6.1 Теориялық мәліметтер

Ірі авариялар мен апаттар, табиғи апат әсерінен болатын ликвидация.

Ірі авария және табиғи апаттардан болатын ликвидация, өзіне келесілерді:

- Адамдарды қауіпті апаттар немесе қауіпті авариялардың болуы туралы ескерту.

- Залалданған аймақтардың көлемін анықтау, су басу немесе су тасқыны болатын шекаралардың болатынын, жылдамдықты, ошақ өлшемдерін, өрт не басқа да болатын аймақтар бағыттарын анықтау, тексеріс жүргізу.

- Құтқарушылар мен басқа да жұмыстарға арналған күштер мен қажетті нәрселердің топтар санын, құрылымын анықтау.

- Жедел жәрдем көмегі мен оларды емделу кәсіпорындарынан эвакуациялауды ұйымдастыру.

- Құтқару жұмыстарын жүргізу кешіндегі қауіпсіздік мөлшерлерін және оларды дайындау.

- Авария, апат болатын және болуы мүмкін аймақтарға комендат ұйымдастыру.

- Авария, апат әсерінен болатын ликвидацияларды, құтқарушы жұмыс күшімен қамту, дайындалу бағыттары сияқты басқа да шараларды, техникамен транспортпен қамту, азаматтық қорғаныс (АҚ) күшінің әсерін ұйымдастыру, табиғи апаттар болатын аймақтар, көптеген өрттер, апаттарды қосады.

6.2 Тапсырма шарттары

1.     Қала тұрғындарының саны - 230 мың адам.

2.     Ірі кәсіпорындар саны - 24 , оның ішінде химиялық қаупі бар - 4:

- мектептер саны 15;

- бала бақша   20;

- 150 орындық емханалар   13;

- тамақтандыру кәсіпорындары   54;

- жылыту пештері (котельный)    12;

- хлор сақталған жабық су қоймалары    10;

- теміржолдағы аммиакты цистерналар   47 т.

3.     Жалпы электрөткізгіш желілерінің ұзындығы  300 км:

-         канализация желісі   240 км.

4.     Қалада 12450 үй, әр үйде орташа шамамен 20 адам тұрады.

5. Қала сыртында әрқайсысы 300 адамдық сыйымдылығы бар 2 демалыс үйі бар.

6. Басқару құжаттарының талаптарына сәйкес құтқарушылардың ортақ саны. Азаматтық қорғаныстың инженерлік және арнайы техниканың жағдайы жақсы.

7. Азаматтық қорғаныстың күшін басқару үшін қалада радиобайланыс құрылғылары бар.

8. Қаланың маңайында мотоатқыштар полкі орналасқан.

Ғимараттың сипаттамасы

Тұрғын

-тип «А»-20%, тип «Б»-50%, тип «В»-30%.

Индрустриялдық

-тип «Б»-60%, тип «В»-40%.

Мектептер

-тип «Б»-100%.

Бала-бақшалар:

-тип «А»-20%, тип «Б»-50%, тип «В»-30%.

Емдік мекемелер:

-тип «А»-10%, тип «Б»-70%, тип «В»-20%.

Тамақтандыру кәсіпорындары:

-тип «А»-50%, тип «Б»-30%, тип «В»-20%.

Қазандықтар:

-тип «Б»-100%.

Тапсырма:

Инженер-маманы рөлін жүргізгенде есептеу:

- ғимараттардың бұзылу саны мен деңгейі;

- баспанасыз қалған адам саны;

- санитарлы және қайтарусыз қалғандардың жоғалу саны;

- коммуникация, өндіріс объектілердегі, өмір сүруді қамтитын жүйенің қирау деңгейі;

- ҚӘЕУЗ мен ластанған аумақты анықтау;

- өртке аса қауіпті аумақтар.

6.1  к е с т е - Жерсілкіну қарқындылығының нұсқалары

	Параметр атауы	Жерсілкіну балы және нұсқалар
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
		VI	VII	VIII	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	VII	VIII	IX
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
1	Қала тұрғындарының саны, 10^3	100	200	150	80	130	220	180	120	230	250	110	250	150	80	130	220	155	120	290	300
2	Үлкен өндірістік мекемелер	12	14	10	8	9	20	18	11	22	24	15	14	10	8	9	20	18	10	25	35
3	Оның ішіндегі химиялық және жану қауіп cіздіктері	2	3	1	1	2	4	4	3	4	5	2	3	1	5	2	4	2	3	4	5
4	Мектептер	4	10	9	3	10	12	13	8	15	16	14	10	9	3	10	12	13	8	15	19
5	Бала-бақшалар	5	10	8	6	7	15	14	12	18	20	5	10	8	6	7	15	14	12	18	25
6	150 орынды емделу мекемелері	4	8	6	3	5	10	9	7	12	13	4	8	6	5	5	10	9	7	12	13
	6.1  кестенің жалғасы
	Параметр атауы	Жерсілкіну балы және нұсқалар
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
		VI	VII	VIII	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	VII	VIII	IX
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
7	Қоғамдық тамақтану кәсіпорыны	10	20	18	8	12	24	22	25	30	35	8	20	18	8	12	30	22	25	25	40
8	Қазандық	5	10	8	4	6	12	9	11	13	14	5	10	8	4	6	12	9	11	13	14
9	Хлор сақталған жабық тоған	5	8	6	4	7	10	12	9	14	16	5	8	6	4	7	10	12	9	14	16
10	Темір жолдағы аммиак пен цистерна, т	40	45	47	50	30	35	46	48	43	50	25	45	47	50	30	35	46	48	43	50
11	Электрөткізгіш жүйелерінің тартылуы , км	300	250	200	230	280	320	290	270	220	240	250	250	200	230	280	320	290	270	220	240
12	Канализация жүйесі,  км	240	200	220	210	230	250	180	190	240	195	120	200	220	210	230	250	180	190	240	250
	6.1  кестенің жалғасы
	Параметр атауы	Жерсілкіну балы және нұсқалар
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
		VI	VII	VIII	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	IX	X	V	VII	VI	VIII	IX	VII	VIII	IX
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
13	Қалада,үйде	12450	12400	12450	12500	12430	12480	12100	12150	12410	12180	12000	12350	12100	12500	12900	13000	13220	12990	12440	12580
14	Әрбір үйде орта есеппен тұрады, адам саны	20	25	28	30	18	22	27	31	32	34	20	25	28	30	18	22	27	31	32	34
15	Әрбір 300 км кендігі бар екі қала сыртындағы үйлер	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
16	УКВ радиостанциясы	2-3данадан әрбір объектке

