Учебно-методическое пособие ВМ 2часть
.pdfПолагая x последовательно равным действительным корням знаменате-
ля дроби, находим из тождества (2.3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
A 2 при x 0 ; |
|
B |
3 |
при x 1; |
C |
1 |
при |
|
x 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Таким образом, |
|
x 2 |
|
2 |
|
3 |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
x(x 1)(x 1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
2 |
|
|
|
x 1 |
2 |
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
2. |
В результате получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x |
5 |
2 |
dx x2 dx |
dx 2 |
dx |
|
3 |
|
|
dx |
|
|
1 |
|
|
dx |
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln |
|
x 1 |
|
|
ln |
|
x 1 |
|
c. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 ln |
x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
x |
|
|
|
|
x 2 |
|
x 1 |
|
|
2 |
|
|
x 1 3 |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
x1
Пр и м е р. Найти интеграл x 2 (x2 1)dx .
Р е ш е н и е.
Под знаком интеграла правильная рациональная дробь. Поэтому разложим её на простейшие дроби:
x 1 |
A |
|
B |
|
Cx D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
x2 x2 1 |
x |
x2 |
x2 1 |
||||
|
|
|
|
|
|
|
откуда |
x 1 A x2 1 x B x2 1 Cx D x2 , x 1 A C x3 (B D)x2 Ax B.
Сравнивая коэффициенты при одинаковых степенях, получим систему
0 A C |
|
||
|
|
|
|
0 B D |
, |
||
1 |
A |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
1 |
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
из которой |
|
А=1, В=-1, С=-1,Д=1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
x 1 |
1 |
|
|
1 |
|
x 1 |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
2x |
|
dx |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
dx |
|
|
dx |
|
dx ln |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
||||||
x2 x2 1 |
x |
x2 |
x2 1 |
x |
2 |
x2 1 |
x2 1 |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
ln |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
arctgx C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x |
|
ln |
x2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Итак, интегрирование рациональных функций сводится к интегрированию многочленов и простейших дробей.
2.2.5. Интегрирование иррациональных функций.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
ax b |
|
|
||
I. Интеграл вида R x, n |
|
|
dx , (где n |
- натуральное число) подста- |
||||||||
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
cx d |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
новкой |
n |
ax b |
|
t |
приводится к интегралу от рациональной функции t . |
|||||||
cx d |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
П р и м е р. Найти интеграл 11 xx dx .
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
t; |
1 x |
t 2 ; |
|
|||||||
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
1 x |
1 x |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4t |
|
|||||
1 x |
|
|
|
|
|
dx |
|
dt |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 2 |
|
||||||
|
|
|
(t 2 1) 1 |
|
|
|
dt |
|
dt |
|
|||||||||
4 |
|
|
|
dt 4 |
|
4 |
|
||||||||||||
1 t 2 2 |
|
|
1 t 2 |
1 t 2 2 |
x |
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
t |
2 |
dt |
|
|
||
|
4 |
|
|
|
|
|||||
|
|
1 t |
2 |
2 |
||||||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
4arctgt |
|
2arctgt c |
||||||||
|
||||||||||
1 t 2 |
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2arctg |
|
|
1 x2 |
c. |
|
|
|
|
|
||
1 x |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
П р и м е р. |
Найти интеграл |
|
dx |
|
. |
||||||
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|||||||
(x 1) |
3 |
(x 2) |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
|
|
t; |
|
dx |
|
|
2tdt |
|
|
|
; |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
1 t 2 2 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
t 2 ; |
|
x |
|
2 t 2 |
|
; |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
dx |
|
x 2 |
|
|
dx |
x 1 x 2 |
x 1 |
2 |
|
x 2 |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x 1 x 2 |
|
x 1 |
||||||||||||||||||||||||||||
x 1 3 x 2 |
|
x 1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 t |
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
1 t |
2 |
2 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
2tdt |
|
|
|
|
2 dt 2t c 2 |
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
2 2 |
|
t 2 |
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax b n |
|
ax b s |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
II. Интеграл вида R x, |
|
|
,..., |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
рационализируется с по- |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cx d |
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
мощью подстановки |
|
ax b |
|
t m , где m |
- общий знаменатель дробей |
k |
, … , |
z |
. |
|||||||||||||||||||||
cx d |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
s |
||||||
П р и м е р. |
Найти интеграл |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x 1 |
x 1 |
|
|
|
|
|
Р е ш е н и е.
