26. Элементтік синхронизацияның бекітілген құрылғылары
Элементтік синхронизацияның бекітілген құрылғылары. Синхронизацияның бекітілген құрылғылары орташа және орташа жылдамдықты байланыс жүйелерінде кең қолданылады.
Синхронизацияның бекітілген құрылғылары екі ішкі класқа бөлінеді : синхроимпульстердің бергіш генераторына тікелей әсерімен және жанама әсерімен. Синхронизацияның бекітілген құрылғысының жеңілдетілген құрылымдық сұлбасы 9.4 суретінде көрсетілген.
1-сурет - Синхронизацияның бекітілген құрылғысының
жеңілдетілген құрылымдық сұлбасы
Фазалық өзгеріс. Фазалық дискриминаторда ФД мәнді моменттердің ЗМ фазасы бойынша ҚГ өндіретін тактілік импульстарымен (ТИ) қабылданатын сигналдарды салыстыру жүзеге асырылады. Фаза бойынша айырмашылықта ҚГ жиілігін ауыстыратын басқару сигналы өндіріледі. Егер ТИ ЗМ-ге қарағанда кеш келсе, онда ҚГ жиілігі ұлғаяды. Егер ТИ ЗМ-ден ерте келсе, онда ҚГ жиілігі азаяды .
Генераторлар жиілігіне тікелей әсерімен синхронизация құралдары басқару тәсіліне қарай екі топқа бөлінеді:
Дискретті басқару құрылғысы, бұл құралдарда басқару құрылғысы белгілі бір уақытта дискретті түрде басқару сигналын ауыстырып отырады. Түзету интервалдарында басқару сигналы тұрақты болып қалады және фаза бойынша таралу шамасына тәуелді.
27. Қателерді табудың жəне дұрыстаудың негізгі
Қателерден қорғау үшін өтімділікті қолданудың екі негізгі тәсілін қарастырайық. Бірінші тәсілде қатені табу және қате болуының тексеру үшін қайта жіберу жұптық бақылау биті қолданылады. Бірақ қабылдау құрылғысы қатені түзету үшін ешқандай әрекет жасамайды, ол тек қана таратқышқа мәліметтерді қайта жіберуге сұраныс жасайды. Осындай таратқыш және қабылдағыш арасындағы диалог үшін екі жақты байланыс қажет. Екінші тәсіл, тура түзету, бұл тек қана бір жақты байланыс желісін қажет етеді, өйткені бұл жағдайда жұптық бақылу биті қателерді табу үшін де, оларды түзету үшін де қызмет етеді. Ары қарай біз барлық қателер комбинациясын түзетуге болмайтынын көреміз, сондықтан түзету кодтары қателерді дұрыстау мүмкіндіктеріне байланысты жіктеледі. Қателерді кодтар арқылы табу және түзеу принципі геометриялық модельдердің көмегімен суреттеледі. Кез-келген n-элементті екілік кодты n – бір қалыпты куб ретінде қарастыруға болады, онда әрбір шың кодалық комбинацияны көрсетеді, ал куб қабырғасының ұзындығы бір бірлікке сай келеді. Бұндай кубта шыңдар арасының қашықтығы олардың арасында орналасқан қабырғаларының минималды санымен есептеледі, ол d болып белгіленеді және кодалық қашықтық деп аталады .
28. Кодтарды түзету классификациясы
Түзету кодтары деп кодалық комбинациялардағы қателерді түзете алатын және қателерді таба алатын кодтарды атайды. Олар екі топқа бөлінеді: 1) табылған қателер кодтары; 2) табылған және түзетілген қателер кодтары.
1) Табылған қателер кодтарының ерекшелігі болып оның құрамындағы кодалық комбинциялардың бір-бірінен кем дегенде d=2–ге ажыратылатынында. Оларды шартты түрде екі топқа бөлуге болады:
а) қолданылатын комбинациялардың санын кеміту арқылы құрылған кодтар.
Комбинациялардағы бірліктер және нөлдердің тұрақты саны бар код.
,
(1)
мұндағы l – n ұзындықты сөздегі бірліктер саны.
