Копия УМП Теор фонетика каз 2014.doc

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

orient to ward in the activity but not which specific one will be involved. The notion of purpose requires the specification of contents at a more detailed level than that of activitytype. This we shall call"subject matter"or"topic".

Another component of situation isparticipants.Speech varies with participants innumerous ways. It is a marker of various characteristics of the individual speakers as wellas of relationships between participants. Characteristics of individuals may be dividedinto those which appear to characterize the individual as an individual and those whichcharacterize the individual as a member of a significant social grouping. The taking on of roles and role relations is commonly confounded with settings and purposes.

Usuallyageof participants is also an important category for social interaction.Among other things age is associated with the role structure in the family and in socialgroups, with the assignment of authority and status, and with the attribution of differ-ent levels of competence. The speech behaviour of a person not only conveys informationabout his or her own age but also about the listener or the receiver of the verbal mes-sage.

There is another factor, which is included into the "participants" component of a speech situation. That is thesexof the speaker. Sex differences in pronunciation aremuch more numerous than differences in grammatical form. For instance, there is aconsistent tendency for women to produce more standard or rhetorically correct pronun-ciation which is generally opposed to the omission of certain speech sounds..

The emotional state of the speaker at the moment of speech production is likely toreveal pronunciation markers which would be a fascinating problem of research.

The last component we have to consider is calledsetting,orscene.It is definedby several features. The first of them is a physical orientation of participants. This is tosome extent determined by the activity they are engaged in; thus in a lecture the speakerstands at some distance from and facing the addressees whereas in a private chat theyare situated vis-à- vis each other. It is quite obvious now that speech over an intercomand speech in face-to-face communication is obviously phonologically distinguishable ina number of ways.

Scenes may be arranged along dimensions: public – private, impersonal – personal,polite – casual, high-cultured – low-cultured, and many other value scales. In large partthese diverse scales seem to be subsumed under one bipolar dimension of formal – informal. The kind of language appropriate to scenes on the formal or "high" end of the scale isthen differentiated from that appropriate to those on the informal or "low" end.

We can single out, a number of factors which result in phonostylistic varieties. They

are:

1.the purpose, or the aim of the utterance;

2.the speaker's attitude;

3.the form of communication;

4.the degree of formality;

5.the degree of spontaneity (or the degree of preparedness or the reference of the oral text to a written one).

It should be mentioned right here that the purpose or the aim of the utterance maybe called aphonetic style-formingfactor. All other factors cause modifications withinthis or that style and that is why may be referred to asstyle-modifyingfactors. All thesefactors are interdependent and interconnected. They are singled out with the purpose of describing phonetic phenomena so that to give a good idea of how the system works.

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

81

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

The first factor we should consider is thepurpose of the utter anceand thesubjectmatter.As the subject matter in large part determines the lexical items, it is the aim of theutterance that affects pronunciation. So in this respect the aim could be spoken of as thestrategy of the language user and so it may be called a style-forming factor. On the phoneticlevel there are variations related to describe what language is being used for in the situation: is the speaker trying to persuade? to exhort? to discipline? Is he teaching, advertising,amusing, controlling, etc.? Each of the above-mentioned variants makes the speaker selecta number of functional phonetic means with the purpose of making the realization of theaim more effective.

Another extralinguistic factor most often referred to is thespeaker's attitudeto thesituation or to what he is saying or hearing. It is common knowledge that a communicative situation is part of a human being's everyday life situation. So it is natural for a lan-guage user to consider the situation from his point of view, revealing his personal interestand participation in what he is saying. The thing he is talking about may satisfy him ornot, may please him or not, may elicit his positive or negative response, his emotions.

Considering theform of communication we should say that nature of participationin the language event results in two possible varieties: amonologueand adialogue.

Monologuing is the speaking by one individual in such a way as to exclude the possibility of interruption by others. Dialoguing (conversing) is speaking in such a way as toinvite the participation of others. It is quite possible for one person to communicate withanother and to be the only speaker. Similarly two people can monologue at each other.

If we look upon a dialogue and a monologue from psycholinguistic point of view itturns out that the latter is a more complex unit. It can be proved by the fact that peoplewho find themselves abroad learn dialoguing quite easily, while monologuing requiresspecial training even in the native language.

Among the social factors determining the usage of stylistic means it is theformality of situation.

It is obvious that the process of speaking is very often a recognition of social rolesand relationship. The interaction of individuals depends upon their learning and accept-ing the roles of social behaviour. A certain individual may possess a certain rank in anorganization which entitles him to be addressed in a certain fashion by his subordinates,in another way by his equals and in a third way by his superiors.

