Мемлекет тарихы

Ортағасырлық Жапонияның мемлекеті мен құқығы

Ортағасырлық Жапонияның мемлекеті мен құқығы тарихының кезеңдері

1кезең. – Ертефеодалдық монархия (6-7 ғ.ғ.)

2кезең. – Дамыған феодализм (12 -15 ғ.ғ.)

3кезең. – Кейінгі ортағасырлық (16-18 ғ.ғ.)

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым

Құқықтық жүйе

1	кезең. Император – «аспан ұлы»	Ақсүйектер: феодалдар жəне қызметкер
2	кезең. Номиналдыбилігі бар император жəне сёгун.	ақсүйектер (кейінірек əскери самурайлар
3	кезең. Император, ал 1603ж.бастап сёгун (бас	сословиесі), саудагерлер, қолөнершілер
қолбасшы) Токугава руынан шыққан.		жəне шаруалар.

1 кезең. Канцлердің басшылығындағы мемлекеттік Кеңес.

2 кезең. Самурайлардың істері бойынша басқарма – жоғарғы заңшығарушы орган жəне жоғарғы сот.

3 кезең. Бірінші министр (сегуннан кейінгі екінші тұлға) жəнеАқсақалдар кеңесі – жоғарғы кеңесу органы.

Самурайлар отрядтары жəне шаруалар жасақтары.

1 кезең. Мемлекет губернаторлар мен уездарға басшылыққа берілген провинцияларға бөлінген. Провинциялар толық билікке иеленген сегунның көмекшілерімен сюг басқарылды. 3 кезең. Жергілікті жерлерде губернаторлар жəне сегунның шенеуніктері бақылау жəне тексеру қызметін атқарған.

Жапондық феодалдық құқығы қытай құқығына жəне конфуций іліміне негізделді. Қылмыстық, азаматтық жəне əкімшілік құқықбұзушылықтар арасында нақты айырмашылықтар болмады. Анағұрлым кең тараған қайнар көз ретінде “Жүз заң” (1742 ж.) қолданылған, онда қылмыстық азаматтық жəне процессуалдық нормалардың айырмашылығы нақты көрсетілмеген.

Жаңа дəуірдегі АҚШ-тың мемлекеті мен құқығы.

АҚШ-тың тарихын маңызды оқиғалар бойынша кезеңдерге бөлу.

1 кезең. – АҚШ Британияның колониясы ретінде (17ғ. басы – 1775 ж.). 2 кезең. – 1781 ж. АҚШ конфедерациясының құрылуы.

3 кезең. – 1787 ж. Конституцияны қабылдау жəне федерацияның құрылуы. 4 кезең. – 18 ғ. соңы мен 19 ғ. басындағы АҚШ.

1

кезең. Метрополий тағайындайтын губернаторлар.

Оңтүстікте ағылшын ақсүйектері, Солтүстікте

2

кезең. Конфедерация штаттарының конгрессі.

буржуазия мен шаруалар, Африкадан əкелінген

3

кезең де жəне одан кейін. Президент

құлдар.

1 кезең. Штаттардың сайланбалы

1

кезең. Губернаторлар аппараты.

1 кезең. Сот жүйесі Британдық үлгі

заңшығарушы жиналыстары.

2

кезең. Штаттардың атқарушы

бойынша құрылды.

3 кезең жəне одан кейін. Екіпалаталық

органдары.

3 кезең жəне одан кейін. АҚШ-тың Жоғарғы

Конгресс: Сенат жəне Өкілдер

3

кезең жəне одан бері. Президент

сотыжəне соттардың екі жүйесі –

палатасы.

əкімшілігі АҚШ үкіметі ретінде.

штаттардың жəне жалпыфедералдық.

Штаттардың жəне ұсақ аумақтық

Аумақ губернаторлар басқарған

4 кезең. Штаттардың

Штаттардың апелляциялық

бірліктердің заңшығарушылық

штаттарға, графтықтарға бөлінді.

Жоғарғы соттары.

соттары.

жиналыстары.

Бірінші инстанция соттары.

Округтар соттары.

1кезең. Тұрақты патшалық əскері.

2кезең. Американдық əскердің

құрылуы.	Жергілікті соттар.

Конгресс – Сенат жəне Өкілдер палатасы.

Штаттардың екіпалаталық заңшығарушы жиналыстары.

