10 Қауіпсіздік және еңбекті қорғау

10.1 Өндірістік жарықтандыру

Өндірістік ғимараттарды жарықтанудың жоғары болуы жұмыс жағдайына дұрыс әсерін тигізеді.

Авариялық жарықтану, жалпы жарықтанудан 5 % - ке аз жарықтануды қамтамасыз ету керек, бірақ ғимарат ішінде 0,1лк, ал оның деңгейі 2 лк – дан

болу керек.

13-кесте - Жарықтану нормасы

Жұмыс орны	Жарықтандыру беті, еденнен биіктігі	Комбинациялық жарықтану	Жалпы жарықтану	К п ,% артық емес
Машиналық зал ЭЕМ эксплуатациялық зал Техникалық қызмет көрсету залы Ақпарат тасығыш құралдарды сақтау залы	Г – 0,8 Г – 0,8 Г – 0,8 -	750 750 750 -	400 400 400 300	15 15 15 20

Жұмыс орнының жасанды жарықталуы

Өндірістік кәсіпорындағы жасанды жарықталуының шарртары адамның көру жұмыс қвбілеттігіне, физикалық және моральдық күйіне үлкен әсер етеді, ал бұл еңбек өнімділігіне және өнімнің сапасына әсер етуіне әкеледі.

Жасанды жарық үшін қызу мен газоразрядтық шамдар қолданылады. Жалпы жұмыстық қыздыру шамдарының типтерін белгілеу шартындағы келесі әрітер мынаны білдіреді: В – вакумдық, Г – газбен толтырылған, Б – биспиральдық, БК – биспиральдық криптондық.

Еңбектің жағымды шарттарын құру үшін өндірістік жарықталуы келесі талаптарға сай болуы керек:

- жұмыс орнындағы жарықтану тазалық нормаға сәйкес болуы керек;

- жұмыс бетіндегі және қоршаған кеңістіктің шектегі жарық мүмкіндігінше біркелкі таратылуы керек;

- жұмыс бетіндегі кенет көлеңкенің болуы жарықтың біркелкі емес таратылуына әкеледі, сондықтан оларды мүмкіндігінше жою керек;

- көру алаңында жарық тура немесе шағылысқан болмауы керек;

- жалпы жарықтандыру дәрежесі цех бойынша бір жалпы жарықтандырудан 200мк су болмауы, ал тетік бөлшектерді қыздыру пештерінде 200 мк аз емес, ТББ аймағында қабатты жарықтандыру жүйесінде 200 мк аз болмауы керек;

- жұмыс бөлмесін жалпы жарықтандыру үшін қуаты 65 Вт лампаларды қолдану қажет.

Электр энергияның берулік кенеттен өшіп қалуы жағдайында цехты авариялық жарықтандырумен аз дегенде 5% қамтамасыз етеді. Бұл жұмысшылардың негізгі жалға шығуы үшін жұмыс орындарын жұмысты күрт тоқтату мүмкін емес, технологиялық бөлімдерді (газ, пештерінде, бақылаушы ауаны алу құрылғылар, цианисті тұздарымен, қышқылдарымен) жұмыс істеу жағдайда қолданылады.

Құрал – жабдықтардың жергілікті жарықтандыру қауіпсіз. Жергілікті жарықтандыру шамдарын қоректендіру үшін 42 В кернеуді қолданылады.

Жергілікті жарықтандыру кранштейн конструкциясы барлық талаптар бойынша бекітілуін қосымша амалдарсыз шамдардың бекітуін мүмкіндік береді. Шамдарға электр желісін жеткізу кранштейн ішінде жүргізіледі. Ашық желіге рұқсат етілмейді. Кранштейн шармері мен тараптар конструкциясы желілердің бұрылуын және оларға өңдеу кезінде пайдаланылатын сұйықтардың май түсуін болдырмайды.

Жергілікті жарықтандыру шамдарында қолданылады. Ортаның қалыпты шартын өндіріс ішінде орналасқан әртүрлі дәлдік жұмыстарын жарықтандыруға пайдаланылатын 2х40 сериялы шамдар қолданылады. Пи – 64 типті тасымалы қос шам агрегаттардағы жұмыс аймағы Пр-260 В. Қауіпті жарылғыштар бөлмесінде уақытша жұмыс кезінде пайдаланылады. Жергілікті жарықтандыру шамдарын қоректендіруді төмендеткіш трансформаторсыз пештің басты электр желілерінен тарамдау көмегімен іске асады. Бұл кезде аппараттың басты желілерінің номиналды тогы 25 А аспаса, онда жарықтандыру міндетті емес.

42 В немесе одан да төмен кернеумен қоректендіруші шамдар трансформаторлар номиналды токта қорғау аппараттарының жоғарғы кернеуінен қорғалған.

Өндірістік бөлмеде жарық құралдарын орналастырған кезде келесі негізгі шарртарын ескеру керек: нормирленген жарықты ең тиімді жолмен құру, қызмет ету үшін қауіпсіз және тиімді қатынау, топталған желіні монтаждауға тиімді және созылымдысы кішкентай,бекітімділігінің сенімділігі.