- •Гісторыя беларусі. Кароткі нарыс
- •1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага перыяду этнічнай гісторыі Беларусі
- •2. Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі, яго балцкі і славянскі этапы
- •3. Старажытнаруская дзяржава (Кіеўская Русь) – агульная феадальная дзяржава ўсходніх славян
- •4. Полацкае і Тураўскае княствы – першыя раннефеадальныя дзяржавы-манархіі на тэрыторыі Беларусі
- •5. Увядзенне хрысціянства. Культура беларускіх зямель іх – першай паловы хііі ст.
- •6. Узнікненне Беларусі: розныя падыходы і канцэпцыі
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: розныя падыходы і канцэпцыі
- •8. Палітычная барацьба ў вкл у хіv–хv стст. Крэўская унія
- •9. Культура Беларусі хіv–хvі стст. Узнікненне кнігадрукавання. Францішак Скарына і Мікола Гусоўскі
- •10. Люблінская унія. Утварэнне Рэчы Паспалітай
- •11. Палітычнае становішча беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове хvі–хvііі стст.
- •12. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай. Падзелы Рэчы Паспалітай
- •13. Культура Беларусі хvіі–хvііі стст. Перамога контррэфармацыі
- •14. Уваходжанне Беларусі ў склад Расійскай імперыі. Палітыка расійскага ўрада на беларускіх землях ў канцы хvііі – першай палове хіх ст.
- •15. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у 20–40-я гады хіх ст.
- •16. Культура Беларусі канца хvііі – першай паловы хіх ст. Ідэалогія асветніцтва
- •17. Адмена прыгоннага права ў Расійскай імперыі і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі ў сувязі з паўстаннем 1863–1864 гг.
- •18. Буржуазныя рэформы 60–70 гг. Хіх ст.
- •19. Паўстанне 1863–1864 гг. У Польшчы, Літве і Беларусі
- •20. Культура Беларусі другой паловы хіх – пачатку хх ст.
- •21. Кастрычніцкая рэвалюцыя. Устанаўленне савецкай улады ў Беларусі
- •22. Беларусь у перыяд германскай акупацыі 1918 г. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
- •23. Утварэнне Беларускай сср. Аб’яднанне бсср з Літоўскай сср
- •24. Беларусь ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі
- •25. Ажыццяўленне палітыкі індустрыялізацыі ў Беларускай сср
- •26. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў Беларускай сср
- •27. Палітыка беларусізацыі ў 20-я гг. Хх ст. Ў Беларускай сср
- •28. Пачатак другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі летам 1941 г.
- •29. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны. Барацьба беларускага народа супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў
- •30. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Уклад беларускага народа ў Вялікую Перамогу
- •31. Аднаўленне народнай гаспадаркі Беларусі пасля Вялікай Айчыннай вайны (1946–1950 гг.)
- •32. Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •33. Дасягненні беларускага народа ў сацыяльнай сферы, адукацыі і навуцы ў 50-я – першай палове 80-х гадоў хх ст.
- •34. Беларусь у перыяд правядзення рэформ (1985–2003 гг.)
10. Люблінская унія. Утварэнне Рэчы Паспалітай
Люблінская унія паклала пачатак трагічнай старонкі айчыннай гісторыі. З гэтага часу незалежная краіна ВКЛ страціла сваю самастойнасць, увайшла ў склад новай дзяржавы – Рэчы Паспалітай. Чаму так здарылася? Першая спроба зліць ВКЛ з Польшчай была зроблена Ягайлам пасля заключэння ў 1385 г. Крэўскай уніі. Гэта была здрада Ягайлы. Ён абяцаў Польшчы вярнуць усе землі страчаныя ёй у час войнаў, перавесці сваіх падначаленных з праваслаўных у католікаў, далучыць ВКЛ да Польшчы. Гэта была дынастычная вунія. Амаль два стагоддзі паміж дзяржавамі звязанымі саюзнымі адносінамі ішла барацьба: з боку Польшчы за інкарпарацыю саюзніка, з боку ВКЛ за самастойнасць. Націск з боку Польшчы няспынна пашыраўся і паглыбляўся. К сярэдзіне ХVІ ВКЛ у эканамічным, дзяржаўным, грамадска-палітычным жыцці набліжалася да Польшчы. Пераймаліся польскія звычаі, абрады, з’явіліся ваяводствы, воласці, паветы. Паскорыць працэс інкарпарацыі прымушала польскія ўлады і тое, што Жыгімонт ІІ Аўгуст не меў нашчадкаў.