The influence of this factor upon the phonetic form of speech is revealed by variations of rate of articulation. In a formal situation the language user tends to make hisspeech distinct, thorough and precise. His conscious attention to the form of productionmakes him choose the full style of pronunciation. The notion of the appropriateness of speaking slow enough is presumably part of the cultural code which insists that it is rudeto talk fast and less explicit in such situation.

Another factor determines the distinction of publicandnon-publicoral texts.Speech is qualified as public when a speaker is listened to by a group of people. Non-public communication occurs in face-to-face situations. Still, there are no direct correlationsbetween the formality of situation and public – non-public character of presentation.

Analysing extralinguistic factors we should add some more to the above-mentioned ones. They are: thespeaker's individuality, temporal provenance, social provenance, range of intelligi bility, sex and ageof the speaker. The first thing to know about them is that they areincidental, concomitantfeatures. They are characteristic of a language user and can not vary, with very little exception, like all the above-mentioned ones. So they are not deliberately

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

82

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

chosenby the speaker at the time of text production, though they may very well serve as his identifyingfeatures, thus from this point of view they may be considered informative.

One of the most important style-modifying factors isthe degree of spontaneity. So if we examine the situations in which people speak rather than write from the pointof view of psychology we can distinguish between those in which they are speaking spon-taneously as opposed to those in which they are speaking non-spontaneously as the ac-tor and the lecturer are most often doing. The types of speech situations which lead tospontaneous speech include classroom teaching, television and radio interviews, sportingcommentaries on radio and television of an event actually taking place, conversation between experts in a particular field of everyday conversations. We should realize, of course,that between two poles of spontaneity there are a number of more delicate distinctions.

If an utterance is qualified as fully spontaneous from linguistic point of view itmeans that its verbal realization is taking place at the moment of speaking, though, of course, it could be thought over in advance. There are situations where this kind of speechactivity is not possible. The reason that accounts for that results from three things: a) theutterance is too long to be re remembered because, as we know, there are memory con-straints; these are utterances produced in the form of lectures, reports, etc.; b) the timeof the speaker is limited, so the message has to be conveyed without any hesitation; forexample, news over the radio and TV; c) the speaker is realizing somebody else's utter-ance, for example, reading a piece of prose, quoting, etc.

Now if we look upon the degree of spontaneity as a style-modifying factor we shouldadmit that it has a decisive influence on the phonetic organization of an oral text. This is where phonetics overlaps with psycholinguistics.

While spontaneous speech is	taking place (when no notes are used)	the process
of psychic activity consists of two	equally important items, i.e. a) the	process of

searching(remembering) information and the ways of expressing it verbally and b) the process of giving (transmitting) information. The speaker has got an intention to express some ideasand he should choose an adequate linguistic form to express these ideas and in this wayto generate the utterance.

Analysing most important characteristics of a spoken spontaneous text we shouldfirst of all mention a phenomenon calledhesitation. The point is that while generating atext a speaker has no time or rather not enough time to make sure of the correct form of the expression he has chosen, because he is simultaneously planning what he is going tosay next and also monitor ing what he is saying. The wording is taking place simultane-ously with pronouncing. Consequently, the speaker hesitates. He hesitates to remembera further piece of information, to choose a correct word, a correct grammar structure andso on.

Another characteristic is thedelimitation.In reading pauses occur at the syntactic junctures, so an intonation group coincides with what is called a "syntagm(a)". In a spon-taneous text hesitating often prevents the speaker from realizing a full syntagm(a). Theremay appear a hesitation pause which breaks it, so an intonation group does not coincide with a syntagm(a). Pauses at the end of the phrase are often optional, because the speakerdoes not realize the rules of phrasing, i.e. of making pauses at the moment of speaking.

Delimitationis another characteristic which is commonly referred to as a styledifferentiating feature on the perceptive level.

A third characteristic which is usually referred to the set of style-differentiatingones is theaccentuation of semantic centres. By semantic centres we mean parts of theutterance that

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

83

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

have a considerable value in realization of functional utterance perspec-tive, i.e. in expressing the main contents of the utterance. For example, in spontaneousspeech the contrast between accented and non-accented segments of an utterance isgreater than in reading, due to the fact that in speech the unaccented elements are pro-nounced at a lower pitch.

While classifying various speech realizations from phonostylistic point of view ananalyst should single out criteria that are different from the ones used as a basis for distinguishing functional styles of language.

Among the well-known classifications of phonetic styles we would like to mentionthe following two. One of them belongs to S.M. Gaiduchic. He distinguishes five phonetic styles: solemn, scientific business, official business, everyday,and familiar. As we may seethe abovementioned phonetic styles on the whole correlate with functional styles of thelanguage. They are differentiated on the basis of spheres of discourse. The other wayof classifying phonetic styles is suggested by J.A. Dubovsky who discriminates the following five styles: informal ordinary, formal neutral, formal official, informal familiar, anddeclamatory. The division is based on different degrees of formality or rather familiaritybetween the speaker and the listener. Within each style subdivisions are observed.