|
|
|
dx |
|
|
|
|
x 1 t 6 ; |
|
6t 5 dt |
|
|
|
t 5 dt |
|
|
t 3 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
x t 6 1; |
|
6 |
|
|
6 |
|
dt |
||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
3 |
t |
2 |
|
2 |
t |
1 |
t |
|
|||||||||
x 1 |
x 1 |
t |
t |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx 6t 5 dt; |
|
|
|
|
|
|
1 |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
dt |
t 3 |
|
|
|
t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
6 |
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
t ln |
t 1 |
|
c 2t 3 3t 2 6t 6 ln |
t 1 |
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 x 1 33 x 1 66 x 1 6ln |
6 x 1 1 |
|
c. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
П р и м е р. Найти интеграл |
|
3 x 1 4 |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(x 1)(1 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Р е ш е н и е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 4 t 3 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 t12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
|
|
t 3 t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
3 x 1 4 x 1 |
|
|
|
|
|
|
12 |
dt 12 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x 1 1 6 |
|
dx |
dx 12t11dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
t12 |
1 t 2 |
|
t 1 t 2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
t 3 |
t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
12 |
|
|
|
|
|
|
|
dt 12 |
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
dt 12 |
|
|
|
t |
|
ln |
t 2 |
1 |
arctgt |
c 66 |
|
x 1 1212 x 1 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 ln 6x 1 1 12arctg12 x 1 c.
III. Интеграл вида R x, ax2 bx c dx удобно рационализировать с по-
мощью подстановки Эйлера.
1) Первая подстановка Эйлера.
Пусть a 0 , тогда примем ax2 bx c t a x
П р и м е р. Найти интеграл |
|
dx |
|||
|
|
|
|
. |
|
x |
|
|
|
||
|
x 2 1 |
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 1 |
t x |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
x 2 1 t 2 2tx x 2 |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
x 2 1 |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
1 t |
2 |
|
|
dx |
1 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
2 |
||||
|
1 |
|
t 2 1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
ln |
|||||||
2 |
t |
3 |
|
2 |
|
|
t |
3 |
2 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||
|
|
|
|
dt |
|||||
2t 2 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
||||
|
t |
|
|
1 |
|
|
1 |
||
|
|
||||||||
|
|
|
t 2 |
||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t 2 1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
2 |
|
2t 2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
||||||||
x t x |
2 |
t 2 t |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||
c |
|
|
x |
|
|
2 |
1 |
|
|
|
|
c. |
|||||||||||||
|
|
|
|
ln |
x |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
4 x |
|
|
2 |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 1 |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
2) Вторая подстановка Эйлера. |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Пусть c 0 , тогда примем ax2 |
|
|
|
|
|
|
||||
bx c xt c ; |
||||||||||
П р и м е р. Найти интеграл |
|
dx |
. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|||||
(1 x) 1 x x2 |
||||||||||
|
|
|
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x x 2 tx 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x x 2 t 2 x 2 2tx 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x x 2 t 2 x 2 2tx; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x t 2 x 2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
|
x t 2 1 |
1 2t; |
|
x |
1 2t |
; dx |
|
2(1 t t 2 ) |
dt |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
1 |
|
|
(t |
|
1) |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
1 x 1 x x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x x 2 t |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2t 2 |
t 2 |
1 |
|
|
t 2 t 1 |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x 1 |
1 2t |
|
|
t 2 1 1 2t |
|
|
t 2 2t 2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
t 2 1 |
|
|
|
t 2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 1 t t |
|
|
|
|
dt 2 |
|
|
|
|
|
|
1 t t 2 |
|
|
|
|
|
dt 2 |
dt |
|
||||||||||||||||||||||
|
2 |
t 2 2t 2 |
|
|
t 2 t 1 |
t 2 2t 2 t 2 t 1 |
t 2 2t 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
t 2 1 |
|
|
t 2 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
dt |
|
2arctg t 1 c 2arctg |
|
1 x x2 x 1 |
c . |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