Бөліп
тұратын код
Бұл
да бірге тең тұрақты салмақпен кодтың
түрі. Кез-келген кодалық комбинацияда
тек қана бір бірлік болады. Бөліп
тұратын кодтағы кодалық комбинациялар
саны
.
(2)
n=6 кезінде кодалық комбинацияларды мынандай түрде жазуға болады: 000001,000010,000100,001000,010000,100000. Екі комбинацияның 2 модулі бойынша бірігуі олардың бір-бірінен d=2 кодалық қашықтыққа ажыратылатынын көрсетеді.
1 К е с т е - Тұрақты бірліктер және нөлдер саны бар кодтар
|
Код
|
Код
|
|
11000 10010 01010 00011 01100 01001 00101 10001 00110 10100 |
1010100 0101010 1110000 0000111 1001001 |
б) барлық комбинациялар қолданылатын, бірақ олардың әр біреуіне белгіленген ереже бойынша бақылау символдары қосылатын кодтар, m - символдар. Жұптыққа тексеретін кодтар. Бұндай түр (неизбыточного) кодтың ақпараттық символдардан тұратын жіберіліп жатқан комбинацияға m (0 немесе 1) бақылау символын қосу арқылы жүзеге асады. Жіберіліп жатқан комбинацияның бірліктерінің жалпы саны жұп болу үшін жасалады. Жалпы жағдайда:
.
(3)
2 К е с т е - Жұптыққа тексеретін кодтар
|
к ақпараттық символдары |
m бақылау символдары |
n=k+m толық кодалық комбинация |
|
1 |
2 |
3 |
|
11011 10101 00010 11000 11110 11111 |
0 1 1 0 0 1 |
110110 101011 000101 110000 111100 111111 |
Комбинациялардың жалпы саны N=2n-1
в) бірліктер саны үшке тең бөлінетін кодтар. Бұл код ақпараттық символдарға кодалық комбинациялар сызығына жіберілетін бірліктер қосындысы тең болатын мәндері бар екі қосымша бақылау символдарын (m=2) қосу арқылы жасалады.
3 К е с т е - Бірліктер саны үшке тең бөлінетін кодтар
|
Ақпараттық символдар к |
Бақылау символдары m |
Толық кодалық комбинация
|
|
000110 100011 101011 |
10 00 11 |
00011010 10001100 10101111 |
2) Қателерді табатын кодтардың ерекшелігі олардың түзететін код құруында. Түзететін кодтарды құрастыру келесі ереже бойынша жасалады: алдымен ақпараттық символдардан тұратын кодалық комбинацияға қосу керек бақылау символдарын анықтайды. Содан осы бақылау символдары орналасатын орын белгілінеді.
29. Рид- Соломон кодтары
Рид-Соломон кодтары (Reed-Solomon code, R-S code) - бұл екілік емес циклдік кодтар, олардың таңбалары m-биттік реттілік болып табылады, мұндағы т — 2-ден үлкен оң толық сан. (n,к) коды барлық n және k кодтарындағы m биттік таңбаларда анықталған, мыналар үшін:
,
(1)
мұндағы k – кодталатын ақпараттық биттердің саны, ал n – кодталатын блоктағы кодтық таңбалардың саны. Рид-Соломон (n, к) жиналмалы кодтарының көпшілігі үшін:
,
(2)
мұндағы t – таңбадағы қате биттердің саны, олар кодты түзулей алады, ал n-k = 2t- бақылау таңбаларының саны. Рид-Соломонның кеңейтілген кодын n = 2m кезінде немесе n= 2m+ 1 кезінде алуға болады.
Рид-Соломон коды кодердің кіріс және шығыс блоктарының бірдей ұзындығына ие желілік код үшін ықтимал болып табылатын едәуір кіші қашықтыққа ие. Екілік емес кодтар үшін екі кодтық сөздердің арасындағы қашықтық реттілік ерекшеленетін таңба саны ретінде анықталады (Хэммингтің қашықтығына ұқсас). Рил-Соломон коды үшін ең аз қашықтық былайша анықталады:
.
(3)