- •Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөніндегі Агенттігі
- •"Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған
- •Оқу құралы
- •VIII тарау. Жарақаттар жарақаттар түрі
- •Корсету
- •Естен тануга карсы шаралар
- •Буынның шыгу белгілері
- •Үзақ қысуда болудыц салдары
- •Оқига орнында квмек корсету
- •Балалар жарақатыиыц себептері
- •Бас жарақаттары
- •Алгашқы медициналык жәрдем
- •Бac жарақаты кезінде таза таңғыш қою тэртібі.
- •1 Сурет. Баска «тақия» тэріздес таңгыш орау.
- •Кеуденің жарақаты
- •7 Сурст. Ашык пневмоторакс кезінде жапсырғышпен таңғыш қою
- •Іштің төменгі жағына тазартқыш таңгыш қою
- •8 Сурет. Іштің төменгі жағына (а) жоне шап тенірегіне (б) масак,
- •12 Сурет. Білек сүйегі сынған кезде шина к.Ою.
- •14 Сурет. Иык буыны мен иык сынган кездегі келік иммобилизациясы. 13 сурет Аяк-колдың үстіне к.Ою үшін сым саты шинасын даярлау.
- •19 Сурет. Санды косалкы заттармен иммобилизациялау.
- •Омыртқаның қыскаша анатомиясы
- •20 Сурет. Омыртк.Аның кеуде және бүгана түсы зақымданган кезде аіаш к.Алқанмен акету.
- •21 Сурет. Мақта-дәкі жагасының комегімен көлік иммобилизациясы.
- •Жамбас сүйектерінің сынулары
- •23 Сурет. Жамбас сүйегі сышан сырк,атгың экету ксзіндегі жагдайы.
- •Балалар сүйектерінің сыну ерекшеліктері
- •Жаралар. Жаралар инфекциясы
- •Жаралардың жіктелуі
- •24 Сурет Түйрелген жаралар
- •Тану материалы, жеке таңу пакеті және оны пайдалану тәртібі
- •28 Сурет. Жеке таңгыш пакеті: н) орамнан пакетті алу; б) ашылған күйіндегі пакет
- •Таңгыш түрлсрі және аяқ-қол жарақаттанган кезде тазартыла гын тадғыш к.Ою ережесі
- •29 Сурет. Байламдық таңғыштар: а) басм; б) бөксеге; е) сираққа; ғ) қолды ұстау үшін
- •30 Сурет. Таңғыш кою кезінде бинтті дүрыс орау.
- •Қолга, білек пен иыққа тангыш кою тэртібі
- •31 Сурет. Тақғыштар: а) саусакка спиралды таңғыш кою; б) колдан шаиіағына крест тәрізді таңғыш кою;
- •32 Сурет. Иык. Буынындагы таңғыш.
- •Қанның ағуы
- •36 Сурет. Қаннын. Күре тамырдан ағуы.
- •37 Сурет. Қаннын кок тамырдан ағуы.
- •38 Сурет. Күре тамырды кысатын дагдылы жерлер.
- •39 Сурет. Күре тамырды саусақпен к.Ыеу: а) үйқы күре тамыры; б) шықшыт күре тамыры; в) самай күре тамыры; в) такымдық күре тамыр, г) иық күре тамыры; д) қолтық күре тамыры; е) санның күре тамыры.
- •40 Сурет. Қан ағуының уақытша токтауы: а) тақымдык, күре тамырдан; б) сан күре тамырьгнан; в) тізе асты тамырынан; г) колдын төңірегін к.Атты байлау арқылы иык
- •43 Сурет. Қан күре тамырдан акхан кезде қан тоқтататын күдіргі қойылатын жер: 1 табан; 2 сирак. Пен жіліңшік буыны; 3 қолдың шашағы; 4 білек пен шынтақ буыны; 5 иык; 6 сан.