M.A. Sokolova‘s approach is slightly different. She distinguishes between segmentaland suprasegmental level of analysis because some of them (the aim of the utterance, forexample) result in variations of mainly suprasegmental level, while others (the formality of situation, for example) reveal segmental varieties.

It might be generally assumed that there are five intonational styles singled outmainly according to the purpose of communication and to which we could refer all themain varieties of the texts generated in everyday communication of a modern man. Theyare as follows:

1.Informational style.

2.Academic style (Scientific)

3.Publicistic style (Oratorical).

4.Declamatory style (Artistic).

5.Conversational style (Familiar).

But differentiation of intonation according to, the purpose of communication only isdefinitely not enough. As was mentioned above, there are other factors that affect intonation in various extralinguistic situations.We could add that any style with very little exception is seldom realized in its pureform. Each generated text is likely to include phonetic characteristics of different styles.In such cases we talk about overlapping (fusion) of styles.

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

84

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Міндетті және қосымша әдебиет пен көздері тізімі:

1.ЛеонтьеваС.Ф. – A Theoretical course of English phonetics. М. 1988

2.МеркуловаЕ.М. – Introduction to Phonetics. С. 2000.

3.Соколова М.А. – Теоретическая фонетика английского языка. М. 1991

4.Теоретическая фонетика английского языка: Учебник для студентов институтов и факультетов иностранных языков/ М.А. Соколова, К.П. Гинтовт, И.С. Тихонова, Р.М.Tихонова. – М.: Гуманитарный издательский центрВЛАДОС, 1996. – 266с.

5.Шахбагова Д.А. Фонетические особенности произносительных вариантов английского языка. – М.: Высшая школа, 1982. – 182 с.

6.Шевченко Т.И. - Теоретическая фонетика английского языка. М. 2006

7.Collins, Beverly & Mees, Inger M. Practical Phonetics and Phonology. A resource book for students. London & New York: Routledge/Taylor & Francis, 2003.

8.J.D. O‘Connor – Better English pronunciation. Cambridge, 1977

9.Johnes, D. – The phoneme: its nature and use. Lnd. 1967

10.Laver J. Principles of Phonetics. – Cambridge: Cambridge University Press, 1995.21. –

707p.

11.Roach, P. English phonetics and phonology. A practical course. Cambridge University Press, 2001.

12.Shakhbagova D.A. Varieties of English Pronunciation. – M., 1982.

13.The Cambridge Encyclopaedia of theEnglish Language / David Crystal. – Cambridge: Cambridge University Press, 1995. – 489 p.

14.Wells J. Accents of English. – Cambridge, London, New York: Cambridge University33.Press, 1982. Books 1, 2, 3. – 685 p.

15.Wells J. Longman Pronunciation Dictionary. – Harlow: Pearson Education Limited, 2000. – 1827 p.

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

85

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Еңбек көлемі көрсетілген білім алушының өздік жұмысы үшін тапсырмалар

Семестрдің басында БӨЖ бойынша кеңес беру кестесі және тапсырмаларды орындау бойынша оқу процесінің картасы құрастырылды. Оқу процесінің картасында бақылау жұмыстарынын тапсыру мерзімдері келтірілді. Кеңес беру кезінде ең қиын деген материалдарды дискуссия түрінде талдау жүргізіледі, ол студенттерге өз ойларын сөзбен айтып жеткізу қабілетін көтереді, арнайы сөйлеу мәнерін дамытады, өз пікірлері мен көзқарасында қала білу қабілетіне үйретеді.

Курстың көлемін және оның күрделілігін, маңызын ескере отырып студенттердің өзіндік жұмысының және жеке тапсырмаларының әртүрлі формалары жасалған:

реферат, эссе (жазбаша);

проект жоба (жазбашажәнеауызша); дискуссия (ауызша); презентациялар (ауызша).

