- •Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті
- •Жалпы физика курсы бойынша зертханалық жұмыстар Астана 2014
- •Мазмұны
- •17. Әдебиеттер……………...…………………………………………….…....................68 пәннің жалпы сипаттамасы
- •1.Пәнді меңгерудің мақсаты мен міндеттері.
- •2.Бакалавриаттың құрылымдық оқу бағдарламасындағы
- •3.Өлшеу қателіктері
- •Стьюдент коэффициенттерінің кестесі.
- •Заттардың тығыздығын анықтау
- •Жаттығу №1. Дұрыс геометриялық пішінді дененің тығыздығын анықтау
- •1 Кесте
- •2 Кесте Әр түрлі температурадағы және қалыпты қысымдағы құрғақ ауаның тығыздығы
- •Баллистикалық маятник көмегімен оқтың ұшу жылдамдығын анықтау
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Бақылау сұрақтары
- •Обербек маятнигінің көмегімен қатты дененің айналмалы қозғалысы динамикасының негізгі заңын тексеру
- •Бақылау сұрақтары
- •Маховиктік дөңгелек
- •16 Сурет
- •Жұмысты орындау реті
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Аудармалы маятник көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау (Бессель әдісі)
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Маятник тербелісінің амплитудасымен байланысқан қатені бағалау
- •Бақылау сұрақтары
- •Ауаның жылу өткізгіштік коэффициентін анықтау
- •1. Қысқаша теориялық мәліметтер.
- •2. Қондырғымен есептеуге қолданылатын формулалар
- •№7 Зертханалық жұмыс қатты дененің сызықтық ұлғаю коэффициентін анықтау
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Кейбір қатты денелердің қасиеттері
- •Тәжірибе нәтижелерін өңдеу
- •Бақылау сұрақтары
- •Қатты дененің қыздыру және балқу кезіндегі энтропиясының өзгеруін анықтау
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Бақылау сұрақтары
- •Резистивтік сымның кедергісін анықтау
- •1. Қысқаша теориялық кіріспе.
- •2. Токты дәл анықтау бойынша техникалық әдіс арқылы актив кедергіні өлшеу.
- •3. Кернеуді дәл анықтау бойынша техникалық әдіспен актив кедергіні өлшеу.
- •4. Құралдың механикалық құрамы және жұмыс істеу принципі.
- •5. Лабораториялық жұмыстың жұмыс істеу принципі.
- •6. Жұмысты орындау реті мен өлшеу нәтижелерін математикалық өңдеу.
- •7. Бақылау сұрақтары
- •Жердің магнит өрісінің горизонтал құраушысын анықтау
- •1.Теориядан қысқаша мәлімет.
- •2. Жұмыстың орындалу тәртібі.
- •3. Бақылау сұрақтары.
- •Микроскоптың көмегімен шынының сыну көрсеткішін анықтау
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Микроскоп
- •Микроскоптың сипаттамасы
- •Өлшеулер және нәтижелерді өңдеу
- •Бақылау сұрақтары
- •№12 Зертханалық жұмыс жұқа линзаның бас фокус аралығын анықтау
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Тапсырма
- •Бессел тәсілі бойынша жинағыш линзаның бас фокус аралығын анықтау
- •Бақылау сұрақтары
- •Дифракциялық тордың көмегімен жарық толқынының ұзындығын анықтау
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Дифракциялық тор
- •Өлшеулер мен есептеулер кестесі
- •Бақылау сұрақтары
- •Ішкі фотоэффектіні оқып үйрену
- •Теориядан қысқаша мәлімет
- •Жұмыстың орындалу реті
- •Бақылау сұрақтары
Тапсырма
Жұқа линзаның формуласының негізінде жинағыш линзаның фокус аралығын анықтаңдар.
Бессел тәсілі бойынша жинағыш линзаның фокус аралығын анықтаңдар.
Өлшеу әдістемесі және техникасы
Экранды жарық көзінен белгілі бір қашықтықта орналастырыңдар. Экран мен жарық көзінің арасына жинағыш линзаны орналастырыңдар және экранда дененің анық кескіні алынғанға дейін оптикалық үстелше бойымен жайлап жылжытыңдар.
Линзаның оптикалық центрінен денеге дейінгі ара қашықтықты а және кескіннен линзаның оптикалық центріне дейінгі ара қашықтықты b өлшеңдер.
Экранның тұрған орнын өлшеңдер және тәжірибені қайталаңдар. Экран мен жарық көзінің әр түрлі ара қашықтықтарында тәжірибені үштен кем емес қайталаңдар. Өлшеу нәтижелерін 1 кестеге толтырыңдар.
(2) формуланы пайдаланып әрбір өлшеудегі жинағыш линзаның бас фокус аралығын табыңдар және орташа мәнін анықтаңдар. Қателікті бағалаңдар.
Кесте 1
№ |
а, см |
b, см |
f, см |
, см |
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
| |
3 |
|
|
|
Бессел тәсілі бойынша жинағыш линзаның бас фокус аралығын анықтау
Оптикалық үстелшеде экран мен жарық көзінің ара қашықтығы 4f артық болатындай етіп орналастырыңдар (шамамен).
Жинағыш линзаны дене мен экран арасында дененің үлкейтілген кескіні алынатындай етіп орналастырыңдар. Оптикалық үстелшеде а1-ге сәйкес линзаның орнын белгілеп жазыңдар.
Экран мен жарық көзінің ара қашықтығын өзгертпей, экранда дененің кішірейтілген кескіні алынатындай етіп линзаны жылжытыңдар. Оптикалық үстелшеде а2-ге сәйкес линзаның орнын белгілеп жазыңдар.
Линзаның екі жағдайдағы орнының айырымы ретінде l –ді анықтаңдар l = a2 – a1.
Экран мен дененің ара қашықтығын өлшеңдер ( 4f –тен кем болмауы тиіс) және тәжірибені қайталаңдар. Тәжірибені үштен кем емес қайталаңдар. Өлшеу нәтижелерін 2 кестеге толтырыңдар.
Бессел тәсілі бойынша жинағыш линзаның фокус аралығын есептеңдер және орташа мәнін анықтаңдар. Нәтижесін 2 кестеге жазыңдар. Қателікті бағалаңдар.
Кесте 2
№ |
L, см |
а1, см |
а2, см |
l, см |
f, см |
, см |
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
| |
3 |
|
|
|
|
|
Бақылау сұрақтары
1. Жұмыста қарастырылған жинағыш линзаның бас фокус аралығын анықтаудағы екі әдістің қайсысының дәлдігі жоғары? Неліктен?
2. Линзаның бас фокус аралығы түскен жарықтың толқын ұзындығына тәуелді ме? Егер тәуелді болса, қалай?
3. Линзаның оптикалық күші деген не? Линзаны оптикалық мөлдір сұйыққа батырғанда оның оптикалық күші қалай өзгереді?
4. Линзаның үлкейтуі деген не? Линзаны оптикалық мөлдір сұйыққа батырғанда линзаның үлкейтуі өзгере ме? Егер өзгеретін болса, қалай?
№ 13 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС
Дифракциялық тордың көмегімен жарық толқынының ұзындығын анықтау
Жұмыстың мақсаты:
1) дифракциялық торда интерференция мен дифракцияны зерттеу;
2) жарық толқынының ұзындығын өлшеу.
Қажетті құрал жабдықтар: Оптикалық үстелше жарық көзімен, дифракциялық тор