстары?

4. Электробиогазогенератор қондырғысының жұмыс істеу тәртібі?

14- ДӘРІС