3.Жұпты селективті үштік код

 BNZS түрдегі алгоритмді ауысуы, алдыңдағы бөлімде көрсетілген, үштік кодтау кеңістігінде кодты таңдау мысалдарын көрсетеді, сақтаулы құрамды екілік сигналдың мазмұнын  көбейту мақсатымен жұмыс атқарады. Тағы да бір мысал жұп-селектілі үштік  PST кодын жатқызуға болады.

PST  код түрінде жасалу процесі құрамында екі битті тізбекті кодтың комбинациясын алу мақсатымен, кіріс екілік цифрлық сигналдың жұп битке бөлінуінен басталады. Содан кейін бұл кодтық комбинация екі үштік символдың әрқайсысы жіберу үшін өзгереді. Жұпты үштік, кодтық комбинация 9-ға тең болғандықтан, ал екі символдық екілік кодтың комбинациясы саны-тек төртке, беріліс кодын өзгерту тәсіліне таңдау мұқият жүргізіледі.

9. Цифрлық жолақты модуляция əдісі

Жолақты модуляция (аналогтық немесе цифрлік) - бұл деректі сигналды синусоидалді толқынға айналуы, цифрлық модуляция кезінде Т интервалындағы синусоид цифрлық белгі болып аталады. Синусоидтар амплитудалар бойынша бөлінеді, жиілікке және фазаға. Осыған байланысты, жолақты модуляцияны  амплитуда түрленуі (варьирования) бойынша анықтай аламыз, жиіліктер немесе фазаның (және олардың мәні) радиожиілікті тасымалдаушы беріліс деректер бойынша. Тасымалдаушының  жалпы жазылуы мына түрде болады.

,                                                     (1)

Осында А(t) - уақыт бойынша ауыспалы амплитуда, ал θ(t) - уақыт бұрышындағы ауыспалы. Бұрыш ыңғайлы мына түрде жазылады

,                                                           (2)

Осыған байланысты

.                                            (3)

Мұнда ω - тасымалдаушының жиілік бұрышы, ал φ(t) - оның фазасы. Жиілік ауыспалы f  немесе ауыспалы  ω  түрінде жазылады. Бірінші жағдайда жиілік  герцпен (Гц) өлшенеді, екіншіден – секунд ішінде радианмен (рад/с). Бұл параметрлер келесі ұқсастықпен байланысты  ω=2πf.

Егер сигналдардың табылуына  қабылдағыш  тасымалдаушы фаза туралы хабарды қолданса, бұл  процесс ­ когерентті анықтау деп аталады; егер мұндай хабар қолданылмаса, процесті конгерентсіз анықталу деп атайды. Конгерентті емес демодуляция - жүйелерге жатады, демодуляторларды қолданады,  фазаның кіріс сигналының көлемін мүлдем білмеуінсіз жұмыс жасауына жобаланған; демек, мына оқиғада фаза анықтамасы қажет емес. Осыған байланысты, конгерентті емес жүйелердің когерентті жүйелерден  артықшылығы ол қарапайымдылық болып табылады, ал кемшілігі - көп көлемде қате ықтималдығы (Р_Е). Когерентті емес сигнал беріліс  кезінде айтылған модуляциялар, когерентті беріліс кезінде де қолданылады: DPSK, FSK, ASK, CPM  және  олардың араласқан комбинациясы. Бұл когерентті емес қабылдағышта фаза деректері қолданылмайды. Онда не үшін  когерентті емес беріліс  басында бір фазалық манипуляциялы көрсетілген ? Себебі ол мынаған байланысты, керекті PSK бір түрің когерентті емес (немесе дифференциалды - конгеренттікке) жатқызуға болады, себебі ол келген тасымалдаушыдан фазамен салыстыруды талап етпейді.

10. Көппозициялы модуляция Белгілі Эйлер теоремасы деп аталатын тригонометриялық теңдік қолдана отырып, синусоидты тасымалдаушының кешенді  жазуын енгіземіз.

.                                      (1) 

Біріншіден, кешенді жазу кезінде тұтас түрде, екі синусоидты тасымалдаушы  толқын көрсетілген, өзара синфазалық ортогональды (нақты) және квадратурдық (жорамал)  құрастырушылардан тұратын. Екіншіден, 1- суретте модулденбеген  тасымалдаушы полярлы координат  жүйесінде  бірлік вектордын ыңғайлы түрінде бірқалыпты рад/с жылдамдықпен, сағат тіліне қарсы айналыста көрсетілген .

1-сурет - Синусоиданың  векторлық ұсынуы

Үлкейтіп көрсетілгенде t (t₀ ден t₁ дейін  біз ауыспалы мағынаны  синфазды және квадратты (Q) вектор айналыс проекциясы уақыт бойынша көрсетілген.   Бұл декартты осьтарды синфазды (l channel)  және  квадратты (Q channel) каналдар деп айтады. Ал олардың проекциялары сигналдың ортаганалд құрамдасы болып келеді және осы каналдармен байланысқан. Үшіншіден, тасымалдаушы модуляция процесін  вектор айналысы ретінде қарауға болады.

Мысалы  тасымалдаушы амплитудалық-модулдеу синусоидасы бір амплитуда және жиілік ω_m, бұл ω_m ≤ω_0. қарастырайық.  Берілген сигнал келесі түрде көрсетілген.

.                                             (2) 

Бұл  Re {x}- комплексті мөлшердің [х]нақты бөлімі. 2- суретте көрсетілгендей,  ал 1-суретте көрсетілген айналыс  векторы , екі шеткі мүшесісағат тіліне қарсы, және , сағат тілімен айналған. Қорыта келгенде  модуляцияланған тасымалдаушы айналыс векторынын толқыны шеткі жолақтарға байланысты өседі немесе азаяды, бірақ айналыс жиілігі сол қалпынан өзгермейді,  сондықтан  "амплитудалық модуляция" – деп аталады. 

2 сурет - Амплитудалық модуляция

Тағы бір мысал, векторлық ұсынуларды пайдалы өрнектейтін - бұл жиілік модуляция (frequency modulation - FM ) - ұқсас синусоидтпен айналу жиілігі ω_m рад/с. Аналитикалық ұсыну жіңішке жолақты жиілік  модуляциясы (narrowband FM – NFM)  амплитудалық модуляциясы ұқсас  көрсетілген:

  .                                 (3) 

Бұл β - модуляция коэффициенті. 3-суретте  көрсетілген, алдындағы оқиғадай, тасымалдаушы толқын векторлары шеткі жолақтарға байланысты өзгереді. Сондықтан  олардын ішінде (3) формулаға сәйкес, амплитудалық модуляцияға қарағанда өзгешіліктері бар теріс таңбалы шеткі вектор симметриясы сағат тілі бойынша және оған қарсы айналған.    

3-сурет - Жіңішкежолақты жиілік модуляция

АМ симметриясы модуляция кезінде  тасымалдаушы толқын векторының уақыт бойынша өсуіне және азайуына алып келеді. NFМ  модуляция кезінде  шеткі векторлар симметриясы (AM симметриясынан 90° басқаша)  тасымалдаушы толқын векторының айналысын жылдамдатып және азайуына әкеліп соқтырады, ал амплитуда өзгермейді, сондықтан  аты осыған  байланысты " жиілік модуляция ".