- •Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөніндегі Агенттігі
- •"Тіршілік қауіпсіздігі" курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған
- •Оқу құралы
- •VIII тарау. Жарақаттар жарақаттар түрі
- •Корсету
- •Естен тануга карсы шаралар
- •Буынның шыгу белгілері
- •Үзақ қысуда болудыц салдары
- •Оқига орнында квмек корсету
- •Балалар жарақатыиыц себептері
- •Бас жарақаттары
- •Алгашқы медициналык жәрдем
- •Бac жарақаты кезінде таза таңғыш қою тэртібі.
- •1 Сурет. Баска «тақия» тэріздес таңгыш орау.
- •Кеуденің жарақаты
- •7 Сурст. Ашык пневмоторакс кезінде жапсырғышпен таңғыш қою
- •Іштің төменгі жағына тазартқыш таңгыш қою
- •8 Сурет. Іштің төменгі жағына (а) жоне шап тенірегіне (б) масак,
- •12 Сурет. Білек сүйегі сынған кезде шина к.Ою.
- •14 Сурет. Иык буыны мен иык сынган кездегі келік иммобилизациясы. 13 сурет Аяк-колдың үстіне к.Ою үшін сым саты шинасын даярлау.
- •19 Сурет. Санды косалкы заттармен иммобилизациялау.
- •Омыртқаның қыскаша анатомиясы
- •20 Сурет. Омыртк.Аның кеуде және бүгана түсы зақымданган кезде аіаш к.Алқанмен акету.
- •21 Сурет. Мақта-дәкі жагасының комегімен көлік иммобилизациясы.
- •Жамбас сүйектерінің сынулары
- •23 Сурет. Жамбас сүйегі сышан сырк,атгың экету ксзіндегі жагдайы.
- •Балалар сүйектерінің сыну ерекшеліктері
- •Жаралар. Жаралар инфекциясы
- •Жаралардың жіктелуі
- •24 Сурет Түйрелген жаралар
- •Тану материалы, жеке таңу пакеті және оны пайдалану тәртібі
- •28 Сурет. Жеке таңгыш пакеті: н) орамнан пакетті алу; б) ашылған күйіндегі пакет
- •Таңгыш түрлсрі және аяқ-қол жарақаттанган кезде тазартыла гын тадғыш к.Ою ережесі
- •29 Сурет. Байламдық таңғыштар: а) басм; б) бөксеге; е) сираққа; ғ) қолды ұстау үшін
- •30 Сурет. Таңғыш кою кезінде бинтті дүрыс орау.
- •Қолга, білек пен иыққа тангыш кою тэртібі
- •31 Сурет. Тақғыштар: а) саусакка спиралды таңғыш кою; б) колдан шаиіағына крест тәрізді таңғыш кою;
- •32 Сурет. Иык. Буынындагы таңғыш.
- •Қанның ағуы
- •36 Сурет. Қаннын. Күре тамырдан ағуы.
- •37 Сурет. Қаннын кок тамырдан ағуы.
- •38 Сурет. Күре тамырды кысатын дагдылы жерлер.
- •39 Сурет. Күре тамырды саусақпен к.Ыеу: а) үйқы күре тамыры; б) шықшыт күре тамыры; в) самай күре тамыры; в) такымдық күре тамыр, г) иық күре тамыры; д) қолтық күре тамыры; е) санның күре тамыры.
- •40 Сурет. Қан ағуының уақытша токтауы: а) тақымдык, күре тамырдан; б) сан күре тамырьгнан; в) тізе асты тамырынан; г) колдын төңірегін к.Атты байлау арқылы иык
- •43 Сурет. Қан күре тамырдан акхан кезде қан тоқтататын күдіргі қойылатын жер: 1 табан; 2 сирак. Пен жіліңшік буыны; 3 қолдың шашағы; 4 білек пен шынтақ буыны; 5 иык; 6 сан.
- •44 Сурет. Күре тамырдан қанның агуын токтату: а-із) операциялардьщ кезектілігі
- •Қан қүю туралы түсінік
- •Күйік. Үсік шалу. Сол ксздердегі дәрігерге дейінгі кемек.
- •45 Сурет Өртүрлі тоитагы кандардың сойкестігі.
- •Суға бату. Электр жарақаты. Күннщ өтуі және ыстық тию.
- •Суга баткан кездегі алгашкы медициналык және дорігерге дейінгі көмек
- •50 Сурет. Зардап шегушінің тыныс жолдары мен аск.Азанынан суды шығару үшін келітірілітін қажетті жагдай.
- •51 Сурет. "Ауызға — ауыз" әдісімен жасанды демалдыру: а) жасанды тыныс алдыруга арналган арнайы ауа урлегіш.