- •44 Сурет. Күре тамырдан қанның агуын токтату: а-із) операциялардьщ кезектілігі
- •Қан қүю туралы түсінік
- •Күйік. Үсік шалу. Сол ксздердегі дәрігерге дейінгі кемек.
- •45 Сурет Өртүрлі тоитагы кандардың сойкестігі.
- •Суға бату. Электр жарақаты. Күннщ өтуі және ыстық тию.
- •Суга баткан кездегі алгашкы медициналык және дорігерге дейінгі көмек
- •50 Сурет. Зардап шегушінің тыныс жолдары мен аск.Азанынан суды шығару үшін келітірілітін қажетті жагдай.
- •51 Сурет. "Ауызға — ауыз" әдісімен жасанды демалдыру: а) жасанды тыныс алдыруга арналган арнайы ауа урлегіш.
- •53 Сурет. Шефер одісімен жанды тыныс алдыру: а) ауа жұту; б) ауа шыгару
- •52 Сурет. Сильвестр әдісімен жасанды тыныс алдыру: а) ауа жүту; б) ауа шығару.
- •55 Сурет. Жасанды тыныс алдыру жоне жүректі жанама сылау. А) ауа жүту; б) ауа шыгару
- •Жүректің қатты әлсіреуі туралы түсінік
- •Стенокардия (жүрек үстамасы)
- •Дәрігерге дейінгі көмек
- •Гипертония
- •Инсульт, мидын шайкалуы
- •Талықсу
- •Алғашқы комек
- •Жүрек кызметі мен тыныс алудын. Тоқтау белгілері
- •Клиникалык олімнін белгілері
- •Жүректі жандандыру соккысы
- •56 Сурет. Жүректі жандандыру соккысы
- •58 Сурет. Бактериялар: а-е) жібек күрты түрінде; ж-и) таякша түрінде; к) вибриондар, л) епмриллалар; м) спирохеттер
- •61 Сурет ддп-1 дезинфекциялық- жуып- шаю қондыргысы:
- •Аса қауіпті (карантиндік) жуқпалы аурулар тобы
- •Қатаң жүқпалы аурулардан сақтану режимі жагдайывдағы жүмысқа емдеу мекемелерін кошіру
- •Емдеу мекемесіндегі жүмыс тәртібі
- •Обадан қорғайтын костюмді кию және шешу тәртібі
- •XI тарау. Қазақстандағы әлеуметтік маңызды аурулар Туберкулез (қүрт ауруы)
- •Вируcmы гепатит
- •Педикулез (биттеу)
- •Терінің паразитарлы аурулары Қотыр
- •Улы санырауқүлактармен улану
- •Саңырауқүлақнен улануды емдеу
- •Саңыраукүлақпен уланудан сақтандыру
- •Өсімдік уларымен улану
- •Тамақтан улану
- •XIII тарау. Салауатты өмір салтының қалыптасуы өмір салты және денсаулық
- •Кененің кіруі
- •11.1111:11.И I an эдебиеттер ттзімі
30 Сурет. Таңғыш кою кезінде бинтті дүрыс орау.
Қолга, білек пен иыққа тангыш кою тэртібі
Қолга, білек пен аяққа спиральды, масак тәріздес, крест тәріздес таңғыштар кояды.
Саусаққа спиралды тацгышты (31 а сурет) білезік төңірегін ораудан бастайды (1), бүдан әрі бинтті қол шашағыньщ асты бойынша тырнақтың маңайына апарады (2) және биннтің спи- ралды орамдарын аяғынан негізіне дейін (3-6) жоне керісінше ораммен кол шашағының асты бойынша (7) бинтті білезікке бекітеді (8-9).
Алақан немесе қол гдашағыньщ асты зақымданған кезде крест тәріздес таңғышты білезікке орап бекітуден бастап бүдан әрі (1), 31 б суретте керсетілгендей, білезіктің асты бойынша алаканға жеткізіп кояды.
Иык пен білекке бинтті төменнен жогары орай, бүктей оты- ра спиралды таңғыш кояды.