       

6.2  к е с т е - Жерсілкінуі кезіндегі мүмкін болатын объект күйі

Атауы

Балдық жүйеде жерсілкіну қарқындылығы

5

6

7

8

9

10

1

Жерсілкіну әсері

Барлық адамдар сезеді, заттар төңкеріледі

Адамдар қорқып, жоғалады, жиһаздар төңкеріледі

2

Сейсмиктің қатысуынсыз ғимарат пен құрылыс күйі

3

«А» типті үгіткіш тастары бар ғимараттар, ауыл шаруашылық құрылыстары, там кірпішті үйлер, балшық үйлер

1-деңгейлі зақымдану

Зақымдануы: 1д .- 50% 2д. - 5%

Зақымдануы: 3д. - 50% 4д. - 5%

Зақымдануы: 1-3д.-75% 4д.-20% 5д.-5%

Зақымдануы: 5д. - 75%

Зақымдануы: 5д.-100%

4

Тип «Б» панельді, ірі блок ғимараттар, кәдімгі кірпіш үй

Өзгеріссіз

Зақымдануы: 1д.-5%

Зақымдануы: 2д.-50% 4д.-5%

Зақымдануы: 1д.-75% 2д.-20% 3д.-5%

Зақымдануы: 4д.-50% 5д.-5%

Зақымдануы: 5д.-75%

5

Сейсмиктің қатысуымен ғимараттар мен құры-лыстар күйі. «В» типті ж/б каркасты ғимарат, жақсы тұрғызылған ағаш құрылыстар

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

1д.-5%

Зақымдануы: 1д.-50% 2д.-5%

Зақымдануы: 1д.-50% 2д.-5%

Зақымдануы: 4д.-50% 5д.-5%

6

О Н Х бұзылу деңгейі

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Әлсіз

Орташа

Күшті

Түгелімен

6.2  кестенің жалғасы

Атауы

Балдық жүйеде жерсілкіну қарқындылығы

5

6

7

8

9

10

7

коммун.энергетикалық желі күйі: Электрберетін желі

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Жеке авария

Көптеген авариялар

Жергілікті авария

Түгелімен бұзылу

8

-байланыс желілері

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Жеке авариялар

Байланыс үзілуі

Түгелімен бұзылу

9

Жылумен жабдықтау және канализация, суөткізгіш жүйелері

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

5%-ке дейін найза бұзылады

50%-ке дейін құбыр жарылуы

75%-ке дейін құбыр жарылуы

Түгелімен бұзылу

10

Көпір мен жол күйі

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Өзгеріссіз

Көшкін, жол бұзылуы

Жолдардың қатты бұзылуы

Түгелімен бұзылу

11

Су көздерінің күйі

Су көздерінің дебиті өзгереді

Су көздерінің дебиті өзгереді

Құдықтағы су деңгейі өзгереді

Дебит 50 пайызға өзгереді

Сукөзі бұзылады

Түгелімен бұзылу

12

Қосымша факторлар: -өрт

Жоқ

Жоқ

Жеке ошақтар

Жеке ошақтар

Жаппай өрттер

Жаппай өртттер

- сел (субасу)

Жоқ

Жоқ

Сел

сел

Субасу, сел

Субасу

- көшкін

Жоқ

Жоқ

Көшкін

Көшкін

Көшкін

Көшкін

- ҚӘЕУЗ ошағы

Жоқ

Жоқ

Жоқ

ҚӘЕУЗ ошағы

- Т.Ж. (ж.д.) авариясы

Жоқ

Жоқ

Жоқ

Жеке авария

Апат

Апат

Адам бар аймақтардың бұзылу дәрежесі

Жоқ

Жоқ

Жлсіз

Орташа

Күшті

Түгел

Зақымдану классификациясы

1-деңгей	2-деңгей	3-деңгей	4-деңгей	5-деңгей
Жеңіл зақымдануы   /жарылуы жұқа, штукатурканың аз ғана бөлігінің шашылуы/	Зақымдануы әлсіз   /жердегі кішкене ғана жарылысы, үлкен штукатурканың шашылуы/	Зақымдануы орташа   /жердегі үлкен және терең жарылыстар, түтін трубасының құлауы	Күшті зақымданулар   /жердегі тесіктер мен сырғанақ жарылыстар, ғимараттағы ішкі жер бөліктерінің шашылуы	Өте қатты   /ғимараттардың түгелімен зақымдануы/

7-есеп

Жұмыстың мақсаты: бөлшектердің ауырлық күшінің әсерінен құлауын анықтау.