- •Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
- •2. Пән бойынша жұмыс бағдарламасы
- •2.3 Курстын пререквизиттері.
- •2.5. Курс туралы қысқаша түсінік.
- •2. Пән бойынша жұмыс бағдарламасы
- •2.3 Курстын пререквизиттері.
- •2.5. Курс туралы қысқаша түсінік.
- •2.6. Пәннің мазмұны.
- •2.8. Әдебиет.
- •2.8.1. Негізгі. «Электр машиналар»
- •2.8.2. Қосымша.
- •3 Дәрістін қысқаша курсы
- •2.1 Сурет-Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышы
- •2.2 Сурет- Механикалық сипаттамалар.
- •2.4 Тізбектей қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың тежеу режимдерінің механикалық сипаттамалары
- •2.5 Асинхронды қозғалтқыштың механикалық сипаттамалары
- •2.6 Тежеу режимдеріндегі ақ-тың механикалық сипаттамалары
- •2.7. Сиихронды қозғалтқыштың механикалық және бұрыштық сипаттамалары
- •Реостаттық және импульстік реттеу
- •3.18 Сурет-Фазалы роторы бар ақ импульстік параметрлік реттеу кезіндегі басқару сұлбасы (а) жәие механикалық сипаттамалары б)
- •3.9. Асинхронды эж-нің бұрыштық жылдамдығын полюстер санын өзгерту арқылы реттеу
- •Электр жетігінің бұрыштық жылдамдылығын және иін күшін автоматты реттеу
- •4.1. Кернеу бойынша қатаң теріс кері байланыспен бұрыштық жылдамдықты автоматты түрде реттеу жүйесі
- •4.2. Якорь тоғы бойынша қатаң оң кері байланыспен бұрыштық жылдамдықты автоматты реттеу жүйесі
- •Қозғалтқыштың бұрыштық жылдамдығы бойынша қатаң теріс байланыспен бұрыштық жылдамдықты автоматты түрде реттеу жүйесі
- •Тиристорлық кернеу реттеуіші арқылы асинхронды эж-дың бұрыштық жылдамдығын автоматты түрде реттеу
- •Түрлендіргіш-қозғалтқыш жүйеде электр жетсгінің моментін автоматты түрде реттеу
- •Синхронды қозғалтқыштың механикалық және бұрыштық сипаттамалары
- •3.1 Сурет-Әртүрлі қаттылығы бар механикалық сипаттамалары.
- •3.2 Сурет-Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың екі зоналық реттеуінің сипаттамалары.
- •Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың бұрыштық жылдамдығьн магнит ағынды өзгерту арқылы реттеу
- •3.3 Сурет-Магнит ағынды өзгерту арқылы бұрыштық жылдамдықты реттеу эж-нің сұлбалары.
- •Тәуелсіз қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқыштың бұрыштық жылдамдығын реостаттық және импульстік параметрлік тәсілмен реттеу
- •Ұзақ жұмыс кезінде қозғалтқыштың қуатын есептеу
- •Қайталанбалы-қысқа уақыт және қысқа уақыт режим кезінде қозғалтқыштың қуатын есептеу
- •4 Тәжірибелік жұмыс
- •5. Зетрханалық жұмыс
- •6 Бақылау және білімді бағалау
- •Ибраев Кудайберген Айтжанович «электр машиналар және электр жетек» пәнінен
- •5В080600 - «Аграрлық техника және технология» мамандығына арналған
Қайталанбалы-қысқа уақыт және қысқа уақыт режим кезінде қозғалтқыштың қуатын есептеу
Қайталанбалы-қысқа уақыт режимін сипаттайтын жүктеменің көп сатылы графигі 5.26-суретте көрсетілген.
5.26-сурет. Қайталанбалы-қысқа уақыт режим кезіндегі көп сатылы
жүктеме графигі
Мұндай күрделі графикті эквивалентті бір сатылы графикке келтіруге болады. Ол үшін мына формуланы қолдану керек:
Іске қосудың салыстырмалы ұзақтығы с жұмыс істеудің қосындының цикл уақытына қатынасына тең, яғни
(5.10)
Қайталанбалы-қысқа уақыт режимінде қозғалтқыш тоқтаған уақытта жылу бөліну төмендейді. Бұндай жағдайда қозғалтқыштың жылу шығуы цикл бойынша мәні тұрақты болады, сол себептен орта шығынның әдісін қолдану іске қосудың салыстырмалы ұзақтығы аз болған сайын, есеп қателігі өседі. Сондықтан орта шығынның әдісі қайталанбалы-қысқа уақыт режимі бойынша қозғалтқыштың қызуын тексеру үшін қолданбайды.