t 1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) Третья подстановка Эйлера применяется,
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
x |
a x |
|
|
|||||||
|
|
|
|
||||||||||||
|
ax2 bx c |
|
a x x |
, где |
|
||||||||||
|
|
|
|
x |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
трёхчлена ax |
2 bx c , и |
t |
a x |
. |
|
|
|||||||||
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
если b2 4ac 0 . Тогда
и корни квадратного
П р и м е р. Найти интеграл |
|
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
||||
(x 2) 3 4x x2 |
||||||
|
|
|
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 |
x 1 3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
3 4x x2 |
|
|
|
|
|
x 2 3 x |
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
t |
|
|
x 1 |
|
;t |
2 |
x 1 |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
x |
1 3t 2 |
; |
dx |
|
|
4tdt |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 t 2 |
1 t 2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4tdt |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
dt |
ln |
|
t 1 |
|
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 3t 2 |
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
t |
2 |
1 |
|
|
|
2t |
|
|
t |
2 1 |
|
t 1 |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
3 4x x 2 t |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t |
|
|
|
1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
x 2 |
|
1 3t 2 |
|
|
2 |
|
t 2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
ln |
|
|
x 1 |
|
|
3 x |
|
|
c. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x 1 |
|
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание. |
|
|
|
|
|
Mx N |
|
|
|
dx |
|
находится проще методом разложения (см. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax |
|
bx c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
интегрирование рациональных дробей вида III). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Пример. |
Найти интеграл |
|
|
|
|
4x 8 |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x2 6x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
4x 8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x 8 |
|
|
|
|
|
x 3 t |
|
4 t |
3 8 |
|
|
|
4t 4 |
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
x t |
3 |
|
dt |
dt |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
2 |
6x |
1 |
|
x 3 |
2 |
10 |
|
|
t |
2 |
10 |
|
t |
2 |
10 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2 |
|
|
|
2t |
|
|
|
dt 4 |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 t 2 10 4 ln |
t t 2 10 |
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
|
10 |
|
|
|
|
|
|
t |
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 x2 6x 1 4 ln |
x 3 x2 6x 1 |
c. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.2.6. Интегрирование тригонометрических функций. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Интеграл вида R sin x, cos x dx , где R(sin x, cos x) |
|
- рациональная функция |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
от sin x |
и cos x , приводятся к интегралам от рациональных функций с помо- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
щью, |
универсальной тригонометрической подстановки tg |
x |
t . В результате |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
такой подстановки:
2tg x sin x 2
1 tg 2 x
2
П р и м е р.
|
|
|
|
1 |
tg 2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
2t |
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
2dt |
||||
|
|
; cos x |
2 |
|
|
; |
x 2arctgt ; |
dx |
|||||||
|
t 2 |
|
|
|
|
x |
|
1 t 2 |
1 t 2 |
||||||
1 |
|
1 |
tg |
2 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Найти интеграл dx .
4sin x 3cos x 5
Р е ш е н и е.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t tg |
x |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
; |
cos x |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
||||||||||||||||
4 sin x 3cos x 5 |
|
1 t 2 |
1 t 2 |
|
|
|
2t |
|
|
|
|
3 1 t 2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
1 t 2 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2 |
|
dt |
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
dt |
|
|
|
1 |
|
c |
|
1 |
|
|
|
c . |
|
|
||||||||||||||
2t |
2 |
|
t |
2 |
4t 4 |
t |
|
2 |
|
t 2 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
8t 8 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
tg |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Универсальная |
|
подстановка |
|
tg |
x |
t |
во |
многих |
|
случаях приводит к |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сложным вычислениям, т.к. при ее применении sin x и cos x выражаются через t в виде рациональных дробей, содержащих t .
