- •Гісторыя беларусі. Кароткі нарыс
- •1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага перыяду этнічнай гісторыі Беларусі
- •2. Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі, яго балцкі і славянскі этапы
- •3. Старажытнаруская дзяржава (Кіеўская Русь) – агульная феадальная дзяржава ўсходніх славян
- •4. Полацкае і Тураўскае княствы – першыя раннефеадальныя дзяржавы-манархіі на тэрыторыі Беларусі
- •5. Увядзенне хрысціянства. Культура беларускіх зямель іх – першай паловы хііі ст.
- •6. Узнікненне Беларусі: розныя падыходы і канцэпцыі
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: розныя падыходы і канцэпцыі
- •8. Палітычная барацьба ў вкл у хіv–хv стст. Крэўская унія
- •9. Культура Беларусі хіv–хvі стст. Узнікненне кнігадрукавання. Францішак Скарына і Мікола Гусоўскі
- •10. Люблінская унія. Утварэнне Рэчы Паспалітай
- •11. Палітычнае становішча беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове хvі–хvііі стст.
- •12. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай. Падзелы Рэчы Паспалітай
- •13. Культура Беларусі хvіі–хvііі стст. Перамога контррэфармацыі
- •14. Уваходжанне Беларусі ў склад Расійскай імперыі. Палітыка расійскага ўрада на беларускіх землях ў канцы хvііі – першай палове хіх ст.
- •15. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у 20–40-я гады хіх ст.
- •16. Культура Беларусі канца хvііі – першай паловы хіх ст. Ідэалогія асветніцтва
- •17. Адмена прыгоннага права ў Расійскай імперыі і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі ў сувязі з паўстаннем 1863–1864 гг.
- •18. Буржуазныя рэформы 60–70 гг. Хіх ст.
- •19. Паўстанне 1863–1864 гг. У Польшчы, Літве і Беларусі
- •20. Культура Беларусі другой паловы хіх – пачатку хх ст.
- •21. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Устанаўленне савецкай улады ў Беларусі
- •22. Беларусь у перыяд германскай акупацыі 1918 г. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
- •23. Утварэнне Беларускай сср. Аб’яднанне бсср з Літоўскай сср
- •24. Беларусь ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі
- •25. Ажыццяўленне палітыкі індустрыялізацыі ў Беларускай сср
- •26. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў Беларускай сср
- •27. Палітыка беларусізацыі ў 20-я гг. Хх ст. Ў Беларускай сср
- •28. Пачатак другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі летам 1941 г.
- •29. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны. Барацьба беларускага народа супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў
- •30. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Уклад беларускага народа ў Вялікую Перамогу
- •31. Аднаўленне народнай гаспадаркі Беларусі пасля Вялікай Айчыннай вайны (1946–1950 гг.)
- •32. Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •33. Дасягненні беларускага народа ў сацыяльнай сферы, адукацыі і навуцы ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •34. Беларусь у перыяд правядзення рэформ (1985–2003 гг.)
26. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў Беларускай сср
З першых гадоў савецкай улады ствараліся калектыўныя гаспадаркі. Да пачатку 1927 г. на Беларусі было ўтворана каля 400 сельскагаспадарчых арцелей, камун і таварыстваў па сумеснай апрацоўцы зымлі, а таксама 213 саўгасаў.
Калгасы разглядаліся ў асноўным як форма арганізацыі бяднейшых пластоў насельніцтва. Ствараліся яны як правіла на землях дзяржаўнага фонду. Да кастрычніка 1928 г. у БССР было арганізавана 994 калгаса, у тым ліку 243 нацыянальныя. На адзін калгас у сярэднім прыходзілася 40–75 дзесяцін зямлі, па 3–5 коней, 3–4 плугі, 4 бараны: на 100 га мелася па 20 галоў буйной рагатай жывёлы; сярэдняя ўраджайнасць зерневых з 1 га складала 8 цэнтнераў, развіццё сельскагаспадарчай кааперацыі ішло галоўным чынам у дзвюх формах: крэдытнай і забеспячэнска-збытавой. Разнастайнымі формамі сельскагаспадарчай кааперацыі ў Беларусі ўжо да пачатку 1926 г. было аб’яднана 20,9% сялянскіх гаспадарак.
У канцы 20-х гадоў, згодна палітыцы Камуністычнай партыі і савецкай дзяржавы, быў узяты курс на паскораную калектывізацыю у яе вышэйшых формах. Мэта: у кароткі тэрмін правесці калектывізацыю ў вёсцы і ўзяць у яе сродкі для патрэб індустрыялізацыі і абароны краіны. Пачатак рэалізацыі такога курса паклаў хлебанарыхтоўчы крызіс, які ўзнік у краіне зімой 1927–1928 гг. У сувязі з недаборам збожжавых, скарачэннем дзяржаўных нарыхтовак хлеба стварылася пагроза планаў індустрыяльнага будаўніцтва, бо пастаўкі прамысловага абсталявання ў краіне ад экспарту хлеба. У гарадах пачаліся перабоі у забеспячэнні прадуктамі, давялося ўвесці картачную сістэму. Пачаўся адыход ад новай эканамічнай палітыкі, яе дэмантаж і шырокае прымяненне надзвычайных мер. Бязлітасна знішчалася самая заможная частка сялянства – кулацтва. Барацьба з “правым ухілам” суправаджалася фарсіраваннем калектывізацыі пачалася гонка за “тэмпамі”, і ад палітыкі абмежавання і выцяснення кулацтва партыя перайшла да палітыкі ліквідацыі кулацтва як класа на аснове суцельнай калектывізацыі. Раскулачвалі не толькі кулакоў, але і сярэднікоў, якія не хацелі ўступаць у калгасы. Прымусовыя меры далі свае вынікі. Калі ў студзені 1930 г. у калгасы ўступіла 20,9 сялянскіх двароў, то да сакавіка таго ж года – 58%. Пратэст сялян выразіўся 500 выступленнямі, распадам прымусова створаных калгасаў. Калі ў сакавіку 1930 г. калгасы аб’ядноўвалі 58% сялянскіх гаспадарак, то ў чэрвені 11,1%. А вясной 1932 г. – чарговы выхад сялян з калгасаў. Толькі за 2–3 месяцы распаліся 1002 калгасы з якіх выйшла больш за 55 тыс. сялянскіх гаспадарак.
У канцы першай пяцігодскі ў рэспубліцы налічвалася прыкладна 9 тыс. калгасаў, якія аб’ядноўвалі 43% сялянскіх гаспадарак. У выніку дапушчаных памылак у эканамічнай палітыцы у 1932–1933 гг. краіну ахапіў масавы голад (7 жніўня 1932 г. быў выдадзены Закон аб ахове сацыялістычнай уласнасці, “закон аб пяці каласках”).
Да канца 30-х гадоў калектывізацыя ў Беларусі была завершана, кулацтва як клас ліквідавана. У 1937 г. калгасы аб’ядноўвалі 680 тыс. сялянскіх двароў, ці 87,5% іх агульнай колькасці.