Қазіргі замандағы АҚШ

АҚШ-тың мемлекеттік құрылымы

Президент – мемлекеттің жəне атқарушы биліктің басшысы. Вице-президент президенттің орынбасары ретінде. Президент əкімшілігі мемлекетті басқаруды жүзеге асырды.

Ұлттық агенттіктер.			Департаменттер
			(министрліктер).
Сайланбалы губернаторлар			Белгілі бір мақсаттарға
басқаратын штат			жету үшін нақты бір
əкімшіліктері.			уақытқа құрылатын
			уақытша комиссиялар,
			алқалар жəне т.б.

Жоғарғы сот 1803 жылдан бастап конституциялық əділет органы ретінде.Соттардың екі жүйесі – штаттардың жəне жалпыфедералдық.

Штаттардың Жоғарғы соттары.

Бірінші инстанция соттары.

Штаттардың апелляциялық соттары.

Округтық соттар.

Жергілікті соттар.

Франк мемлекетінің мемлекеті жəне құқығы.

Франк мемлекетінің мемлекеті жəне құқығы тарихының кезеңдері.

1кезең. - Меровингтер монархиясы (6-7 ғ.ғ.)

2кезең. –Каролингтар монархиясы (8-9 ғ.ғ.)

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым		Құқықтық жүйе
Патша – мемлекет басшысы.	Негізгі екі тап: феодалдар табы			Құқықтың негізгі қайнар көзі
Оның билігі тұрақты жұмыс	жəне феодалдарға тəуелді			ретінде «Варвар шындығы»
істейтін кеңеспен жəне	шаруалар табы, кейбір			түріндегі əдет-ғұрып
ақсүйектер съездімен “Ұлы	облыстарда құлдық			нормалары табылды, соның
алаңмен” шектеліп отырған.	сақталынған.			ішінде кең таралғаны «Сали
				шындығы» болды.

Майордом (патша до-	Жоғарғы сот
менін басқарған),	инстанциясы ретінде
пфальц-граф (сот	Патша кеңесі табылды,
билігін басқарған), те-	жергілікті жерлерде
заурарий (қазна	жүздіктер соты болды.
сақтаушысы)

Əскерді Маршал – феодалдардан шыққан атты əскер басшысы басқарды,соғыс кездерінде шаруалардан құралған жасақтар болған.

Округтер (пагалар) графтардың басшылығымен

Жүздіктермен

басқарылатын Солтүстіктегі центенариялар, Оңтүстікте - викариялар.

Қауымдар (марктар) өзін-өзі басқару нысанында болды. Оңтүстікте - викариялар.

Міндеттемелік құқықта мынадай шарттардың түрлері кездесті: сату-сатып алу, айырбас, сыйға тарту, ссуда, қарыз.

Некеге тұру жігіттің қызды сатып алуы арқылы жүзеге асырылды. Жақын туыстар арасында жəне еркін адамдар мен құлдар арасында некеге тұруға тыйым салынды.

Жылжымалы мүліктер балаларының арасында таратылды, олар жоқ болған жағдайда жақын туыстарының арасында үлестірілді.

Сот процесі айыптау сипатында жəне істі қозғау талапкер немесе жəбірленушінің бастамасымен жүзеге асырылды. Тараптардың сайысушылығы кең таралды.

Негізгі қайнар көздер болып Конституциялар, заңдар жəне кодекстер табылды. Құқықтың жеке жəне жариялық болып бөлінуі орын алды.

Конституциялық құқық: Негізгі құжат болып 1789 жылғы Адам жəне азамат құқықтары туралы декларация табылды. Басқа конституциялық актілердің барлығы белгілі бір дəрежеде осы құжатқа негізделді.

Азаматтық құқық: Құқықтың негізгі қайнар көзі – 1804 жылғы Азаматтық кодекс (Наполеон кодексі). Заңды тұлғалар құқық субъектісі болып танылмады. Азаматтар азаматтық құқықтардың барлығын пайдаланды, шетелдіктер мен əйелдердің құқықтары шектелді. Меншік құқығына нақты

анықтама берілмегенімен жерге жеке

Міндеттемелік құқық: міндеттемеге нақты анықтама берілмеген, алайда, шарттың, оның бұзылмайтындығының, тараптардың теңдігінің түсініктері айқын ажыратылған. Заттай міндеттемелер қолданыста болды.