Важнае значэнне мелі знешнепалітычныя абставіны. На поўдні ВКЛ вымушана было абараняцца і весці неспынныя войны з крымскімі татарамі. З 1500 па 1569 гг. апошнія 45 разоў рабавалі беларускія землі, уводзячы палонных у рабства. У гэты ж час на ўсходзе ўзмацняецца Маскоўская дзяржава. Яна імкнулася да берагоў Балтыйскага мора і вяла вайну з Лівонскім ордэнам, які запрасіў дапамогі ў ВКЛ. Ордэн перайшоў пад працектарат княства. Расія пачала баявыя дзеянні на тэрыторыі ВКЛ. Над княствам навісла смяротная пагроза. Спробы заключыць мір з рускім царом Іванам Грозным не мелі поспеху. Адначасова з боку Польшчы ўзмацняліся дзеянні па ўключэнню ВКЛ у склад адзінай дзяржавы.
У такіх ўмовах 10 студзеня 1569 г. пачаў працаваць Люблінскі сейм. Кароль і яго прыхільнікі імкнуліся шляхам уніі ўключыць ВКЛ у склад Польшчы. Паслы ВКЛ вымушаны былі ісці на саюз з Польшчай, але імкнуліся захаваць незалежнасць сваёй краіны. Яны прапанавалі свае ўмовы аб’яднання: адзін кароль абіраецца роўнай колькасцю паслоў ад Польшчы і ВКЛ, карануецца ў Кракаве і Вільні, княства і карона будуць мець свае асобныя органы ўлады і кіравання, захоўваць сваю тэрытарыяльную цэласнасць і недатыкальнасць і інш. Гэтыя прапановы не знайшлі падтрымкі на сейме. Паслы ВКЛ ад’ехалі на месцы. Гэта выклікала абурэнне караля і польскіх паслоў. Пад іх уціскам, гвалтоўна, не маючы права без згоды рады і сейма прымаць рашэнне, Жыгімонт ІІ Аўгуст скасоўвае ўсе папярэднія дадзеныя ВКЛ і шляхце, далучае Падляшша, Валынь і Падолію да Польшчы. Пад пагрозай пазбаўлення маёнткаў, высылкі з краю ён прымушае паслоў гэтых зямель падпісаць унію. У складзе ВКЛ засталіся Літва і Беларусь. Нягледзячы на ўсё іх супрастаянне, яны вымушаны былі таксама падпісаць унію.
1 ліпеня 1569 г. згодна Люблінскай уніі ВКЛ і Польшча злучыліся ў адзіную дзяржаву – Рэч Паспалітую, феадальную Рэспубліку. Быў абраны адзіны гаспадар – кароль польскі і вялікі князь літоўскі, рускі, прускі, мазавецкі, жамойцкі, кіеўскі, валынскі, падляшскі, ліфляндскі. Спынілася абранне вялікага князя ВКЛ, яго пажыццёвае валоданне княствам. Выбіраўся адзіны сейм, які павінен быў склікацца толькі ў Польшчы. Уводзілася адзіная мытная прастора, грашовая адзінка, агульная знешняя палітыка. Усе жыхары РП мелі права набываць маёнткі і зямлю, уласнасць у любой частцы краіны. Скасоўваліся ўсе пастановы, законы, палажэнні якія супярэчылі уніі, а таксама асобны сейм ВКЛ. Прысягаць можна было аднаму Польскаму каралеўству. Такім чынам, Люблінская унія была гвалтам навязана ВКЛ палякамі на чале з Жыгімонтам ІІ, асабліва пасля анексіі і далучэння большасці тэрыторыі ВКЛ (Падляшша, Валынь, Падолля, Кіеўшчыны).
Унія – гэта анексія і інкарпарацыя ВКЛ у польскае каралеўства, пагроза поўнага акаталічвання і апалячвання, вынік цяжкага і складанага ўнутранага і знешнепалітычнага становішча ВКЛ у сярэдзіне ХVІ ст.: пагаршэння сацыяльна-эканамічнага стану, раскола грамадства па канфесійнай прыкмеце, пашырэння рэлігійнай барацьбы, здрады караля, аслаблення ВКЛ у выніку войнаў з крымскім ханствам і барацьбы ВКЛ за лівонскую спадчыну.