В |
некоторых частных |
случаях |
нахождение интегралов |
вида |
|
R sin x, cos x dx может быть упрощено. |
|
|
|
||
1) |
Если R sin x, cos x - нечетная функция относительно |
sin x , т.е. |
если |
||
R sin x, cos x R sin x, cos x , то |
интеграл |
рационализируется |
подстановкой |
||
cos x t . |
|
|
|
|
|
2) |
Если R sin x, cos x - нечетная функция относительно |
cos x , т.е. |
если |
R sin x, cos x R sin x, cos x , то интеграл рационализируется c помощью подстановки sin x t .
3) Если R sin x, cos x - четная функция относительно sin x и cos x , т.е. если R sin x, cos x R sin x, cos x , то применяется подстановка tgx t .
П р и м е р. Найти интеграл sin 5 x dx .
cos 4 x
Р е ш е н и е.
|
sin 5 x |
|
dx |
sin 4 xd (cos x) |
||||||||
cos 4 x |
|
cos 4 |
x |
|
|
|||||||
|
|
1 2 cos 2 x cos 4 x |
d (cos |
|||||||||
|
|
cos 4 x |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
t |
2 |
|
1 |
|
c cos x |
|
2 |
|
||||
|
3t 3 |
|
|
|
||||||||
|
t |
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
sin 4 x sin 2 |
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
1 cos 2 x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
1 2 cos 2 x cos 4 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x) cos x t |
1 2t 2 t 4 |
|
|
2 1 |
|||||||||||
|
|
|
|
dt 1 |
|
|
|
|
|
|
dt |
||||
|
|
t |
4 |
t |
2 |
t |
4 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3cos3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
П р и м е р. Найти интеграл cos3 xdx .
sin 6 x
Р е ш е н и е.
|
cos3 x |
|
|
|
|
cos 2 xd sin x |
|
|
1 sin 2 x |
d sin x sin x t |
1 t 2 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
||||||||||||||||
sin |
6 |
x |
sin |
6 |
x |
|
|
sin |
6 |
x |
t |
6 |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c . |
|
|
|
|||||
|
6 |
t |
4 |
|
5t |
5 |
3t |
3 |
|
5sin |
5 |
|
3sin |
3 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|||||||||||||
П р и м е р. |
Найти интеграл |
|
|
|
dx |
|
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
sin x cos3 x |
|
|
|
|
|
|
Р е ш е н и е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 tg 2 x dx |
|||||||
|
|
dx |
|
|
|
|
1 |
|
|
1 tg |
2 |
x |
|
2 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
sin x cos |
3 |
|
cos |
2 |
x |
|
|
|
2sin x cos x |
||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
2 |
|
1 tg 2 x dx |
|
|
|
1 tg 2 x 2 |
|
|
t tgx |
||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
x arctgt; |
||||
|
|
|
2tgx |
|
|
tgx |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
1 tg 2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
1 tg 2 x dx |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
sin 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 t 2 2 |
|
1 |
|
dt |
1 t 2 |
dt |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
dx |
|
|
dt |
t |
1 t |
2 |
t |
|||||||
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t 2 |
|
|
tg 2 x |
|
|
|
|||
t |
|
|
|
dt |
|
ln |
t |
c |
|
ln |
tgx |
c . |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
t |
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
При вычислении интегралов
sin mxcos nxdx; |
sin mxsin nxdx; |
cos mxcos nxdx , |
используются формулы
sin mx cos nx 12 (sin(m n)x sin(m n)x);
sin mxsin nx 12 (cos(m n)x cos(m n)x);
cos mx cos nx 12 (cos(m n)x cos(m n)x).