Жаңа дəуірдегі Францияның құқығы

Азаматтық-іс жүргізушілік кодекс.

Кодекс 1806 жылы 1667 жылғы Азаматтық сот əділдігі турлы ордонанстың негізінде қабылданды. Кодекс процесті тежейтін көптеген ережелерді талап ететін іс жүргізуді орнықтырды.

Мұрагерлік құқық заң бойынша жəне өсиет бойынша мұрагерлікті таныды.

Неке-отбасы құқығы əке мен күйеудің билігіне негізделді. Некеге тұру үшін екі жақтың келісімі қажет болды, яғни, олардың мүліктік құқықтарын реттейтін неке шарты бекітілетін. Некедегі əйелді құқыққабілеттігі шектелген жəне əрекет қабілетсіз деп танылған.

1807 ж. француз сауда кодексі –

оның негізінде 1673 ж. «Құрғақ жердегі сауда туралы» жəне 1681 ж. «Теңіз саудасы туралы» заңдар тұрды. Ол азаматтық кодекске қосымша болып табылды, саудаға қатысты арнайы нормалардан тұрды. Алайда, оның нормалары жеткіліксіз болған жағдайда, азаматтық кодекстің

1810 ж. Қылмыстық кодекс 4

кітаптан тұрды: бірінші кітап қылмыстық жəне түзету жазаларына, екінші кітап жауапкершіліктің негіздеріне жəне жауапкершіліктен бостаудың негіздеріне, үшінші кітап жеке жəне жариялық қылмыстар мен теріс қылықтарға, төртінші кітап полициялық құқықбұзушылықтар мен

1808 ж. Қылмыстық-іс жүргізушілік кодекс – бірінші таза іс жүргізушлк құжат, үш сатылы сот жүйесін орнықтырды. Кодекске сəйкес. Қылмыстық процесс екі кезеңнен тұрды: алдын ала тергеу (іздеушілік процесс), сот тергеуі

Қазіргі замандағы Франция

Францияның тарихын республикалық режимдер бойынша кезеңдерге бөлу

1 кезең. – Үшінші республика 1875 – 1940 ж.ж. 2 кезең. – Төртінші республика 1946 – 1958 ж.ж.

3 кезең. – Бесінші республика 1958ж. – қазірге дейін.

Мемлекеттік құрылым

1кезең. Президент (номиналды).

2кезең. Президент.

3кезең. Президент.

			1 кезең. Мемлекеттік				3 кезең. Консти-
1 кезең. Екіпалаталық парламент:
			кеңес (əкімшілік əділет				туциялық кеңес –
Депутаттар палатасы жəне Сенат.
			органы). Кассациялық сот.				конституциялық
2 кезең. Екіпалаталық парламент:
			2 кезең. Мемлекеттік кеңес				əділет органы.
Ұлттық жиналыс жəне
			(əкімшілік əділет органы).
Республикалық Кеңес.
			Кассациялық сот.
3 кезең. Екіпалаталық парламент:
Ұлттық жиналыс жəне Сенат.
						Апелляциялық соттар.
1 кезең. Префекттер басқараған		1 кезең. Премьер-министр
департаменттер жəне супрефекттер		басқарған Үкімет.
басқарған округтар.		2 кезең. Төраға басқарған				Үлкен инстанция
2 кезең. Əкімшілік-аумақтық		Министрлер кеңесі.
						трибуналдары
бөлініс өзгермеді.		3 кезең. Премьер-министр
3 кезең. Региондар, департаменттер,		басқарған Министрлер
						Кіші инстанция
		і
						трибуналдары

Жаңа дəуірдегі Францияның тарихын мемлекеттік режимдер бойынша кезеңдерге бөлу.

1 кезең. – 15 ғ. басы – 1789 ж. Абсолюттік монархия. 2 кезең. –1789 – 1792 ж.ж. Конституциялық монархия. 3 кезең. –1792 – 1793 ж. ж. Жирондистік республика. 4 кезең. – 1793 – 1794 ж.ж. Якобиндер республикасы.

5 кезең. – 1794 – 1799 ж.ж. Директория (Термидориандық республика). 6 кезең. – 1799 – 1814 ж.ж. Консулдық жəне империя.

7 кезең. – 1814 – 1830 ж.ж. Легитимді монархия.