Шынтак буынга танғышты (31 в сурет) шынтак шүңкыры
аркылы бинтті екі-үіп рет ораудан бастайды (1-3) және бүдан әрі бинтті спиралды орамдармен айкастыра орай оны білекке (4-5-8-9-12) және иыкка (6-7-10-11-13) шынтақ шүңқырында айқастыра байлайды.
31 Сурет. Тақғыштар: а) саусакка спиралды таңғыш кою; б) колдан шаиіағына крест тәрізді таңғыш кою;
а) б) в)
Иық буынына таңгышты (32 сурет) кеуденің қолтык шүңкырының сау жағынан (1) және иықка қолтық шүңкыры аркылы зақымдалган иықтың артынан сыртқы жақ үстіне (2), сау қолтық шүңкыр аркылы арқаның үстімен кеудеге (3) апа- рады және бүкіл буынды жапқанша бинт орамдарын қайталай отыра оның үшін түйреуішпен кеудеге бекітеді.
32 Сурет. Иык. Буынындагы таңғыш.
Дененің томенгі жағына тазартылған танғыш қою ережесі
Өкше маңайына таңғышты (33 сурет) оның шығып түрған бөлігі арқылы бинттіц алғашкы орамымен кояды (1), бүдан әрі ксзекпен бинттің алғашкы орамын жоғары (2) жөне төмен
рет орайды, ал оны бекітіп байлау үшін бинтті киғаштай
жәис сегіз тчріздес (5) байлайды. Сирак-табан буынына
сегіз тэріздес таңғыш кояды (34 сурет). Бинттің алғашкы бай- лайтын орамын жіліңшіктен жоғары жүргізеді (1), бүдан өрі төмен табанға (2) және табанның айналасына (3) апарады, бүдан кейін табанның астымен бинтті өткізіп (4) жіліңшіктен жоға- ры апарып табанға қайтарады (5), бүдан кейін жіліңшікке апа- рып (6) бинттің үшын шеңберлі орамамен (7-8) жіліңшіктен жогары бекітеді.
Тізе буынға таңғығлты тізе астындағы шүңкыр арқылы шең- берлі орамды жүргізс бас- тайды, бүдан кейін бинт орамдары кезекпен жоға- ры-төмен жүфгізіліп тізе ас- тындагы шүңқырға айкас- тырылады (35 сурет).
Қанның ағуы
Қанның ағуы жаракаттың ушығуы, адам өмірі үшін аса кауіпті больш табылады. Зақымдалған тамырдъщ сипатына бай- лаыысты қанның ағуы күре тамырлық, үсақ тамырлық жоне улпершектік болып бөлінеді.[
Күре тамырдан қан ол зякымдалған кезде ағады. Қанның бүлайша ағуы өте қауіпті, өйткені қысқа мерзімде организм- нен өте көп кан кетеді. Белгілері: қан алқызыл түсті, қан баяу ағады немесе атқылайды (36 сурет).
36 Сурет. Қаннын. Күре тамырдан ағуы.
Көк тамырдан қан ол зақымдалган кезде агады. Қан дүмнусіз үздіксіз ағыспен баяу шығады, түсі қошкыл қызыл немесе ши- едей қызыл (37 сурет).
37 Сурет. Қаннын кок тамырдан ағуы.
Үсақ тамырлардан қан ағу дененің жүмсақ үлпаларының үсақ тамырлары зақымданғанда байкалады. Зақымданған ішкі органдардағы үсақ қан тамырларының қанньщ ағуы (бүйрек, көкбауыр, бауыр) үлпершекті деп аталады.
Куре тамырдан аккан канды тоқтату алғашқы медицина- лык көмектіц Ііегізгі міндеттерінің бірі. Күре тамырдан аккан
қанды уақытша токтатудың ец беліілі жөне жылдам әдісі - зақымдалған күре тамырдын жоғарғы жағынағі саусақпен басу. Қағі тамыры сұйектің жанына немесе үстінен ететін тұстан жасаған оңай (38 сурет).