П р и м е р. Найти интеграл sin x sin 2x sin 3xdx . Р е ш е н и е.
sin x sin 2x sin 3xdx |
1 |
|
cos x cos 3x sin 3xdx |
1 |
sin 3x cos xdx |
1 |
sin 3x cos 3xdx |
||||||||||||
2 |
|
|
|
2 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||
|
1 |
sin 4x sin 2x dx |
|
1 |
sin 6xdx |
|
1 |
cos 4x |
|
1 |
cos 2x |
1 |
cos 6x c . |
||||||
4 |
4 |
16 |
8 |
24 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Интегралы вида sin m x cos n xdx , где m и n - четные положительные числа, вычисляются с помощью тригонометрических формул:
sin x cos x |
1 |
sin 2x; sin 2 |
|
2 |
|||
|
|
П р и м е р. Найти интеграл Р е ш е н и е.
sin 2 |
x cos 2 xdx |
|
sin 2 x cos 2 x sin x cos |
|||
|
||||||
|
1 |
|
2 |
|||
|
|
|
|
|
sin 2x |
|
|
|
|
||||
|
|
|
2 |
|
|
x12 1 cos 2x ; cos 2 x 12 1 cos 2x .
sin 2 x cos 2 xdx . x 2
14 sin 2 2xdx 18 1 cos 4x dx 18 x 321 sin 4x c.
2.3. Определенный интеграл.
Пусть функция f x определена на отрезке a;b . Разделим отрезок a;b
на n произвольных частей точками a x0 |
x1 x2 ... xn 1 xn |
b , выберем |
||||
на каждом элементарном отрезке xk 1 , xk |
точки k . Интегральной суммой |
|||||
|
|
|
|
|
n |
|
для функции f x на отрезке a;b называется сумма вида f k |
xk , |
|||||
|
|
|
|
|
k 1 |
|
xk xk xk 1 , (k 1,2,..., n) , причем эта сумма имеет конечный предел I, |
если |
|||||
для каждого 0 найдется такое число 0 , что при max xk |
неравенство |
|||||
|
I |
|
выполняется при любом выборе чисел k . |
a;b (или в |
||
|
|
|||||
|
|
|
Определенным интегралом от функции f x на отрезке |
пределах от a до b ) называется предел интегральной суммы при условии, что длина наибольшего из элементарных отрезков max xk стремится к ну-
лю:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I f x dx lim |
|
lim f k xk . |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
max xk 0 |
max xk 0 k 1 |
|
|
Если функция |
|
|
f x непрерывна на a;b , то предел интегральной суммы |
||||||||||||
существует и не зависит от способа разбиения отрезка a;b |
на элементарные |
||||||||||||||
отрезки и от выбора точек k . |
|
|
|
|
|||||||||||
Числа a |
и b |
соответственно называют нижним и верхним пределами |
|||||||||||||
интегрирования. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
Основные свойства определенного интеграла: |
||||||||||
|
b |
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) f |
x dx f x dx ; |
|
|
|
|
||||||||||
|
a |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
x dx 0 ; |
|
|
|
|
|
||||||||
2) |
f |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) f (x)dx f (t)dt , т.е. переменную интегрирования можно обозначить |
|||||||||||||||
|
a |
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
любой буквой. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
b |
|
c |
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|||
4) f x dx f |
x dx |
f x dx, a c b ; |
|
|
|
||||||||||
a |
|
a |
|
|
|
|
|
c |
|
|
|
|
|||
b |
|
|
|
|
|
b |
b |
|
|
|
|
||||
5) f1 x f2 x dx |
f1 x dx |
f2 x dx ; |
|
|
|
||||||||||
a |
|
|
|
|
|
a |
a |
|
|
|
|
||||
b |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
6) cf |
x dx c f x dx , где c const ; |
|
|
|
|||||||||||
a |
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на a;b , то m b a |
b |
|
||
7) если m f x M |
f x dx M b a ; |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
f (x) 0 на отрезке a;b , то |
|
b |
|
||||||||
8) |
если |
|
f (x)dx 0; если |
f (x) 0 для всех |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
точек x a;b , то f (x)dx 0; |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
b |
|
9) если |
f (x) g(x) на отрезке a;b , то f (x)dx g(x)dx; |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
a |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10) f (x)dx f (c)(b a), c a;b ; (теорема о среднем); |
|
||||||||||||||
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
11) |
|
f (x)dx |
|
|
f (x) |
|
dx; |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
a |
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
12) |
|
|
|
f (x). |
|
|
|
|
|
||||||
f (t)dt |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
a |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.3.1. Правила вычисления определенных интегралов.