8кезең. – 1830 – 1848 ж.ж. Шілделік монархия.

9кезең. – 1848 – 1852 ж.ж. Екінші республика.

10кезең. – 1852 – 1870 ж.ж. Екінші империя.

1кезең. Құрылтай жиналысы.

2кезең. Бірпалаталық Ұлттық жиналыс.

3кезең. Заңшығарушы жиналыс.

4кезең. Заңшығарушы корпус.

5кезең. Екі палатадан тұратын Заңшығарушы корпус: Ақсақалдар кеңесі жəне Бесжүздік кеңесі.

6кезең. Мемлекеттік кеңес, Заңшығарушы корпус, Трибунат, Қорғаушы сенат.

7кезең. Парламент (Пэрлар палатасы жəне Депутаттар палатасы).

8кезең. Парламент.

9кезең. Ұлттық жиналыс.

1 кезең. Муниципалитеттер – жергілікті жерлердегі билік органдары, ел 83 департаментке бөлінген.

2кезең. Департаменттер, дистрикттер, кантондар.

3кезең. , 4 кезең. - елдің əкімшілік-аумақтық бөлінісі өзгермеді.

5кезең. Департаменттер, дистрикттер, коммуналар.

6кезең. Департаменттер, округтар, префекттер, супрефекттер жəне мэрлер басқарған коммуналар.

7кезең., 8 кезең., 9 кезең., 10 кезең., 11 кезең. – əкімшілік-аумақтық

			Феодалдар: дін
			қызметкерлері,
			дворяндар;
	1	кезең. Патша 1789 ж. биліктен аластатылды.	шаруалар,
	2	кезең. Патша.	қалалықтар, бур-
	3	кезең. Ұлттық Конвент.	жуазия,
	4	кезең. Конвент (Қоғамдық құтқару комитеті	қолөнершілер,
	жəне Қоғамдық қауіпсіздік комитеті).		саудагерлер.
	5	кезең. Алдымен Термидориандық Конвент, кейін	11 кезең. Прези-
	Директория.		дент.
	6	кезең. Үш консул, кейін император.
	7	кезең. Биліктің толық ауқымын иеленген патша.
	8	кезең. Патша.
	9	кезең. Президент.
	10 кезең. Президент, кейін император.		1 кезең. Ескі соттар.
			2 кезең. Сайланбалы
			судьялар.
1	кезең. Патшаның шенеуніктік аппараты.		3 кезең. Төтенше
2	кезең. Патша министрлері.		қылмыстық трибунал.
3	кезең. Уақытша атқарушы кеңес.		4 кезең. Революциялық
4	кезең. Атқарушы кеңес.		трибунал.
5	кезең. 5 адамнан құралған Директория.		5 кезең. Соттардың
6	кезең. Үш консул.		бұрынғы жүйесі.
7	кезең. Ескі наполеондық мемлекеттік		6 кезең. Соттардың
аппарат.			үшсатылы жүйесі: 1
8	кезең Уақытша Үкімет		инстанция – жай полиция
			соты, 2 инстанция – түзеу
			полициясы соты, 3
1 кезең. Ұлттық гвардия құрылды.			инстанция –
2 кезең жəне келесі кезеңдер. Ұлттық гвардия			апелляциялық сот,
жəне жалпы əскери міндеттілікке негізделген			жоғарғы инстанция –
əскер.			кассациялық сот.
			Қалған кезеңдер. Жалпы

Чехияның мемлекеті жəне құқығы.

Чехияның мемлекет жəне құқығы тарихының кезеңдері.

1кезең. – Ертефеодалдық монархия (9-11 ғ.ғ.)

2кезең. – Феодалдық ыдыраушылық ( 11 – 13 ғ.ғ.)

3кезең. – Сословиклік-өкілдік монархия (14 –16 ғ.ғ.)

4кезең. - Чехия Австрияның билігінде ( 1627 жылдан бастап)

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым.

