2.3 Тізбектеп қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың механикалық сипаттамалары

Электр механикалық сипаттаманың тендеуі  = , мұндағы R - якорь тізбегі мен қоздыру орама кедергілерінің қосынды кедергісі.

2.7 сурет- Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың жалғану сұлбасы

2.8-сурет.Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың магниттелу қисығы

2.9 сурет - Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың механикалық сипаттамасы

Тәуелсіз қоздырылатын қозғалтқышқа қарағанда тізбектей қоздырылатын қозғалтқышта магнит ағыны Ф токқа тәуелді.

Егер де магнит жүйенің канығуын есепке алмасақ, онда магнит ағыны мен токтың арасындағы тәуелділік сызықты деп есептеуге болады, яғни Ф = а І.

Бұл жағдайда қозғалтқыштың моменті

М = КФІ = α K I² = m I²

Бұрыштық жылдамдықгың теңдеуіне (2.16) теңдеуден токтың мәнін қойсақ механикалық сипаттаманың формуласын табамыз:

 = (2.17)

Бұдан шығатыны, егер де магниттік тізбек қаныққан болмаса, онда механикалық сипаттама қисық сызықпен көрсетіледі (2.9-сурет).

0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0 2,4 2,6

2.10 сурет. Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының моменті мен бұрыштық жылдамдықгың якорь тоғынан тәуелділігі

Табиғи механикалық сипаттамалар (2.17) теңдеумен тұрғызылған сипаттамалардан айырмашылығы болғандықтан сипаттамалар графоаналиттік әдіспен тұрғызылады. Табиғи механикалық сипаттамалар, әдетте каталогтарда келтірілетін п – f (І ) және М =Ψ (1) табиғи механикалық сипаттамалар арқылы тұрғызылады.

Жекелеген типті сериялы қозғалтқыштар үшін бұл сипаттамалар салыстырмалы бірлікте беріледі: ω^* = ƒ(I^*) және M^* = Ψ(I^*). Осындай әмбебап

деп аталатын сипаттамалар 2.10-суретте көрсетілген.

Табиғи сипаттамаларды тұрғызу үшін келесі әдісті пайдаланайық. Табиғи

сипаттаманың теңдеуі ω_т = U – I R_k / KФ,

мұндағы R_k= R_я+R_қо

немесе ω_т = U / KФ(1 – I R_қ / U) (2.18)

Егерде якорь тізбегіне қосымша кедергі R_р (реостат) қосылса, онда қозғалтқыш реостаттық сипаттамада жұмыс істейді, ол үшін

ω = (2.19)

осы теңдеуді (2.18) теңдеуге бөлсек:

осы арадан шығатыны ω =_қ(2.20)

немесе салыстырмалы бірліктерде ω^*= ω^*_k (2.21)

мұндағы R^* = - якорь тізбегінің салыстырмалы бірліктеріндегі жасанды

кедергі: R_қ^*= , ^*=, _т^*=, I^*=

Реостаттық сипаттамаларды тұрғызу тәртібі мынандай:

Токтың I^* кейбір мәнін алып, табиғи сипаттама арқылы ω_с1^*- ты табады. Содан кейін белгілі (2.21) тендеуі бойынша R^* = R₁^* , сондай-ақ I₁^*, бойынша белгісіз ω₁^* мәнін анықтаймыз. Дәл осы сиякты токтың I^* басқа мәндерінен жылдамдықтың белгісіз ω₂^*, ω₃^* және т.б. керекті мәндерін анықтаймыз.

2.11-суретте тізбектей қоздырылатын қозғалтқыштың табиғи R_қ^* және R_р^* реостаттық сипаттамалары, көрсетілген әдіс бойынша тұрғызылған.

2.10-суреттегі келтірілген ω^* = ƒ(I^*) қисығын және электр механикалық сипаттамаларды пайдаланып қозғалтқыштың механикалық сипаттамаларын

ω^* = ƒ(М^*) сипаттайтын қисыкгарды оңай тұрғызуға болады.

2.11 сурет. Тізбектей қоздырылатын қозғалтқыштың табиғи және реостаттық электр механикалық сипаттамалары

2.12 сурет. Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың табиғи және реастаттық механикалық сипаттамалары