1. Формула Ньютона-Лейбница:
Если для непрерывной на отрезке a;b функции f (x) может быть найдена первообразная F (x) , то простым и удобным методом вычисления
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
||
определённого |
|
интеграла f (x)dx |
|
|
является формула Ньютона – |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
||
Лейбница: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
b F b F a . |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f x dx F x |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где F x - это первообразная для |
f x . |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||
П р и м е р. |
Найти интеграл x 2 dx . |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
||
Р е ш е н и е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
x |
3 |
|
|
1 |
1 |
|
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x2 dx |
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
0 |
3 |
|
|
0 |
3 |
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.Интегрирование по частям: |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
b |
b |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ud u |
du , |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
a |
a |
|
||
где u u x , x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
- непрерывно дифференцируемые функции на от- |
резке a;b .
П р и м е р. Найти интеграл
Р е ш е н и е.
|
cos xdx |
|
u x2 |
; du 2xdx |
|
|
|
||||
x2 |
|
dv cos xdx; v sin x |
|
||
0 |
|
|
|
x 2 cos xdx .
0
|
0 |
|
|
x2 sin x |
2 x sin xdx 2 |
sin 0 2 x sin xdx |
|
|
|||
|
|
0 |
0 |
u x; du dx |
2( x cos x |
dv sin xdx; n cos x |
|
2 sin sin 0 2 .
|
|
|
|
|
cos xdx) 2( cos sin x |
|
) |
||
0 |
|
0 |
||
|
|
|||
|
0 |
|
|
|
3. Замена переменной:
|
b |
|
|
|
|
|
|
f x dx f t t dt , |
|||||
|
a |
|
|
|
|
|
где x t - функция, непрерывная вместе со своей производной |
||||||
t на отрезке t , |
a , |
b , f t - функция, непрерывная |
||||
на отрезке a;b . |
|
|
|
|
|
|
|
|
ln 5 |
|
|
|
|
|
|
e x e x 1 |
|
|
||
П р и м е р. Найти интеграл |
|
|
|
dx. |
||
e x 3 |
|
|||||
|
|
0 |
|
|
|
|
Решение.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
ex 1; |
t |
0 |
прих 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
ln 5ex |
|
|
ex 1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
4 |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
t |
|
e |
|
1; |
t |
2, |
приx ln 5 |
|
2 1 |
|
|
|
|
dt |
||||||
|
e |
x |
3 |
|
|
t |
2 |
4 |
|||||||||||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
2tdt ex dx; |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
2 t 2arctg |
|
|
|
|
2 2 2arctg1 |
0 2arctg 0 2 2 |
2 |
|
|
4 |
. |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
2.4. Приложения определенного интеграла.
2.4.1. Вычисление площадей плоских фигур.
Площадь криволинейной трапеции:
|
d |
|
b |
s g( y)dy |
|
s f (x)dx |
||
c |
|
a |
у |
у |
|
рис.1 |
рис.2 |
|
y g1(y) |
y g |
2 |
( y) |
|
y f (x) |
|||||
|
|
|
|||
2 |
|
|
|
y f1
|
|
|
|
|
|
рис.3 |
рис.4 |
||||
b |
d |
||||
s ( f2 (x) f1 (x))dx |
s (g2 ( y) g1 ( y))dy |
||||
a |
c |
П р и м е р Найти площадь фигуры, ограниченной кривыми y x 1 и
y x2 2x 1.
Р е ш е н и е Найдем абсциссы точек пересечения этих кривых, решая уравнение.