3.18 Сурет-Фазалы роторы бар ақ импульстік параметрлік реттеу кезіндегі басқару сұлбасы (а) жәие механикалық сипаттамалары б)

3.9. Асинхронды эж-нің бұрыштық жылдамдығын полюстер санын өзгерту арқылы реттеу

Асинронды қозғалтқыштың бұрыштық жылдамдығының формуласынан

шығады: егер де қоректендіретін желінің жиілігі тұрақты болса, ал тайғанау s аз өзгерсе, онда бұрыштық жылдамдықгы полюстердің р жұп санын өзгерту арқылы реттеуге болады.

Полюстердің жұп саны бүтін сан болғандықтан, бұрыштық жылдамдықгың реттеуі сатылы болады. Полюстерді өзгерту статор орамасында жасалады және оны орындау үшін әрбір фазалық орамада бөлек жартысында токтың бағытын өзгерту арқылы орындалады. 2:1 қатынасқа полюстер санын өзгертуге арналған жартылай орамаларды қосу сұлбалары 3.19а-в-суретте көрсетілген.

3.20 а-д-суретте ең көп қолданылатын статор орамалардың аудару сұлбалары көрсетілген. Бір полюс сандардан басқа полюстер санға аударған кезде айналу бағыты өзгермейді. 3.1-кестеде статор орамалардың әртүрлі үшін магниттік индукциялардың қатынастары келтірілген 3.19а-д сурет бойынша біркелкі полюс саны 1 деп белгіленіп, ол қос полюс саны II деп белгіленген.

3.19-сурет. 2:1 қатынасқа полюстер санын өзгерту сұлбалары

Асинхронды қозғалтқыштың электр магниттік моменті

(3.22)

3.20-сурет. Статор орамаларын ауыстырып қосу сұлбалары

Суреттің№	Қос полюс саны (4.19-суретте II белгіленген)		Біркелкі полюс саны (4.19-сүретте I белгіленген)		ВП/В1 қатынасы
	Жартылай орамалардың қосылуы	Фазалардың қосыуы	Жартылай орамалардың қосылуы	Фазалардың қосыуы
3.19а 3.19б 3.19в 3.19г 3.19д	Тізбектеліп -----//----- тізбектеліп немесе параллельді тізбектеліп немесе параллельді	У У немесе Д У У немесе Д У немесе Д	Параллельді -----//----- тізбектеліп немесе параллельді Параллельдітізбектеліп немесе параллельді	УУ немесе Д Д У немесе Д У немесе Д	0,58 1,0 1,16 1,73 2,0

Демек, әр полюстер санына жауап беретін , статор орамаларының әртүрлі қосылу сұлбалары бар қозғалтқыштардың моменттері , әрбір магнит индукцияларына сәйкес жатады.

3.21-суретте 3.20-суреттегі сұлбаларға сәйкес механикалык сипаттамалар көрсетілген.

3.13. Тақырып 13. Кернеудің және ротордың актив кедергіс өзгергендегі аснхронды қозғалтқыштың жасанды механикалық сипаттамалары.

Ұсынылатын әдебиет:

1. Москаленко В.В. Электрический привод. М: Энергоатомиздат, 2000– 415 с.

2. Чиликин М.Г., Сандлер А.С. Общий курс электропривода. – М: Энергия, 1981. – 1981 г.

3. Басов А.М., Шаповалов А.Т., Кожевников А.С. Основы электропривода и автоматическое управление электроприводом в с.х. – М: Колос, 1972. – 344 с.

4. Шичков Л.П. Автоматизированный электропривод. Методические указания и задания. – М.: ВСХИЗО, 1986.

Электр жетігінің бұрыштық жылдамдылығын және иін күшін автоматты реттеу

Реттеудің диапазонын кеңейту үшін және дәлдікті көтеру үшін тұйықталған реттеу жүйелері қолданылады. Тұйықталған реттеу жүйелерінде сыртқы ауытқулар әсерлерінің орнын жабу, қозғалтқыштың бұрыштық жылдамдығын немесе моментін жоғарғы дәлдікпен қажетті шекте ұстау автоматты түрде орындалады.

4.1-сурет. Ажыратылған Г-Қ жүйенің механикалық сипаттамалары

4.1- суретте механикалық сипаттаманың қаттылығын жоғары ұстау үшін және реттеу диапазонын кеңейту үшін генератордьң ЭҚК-ін жүктеме өскен кезде үлкейту керек.

Автоматталған реттеу жүйесі сыртқы кері байланысты қажет етеді:

кемінде жүйеде шығысын кірісімен қосатын сыртқы байланысы болуы керек. Бұдан басқа автоматталған реттеу жүйенің бөлек элементтердің шығындарын кірістерімен қосатын ішкі кері байланыстар болады.

Сыртқы кері байланыстар қатаң және иілгіш түрлерге бөлінеді. Қатаң сыртқы кері байланыс өтпелі және қалыптасқан режимдерінде, ал иілгіш-тек өтпелі режимде әсер етеді. Оң және теріс сыртқы кері байланыстар болып ажыратылады. Реттелетін шама үлкейсе, оң кері байланыс оны одан бетер үлкейтеді, ал теріс-азайтады. Кері байланыстар кернеудің, токтың, моменттің, жылдамдықтың, бұрулы бұрыштың мәніне немесе туындысына пропорционалды тәуелді сигналдарды жеткізеді. Автоматталған реттеуді орындау үшін кері байланыстың сигналын өлшеу керек, ал содан кейін кернеу түрінде болатын нәтижені кернеу түрінде берілген реттеу шамасының мәнімен салыстырып, (алгебралык қосындыны тауып) нәтижені реттеліп жатқан объектіге жіберу керек. Әдетте, өлшеу кұралдың реттеуіш құралға әсер ететін энергиясы жеткіліксіз болғандықтан күшейткіш құралдың қажеттігі туады. Айтылған элементтер (күшейткіш, өлшегіш және реттеуіш құралдар) реттеу үрдісін орындайды да, реттеуіштің жабдығына кіреді.

Сонымен, автоматталған реттеу жүйесі реттелетін объектіден және реттеліп жатқан шаманын өзгеруіне әсер тигізетін реттеуіштен құралады.