1	кезең. - Князь Раданың	1	кезең. Феодалдар – рулық-тайпалық ақсүйектер, князьдық
көмегімен.		дружинниктері, бай қауым мүшелері, шаруалар – қауым мүшелері жəне
2	кезең. – Князь Германия им-	құлдары.
ператорымен мақұлданған.		2	кезең. Ірі магнаттар – пандар, орта феодалдар - владыкалар,
3	кезең. – Чехия Патшасы	шаруалар – дедичтер (тəуелді), дединдер – еркін, госттар – салық
империяның алғашқы кур-		төлемегені үшін тəуелділерге айналған шаруалар.
фюрсті (Рим империясының		3	кезең. Феодалдар - пандар, владыкалар, дін қызметкерлері, шаруалар.
қасиетті герман ұлты).		4	кезең. Қоғамдық құрылым өзгермеді алайда, австриялық феодалдар
4	кезең – Австриялық монарх	қосылды

1 кезең. Сейм – діни жəне ақсүйек феодалдардың съезді. 2 кезең. Сейм

3 кезең. Чехиялық сейм,

Жергілікті рада.

1 кезең. Ел жупаларға (край) бөлінді, оларды жупандар басқарды.

2 кезең. Каштеляндар –

облыстар мен қалалардың басында тұрды, краиндар – волостьтар мен жупалардың басында тұрды. .

3 кезең Гетмандар аумақтық

. 1 кезең. Патша жоғарғы сот инстанциясы ретінде. 2 кезең. Жергілікті сот жоғарғы сот инстанциясы ретінде.

1 кезең. Патша өкілдері жəне сот өкілеттіктерін иеленген патша əкімшлігі.

2 кезең. Қылмыстық істер бойынша поправецтер, азаматтық істер бойынша край судьялары.

Феодалдық қол жəне соғыс болған жағдайда шаруалар қолы.

Құқықтық жүйе

Құқықтың негізгі қайнар көздері болып əдетғұрыптар, Викториана Корнелиштің «Чех жерінің құқықтары туралы тоғыз кітап» (16 ғ.), Чехтық жер құқығы ережелері (15ғ.), патша жарлықтары, қалалық , шіркеулік

құқық табылды

Жерге жеке меншіктің үш түрі болды: дедина

– мұрагерлік жер иелену, выслуги – шартты жер иелену.

Неке-отбасы құқығы канондық құқықпен реттелді, мұрагерлік заң бойынша жəне тек ер адамдар арқылы ғана жүзеге асырылатын.

Қылмыстық құқықта мемлекетке, меншікке, тұлғаға қарсы қылмыстар ажыратылды.

Жаңа дəуірдегі Жапония.

Жапонияның тарихын мемлекеттік режимдер бойынша кезеңдерге бөлу:

1 кезең – 1876 жылға дейін

2кезең – 1876 – 1889 ж.ж. реформалар уақыты (Мэйдэи революциясы)

3кезең – конституциялық монархия 1889 ж. - 1947 ж.

Мемлекеттік жəне қоғамдық құрылым

1	кезең Император, шынайы билік сёгунда	Феодалдар: дворяндар,
болды
2	кезең Император	шаруалар, қалалықтар,
3	кезең Император, оның жанында құпия	буржуазия, қолөнершілер.
кеңес

1 кезең Заңшығарушы билік сегунның қолында болды 2 кезең Парламент жəне жергілікті

жерлердегі кеңесушілік жиналыстар 3 кезең Парламент (Пэрлар палатасы жəне Депутаттар палатасы)

1кезең. Ескі əкімшілік-аумақтық құрылым

2- 3 кезеңдер. Ел үкіметпен тағайындалатын губернаторлар басшылық ететін губернияларға бөлінген.

1 кезең Сегунның шенеуніктік аппараты 2 кезең Министрлер кабинеті 3 кезең Министр-

президент басшылық еткен министрлер кабинеті

1 кезең Феодалдық типтегі əскер 2 - 3 кезеңдер Əскер германдық

үлгі бойынша, флот ағылшындық үлгі бойынша қайта құрылды.

Құқықтық жүйе

Құқықтық жүйеде өзгерістер орын алды. 1889 ж. Конституция қабылданды (Герман конституциясының үлгісі бойынша), құқықтың басқа салалары да еуропалық мемлекеттердің құқығына икемделді. 1890 ж. Қылмыстық іс жүргізушілік кодекстің жаңа редакциясы қабылданды, бұл кодекс сот өндірісінің буржуазиялықдемократиялық қағидаларын басшылыққа алды.

1 кезең ескі соттар

2 кезең еуропалық сот жүйесі енгізіле бастады

3 кезең Жоғарғы империялық сот

3 кезең Жеті апелляциялық соттар, губерниялық соттар, жергілікті соттар.