5. Электр жетегінің қуатын анықтау
5.1 Электр жетегінің жүктеме диаграммалары
Жүктеме диаграммалар қозғалткыштың айналу моментінің, тоғының немесе қуатының уақыттан тәуелділігін сипаттайды. Жүктеме диаграммаларды ЭЖ-нің асқын жүктеме қабілетін және алдын ала қыздыру бойынша таңдалған қозғалтқыштың қуатын бағалауға пайдаланады.
Жүктеме диаграммалар статикалық және динамикалық жүктемелерді есепке алады.
Шахта көтергіш ЭЖ-нің жүктеме диаграммасы
Теңгеру қанаты және қажалу шкиві бар шахта көтергіштің кинематикалық сұлбасы 5.1-суретте көрсетілген.
Жылдамдық график 5.2- суретте көрсетілген, мұнда (t1 -бұрыштық тездету уақыты, t2 -тұрақты режимнің уақыты; t3-бұрыштық бәсендету уақыты; t4-көршілес көтеру арасындағы үзіліс уақыты.
5.1-Сурет. Кинематикалық сұлба
1 және 2-пайдалы жүкті көтеретін немесе түсіретін көтермелер; Шк-жетегі қозғалтқыш М-мен тікелей қосылған қажалу шкифі; Шб бағыттайтын шкиф; 6-жүк. Механикалық құралдардың технологиялық мәліметтеріне сәйкес
көтергіштің бір цикл жұмысының диаграммасы V = f(t) (тахограмма) беріледі (а-сурет)
а-ЭЖ-нің жылдамдық диаграммасы; б-тездету диаграмма; в-динамикалық моменттің диаграммасы; г-котергаштік жүктеме диаграммасы; д-ЭЖ-нің жүктеме диаграммасы.
5.2-Сурет. Шахта көтергіш эж-нің жүктеме диаграммасы
Жылдамдық графикте бұрыштық тездету графикке сәйкес (5.2,б-сурет), олардың абсолюттік мәндері тұрақты, ал t1 және t2 учаскелерде олардың белгілері әртүрлі. Жіберу және тежеу учаскелері моменттің динамикалық
құраушысы
тең
,
олар 5.2в-суретте көрсетілген. Одан
кейін
жүктеменің статикалық моменті белгіленеді:
мұнда Fc-қажалу шкифінің шеңберіндегі есептелу күші ; R-шкифтың радиусы; -берілістің ПӘК-і.
Қозғалтқыштың қуаты мына формуламен табылады;
,
(5.1)
мұнда k -қор коэффициенті (k = 1,2-1,3);
vт-көтергіштің тұрақты бұрыштық жылдамдығы (vт = R).
Бұл жағдайда M = const. ЭЖ-нің жүктеме диаграммасы белгілейтін тәуелділік M = f(t) статикалық және динамикалық моменттерінің қосындысы ретінде табылады, яғни M(t) = Mс + Mдин (t). M = f(t) 5.23д-суретте көрсетілген.
5.2. Ұзақ жұмыс кезінде қозғалтқыштың қуатын есептеу
а) Тұрақты жүктеме
Жылдамдығы реттелмейтін және тұрақты жүктемемен істейтін едәуір механизмдер бар. Мұндай механизмдер ретінде, мысалы насостар, желдеткіштер және т.б. жатады. Көрсетілген қуатқа қозғалтқышты таңдасақ,онда ол рұқсат етілетін қыздыру температурасы бойынша толық пайдаланылады. Бұл жағдайда қозғалтқыш қуатын, егер де механизмнің тұтынатыны белгілі болса, есептеу өте жеңіл болады. Кейбір уақытта қозғалтқыштың жіберу моментінің жеткілігін тексеру керек, себебі механизмдердің орнынан қозғалған кезде көтеріңкі қажалу моменттері болады. Насос қозғалтқышының қуатын мына формуламен табамыз:
(5.2)
мұнда V-насостың беруі, м3 /с; -қотару суықтылықтың тығыздылығы, кг/м3, Н-есептік көрсетудің биіктігі ,м; нас - насостың ПӘК-і; бер -қозғалтқыштан насосқа беріліс ПӘК-і; g -ауырлық күштің үдеуі (g=9,81 м /с2).
Желдеткіш қозғалтқышының қуаты
(5.3)
мұнда p -желдеткіштің шығысындағы қысым, Па; жел -желдеткіштің ПӘК-і.
б) Ауыспалы жүктеме
Ұзақ ауыспалы жүктеме кезде (оның графигі жалпы түрде 5.2-суретте көрсетілген ), алдын ала таңдалған қозғалтқышты қыздыру бойынша тексеру керек. Ол үшін цикл бойынша ең үлкен макс температура асуын тауып, оны рук рұқсат етілген температурамен салыстыру керек:
макс рұқ