Қайталанбалы-қысқа уақыт жұмыс режимінде қызуды сынаққа салуды жасаушы зауыт өткізеді. Осы сынақтар арқылы қозғалтқыштың тоқтату кезіндегі жылу берілу шартының өзгеруін есептейді.
Іске қосылудың салыстырмалы ұзақтығының бес стандарт мәні бар, яғни е=0,15; 0,25; 0,4; 0,6 және 1,0.
Қайталанбалы-қысқа уақыт режиміндегі қозғалтқыштың қуатын есептеу, егер циклдың ұзақтығы қозғалтқыштың қызу уақыт тұрақтылығымен салыстырғанда аз болса, өте дәл нәтижені береді.
Стандарт циклының ұзақтығы 10 минутпен шектеледі. Сонымен, қайталанбалы-қысқа уакыт режиміндегі эквивалентті ток үш сатылы график үшін (5.26 сурет) мына формула бойынша анықталады:
(5.11)
Содан кейін берілген салыстырмалы ұзактық е болса, эквивалентті жұмыс тоғын, салыстырмалы қосу ұзақтығын стандарт мәніне жақын Іс тоғына келтіреді. Берілген және стандарт графиктердегі орта шамамен цикл ішіндегі үакыт бірлігінде қозғалтқышта болінетін жылудың теңдігі шартынан:
ток болып шығады.
Стандарт мәніне келтірілген жұмыс тоғы Іс номиналды токпен салыстырылады, егер болса, онда қозғалтқыш қызуы бойынша
қойылған талапты қанағаттындырады.
Қысқа уақыт режимінде жұмыс істейтін қозғалтқыштар, әдетте, жылулық қатынастарына қарағанда толық қолданылмайды, сондыктан оларды артық жүктеме қабілеттері бойынша таңдап алып тексеру өткізеді. Егер қозғалтқыш арнайы қысқа уақыт режимінде жұмыс істейтін серияға жатса, онда жоғарыда келтірілген тәсілдер арқылы шын мәніндегі жүктемелік диаграмманы есептелген диаграммаға келтіріп, алынған шамаларды ( ток,момент) анықтамалықта көрсетілген осы есептелген режимінің шамаларымен салыстырылады.
4 Тәжірибелік жұмыс
Практиқалық жұмыс №1 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– Өзекті өлшеу мәліметтерін өңдеу
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №2 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– Магниттік тізбектің және магниттік ағын учаскілері бойынша индукцияларды анықтау
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №3 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– Ораулық мәліметтерді есептеу.
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №4 (уақыт 1 сағат)
Тақырыбы– Қозғалтқыштың номинал қуатын анықтау
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №5 (уақыт 1 сағат)
Тақырыбы– Орамдық сымның салмағын және катушкалардың геометриялық өлшемдерін анықтау
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №6 (уақыт 1 сағат)
Тақырыбы– Машинаның магнитті тізбегі мен магниттелетін тоқты есептеу Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №7 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– және графигін есептеу Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №8 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– Ротор мен статор саңылаурының қимасы мен қолданылатын материалдың ерекшеліктері көрсетілген қосымшамен
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.
Практиқалық жұмыс №9 (уақыт 2 сағат)
Тақырыбы– Магниттелу тоғының тұрақты орау саны кезіндегі кернеуден және тұрақты кернеу кезіндегі орам санынан тәуелдігі графигі
Мақсат және жұмыс мақсаттары : Лекциялықтарда алынған теориялық білімдердің практикалық жұмыстарда бекітуі
Ұсынылатын әдебиет:
Асинхронные двигатели серии 4А: Справочник /А.Э. Кравчик, М.М. Шлаф, В.И. Афонин, Е.А. Смоленская. - М.: Энергоиздат,1982:-с.
Гольдберг О.Д., Гурин Я.С. Свириденко И.С. Проектирование электрических машин. - М.; Высшая школа, 1984. - 432 с.
Проектирование электрических машин /Под ред. И.П.Копылова.- М.: Энергия, 1980. - 495 с.
Пястолова И.А., Тілеужанова Д.Т. Әдiстемелiк құрал электр
жабдықтар жөндеу бойынша курстық жобалауға «Асинхрондық
электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi және электр
жөндеу кәсiпорынының жобалауы»- Астана: ҚазАТУ, 2011 - 98 с.