БӨЖ тақырыбы	БӨЖ тапсырмалары	БӨЖ бақылау
		түрлері
Phonetics and other linguistic and non	Мини-презентация	БӨЖ (2сағ.)
linguistic disciplines.	дайындау
Methods of investigation in phonetics.	Берілген тақырыпқа	БӨЖ (2 сағ.)
Transliteration. Transcription.	баяндама
Active and passive organs of speech.	Мини-презентация	БӨЖ (2 сағ.)
	дайындау
Articulation of vowels.	Берілген тақырыпқа	БӨЖ (2 сағ.)
	баяндама
Articulation of consonants.	Сарап жасау	БӨЖ (2 сағ.)
Functions of the phoneme.	Сарап жасау	БӨЖ (2 сағ.)
Comparative study of the syllabic structure	Кесте түрінде	БӨЖ (2 сағ.)
of EL with that of other tongues.	классификация құрастыру
Typology of word stress in the English	Кесте түрінде	БӨЖ (2 сағ.)
language.	классификация құрастыру
Articulatory base of the English language.	Өзін-	БӨЖ (2 сағ.)
	өзібақылауғаарналғантапсы
	рмажасау
Prosody and its components.	Берілген тақырыпқа	БӨЖ (2 сағ.)
	баяндама
Basic nuclear tones in the English	Мини-презентация дайындау	БӨЖ (2 сағ.)
language
Timbre. Rhythm. Pitch.	Термин сөздігін жасау	БӨЖ (2 сағ.)

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

86

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Social factors in building accents.	Сарап жасау	БӨЖ (2 сағ.)
Regional features of national variants of	Мини-презентация дайындау	БӨЖ (2 сағ.)
English.
Formal and informal conversation in	Берілген тақырыпқа	БӨЖ (2 сағ.)
prosodic terms.	баяндама
	Барлығы:	БӨЖ (30сағ.)

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

87

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Ағымдық бақылауға арналған материалдар

Оқу үдерісі 10 аптадан тұрады. Осы уақыттың ішінде білім алушы 15 дәріс негізінде жасалған «Теориялық фонетика» пәнін оқу және кейбір аспектілерін өзімен өзі қарастыру қажет.

Ағымдық бақылау тапсырмалары оқу үрдісінің маңызды бөлігі болып табылады. Басты мақсат — материалды талдау кезінде қабылданған оқушылар білімін тереңдету және бекіту, ғылыми тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастыру, өз ойын кезекті және аргументивті түрде білдіре алу және ғылыми дискуссия өткізе алу.

Семинар сабақтары жағымды нәтиже беру үшін негізгі 3 шарт орындалу керек.

1.ОƏҚ материалдарын талдау;

2.берілген әдебиетті өздігінен зерттеу;

3.игерілген теориялық білімді қазіргі заманғы әдебиетке бейімдеу.

Қиындық кезінде білім алушының материалды қайтадан қарастыруы керек.

Ағымдық бақылау оқу барысында өткізіледі. Оның мәні оқу бағдарлама мен оқу үдерісінің кестесінде қарастырылған бәрі шаралар белгіленген мерзімде орындауында жатады.

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

88

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Аралық бақылауға арналған материалдар

Курстың көлемін және оның күрделілігін, маңызын ескере отырып студенттердің аралық бақылауға арналған тестілеу (жазбаша)түрінде жасалған.

Коллоквиумдар әдетте қиын меңгерілетін курс бөлімдері бойынша жүргізіледі. Бақылау жұмыстарының және коллоквиумдардың тақырыптары келтірілген.

Бесінші және оныншы апталарда бағдарламаның блогын аяқтауымен бірде оқытушы жағынан тестілеу түрінде білктілік деңгейінің бақылауы өткізіледі. Бұл бақылау объективті және жан-жақты түрінде оқу нәтижелерінбағалауға және қосымша пысықтауын талап ететін аспектілерін айқындауға мүмкіндік береді. Тестілік тапсырмаларды оң бағамен орындау – бақылаудың міндетті формасы және емтихан алу үшіна міндетті шарт.

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

89

	Л.Н. Гумилев атындағы	Оқу-әдістемелік құралы	Басылым:
	Еуразия ұлттық университеті		үшінші

Қорытынды бақылауға арналған материалдар

Студенттердің қорытынды білім бақылауы компьютерлік тестілеу түрінде қтетін қорытынды емтиханда жүзеге асырылады.

Тестік тапсырмалар білімнің, біліктіліктің, дағдылар мен түсініктердің деңгейлерін объективті бағалауға, оқудың жеке қарқынын анықтауға және студенттерді қорытынды дайындауға мүмкіндік береді. Тестілі формадағы тапсырмалар ештеңе бекітілмейтін және терістелмейтін сұрақтар алдында бірқатар артықшылықтарға ие. Тестік тапсырмалардың технологиялық артықшылығы олардың оқыту және бақылауды автоматтандыру талаптарына сай келуінен көрінеді. Тестік тапсырмалар оқу процессін ұйымдастырудың модульді принципін тиімді таратуға әрекет етеді.

№	Questions	A	B	C	D	E
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

ЕҰУ Ф 703-09-12Оқу-әдістемелік құралы. Үшінші басылым

90