- •53 Сурет. Шефер одісімен жанды тыныс алдыру: а) ауа жұту; б) ауа шыгару
- •52 Сурет. Сильвестр әдісімен жасанды тыныс алдыру: а) ауа жүту; б) ауа шығару.
- •55 Сурет. Жасанды тыныс алдыру жоне жүректі жанама сылау. А) ауа жүту; б) ауа шыгару
- •Жүректің қатты әлсіреуі туралы түсінік
- •Стенокардия (жүрек үстамасы)
- •Дәрігерге дейінгі көмек
- •Гипертония
- •Инсульт, мидын шайкалуы
- •Талықсу
- •Алғашқы комек
- •Жүрек кызметі мен тыныс алудын. Тоқтау белгілері
- •Клиникалык олімнін белгілері
- •Жүректі жандандыру соккысы
- •56 Сурет. Жүректі жандандыру соккысы
- •58 Сурет. Бактериялар: а-е) жібек күрты түрінде; ж-и) таякша түрінде; к) вибриондар, л) епмриллалар; м) спирохеттер
- •61 Сурет ддп-1 дезинфекциялық- жуып- шаю қондыргысы:
- •Аса қауіпті (карантиндік) жуқпалы аурулар тобы
- •Қатаң жүқпалы аурулардан сақтану режимі жагдайывдағы жүмысқа емдеу мекемелерін кошіру
- •Емдеу мекемесіндегі жүмыс тәртібі
- •Обадан қорғайтын костюмді кию және шешу тәртібі
- •XI тарау. Қазақстандағы әлеуметтік маңызды аурулар Туберкулез (қүрт ауруы)
- •Вируcmы гепатит
- •Педикулез (биттеу)
- •Терінің паразитарлы аурулары Қотыр
- •Улы санырауқүлактармен улану
- •Саңырауқүлақнен улануды емдеу
- •Саңыраукүлақпен уланудан сақтандыру
- •Өсімдік уларымен улану
- •Тамақтан улану
- •XIII тарау. Салауатты өмір салтының қалыптасуы өмір салты және денсаулық
- •Кененің кіруі
- •11.1111:11.И I an эдебиеттер ттзімі
Алгашқы медициналык жәрдем
Ең алдымен бас сүйгі мсн ми жарақатыньщ сипатын (ашық немесе жабык) жене зардап шегуціінің жәй-күйін аиықтау қа- жст. Бүдан кейін сананың бүзылу, қан ағу және сыртқы ты- ныс алудыд дәрежесін анықтаған жөн.
Қан аққан кезде жараға таза қатты таңғыш байлайды. Ты- ныс алу бүзылған кезде ауыз қуысы мен жогары тыныс жол- дары босаган сон жасанды тыныс алу шарасын жасайды. Ессіз күйдсгі адамдардың тілін байқаған жөн, ойткені ол қозгалыс кезінде тыныс жолдарын жауып тастау мүмкін.
Тыныс жолдарына канның, қүсықтың түсуін ескерту мақ- сатында жаралыны бүйірлеп жатқызып тыныштықта калды- рады. Мүндай кезде оған 50%- 2мл аналгин жене 1%- 2мл димедрол ерітіндісін немесе 2% супрастин енгізеді. Ашық жа- рақат кезінде леницилин тағайындайды. Басқа мүз салыіиан қуық қояды.
Бac жарақаты кезінде таза таңғыш қою тэртібі.
Басқа таңғышты - «тақияны» мынадай әдіспен қояды. 1 м-ға жуық бинт кесіндісін төбеге қояды, оның үшын (байла- мын) тік күлақ қалқанының алдынан темен түсіреді. Басты айналдыра (1а сурет) отыра байлайды (1), содан соң түйінге жеткен соң бинтті оның төңірегінен екі жағынан да орап кигаш- тай желкеге жеткізеді (3), желке мен маңдай аркылы (2-12) кезекпен орап, бастыц бүкіл шашты бөлігін жабады (16 сурет).
Бүдан кейін 2-3 айналдыра орап таңғышты бекітеді таңғыш- тың үшын иектің астынан бинтпен бекітеді.
1 Сурет. Баска «тақия» тэріздес таңгыш орау.
Бас ауқымды жараланған кезде беттің үстіндегі олардың
орналасуина орай «ауыздық» тәріздес таңғыш койган жақсы.
Мандай арқылы (1) 2-3 per айналдыра мыгым орағаннан кейін
(2а сурет) бинггі желке аркьшы (2) мойын мен иекке апарады,
иекпен төбе арқылы бірнеше рет тіктей орайды (3-5), содан
соң иектен бинт желкеге апарылады (6). Мойынды, көмей мен
иекті жабу үшін таңғыш 26 суретте көрсетілгсндей койылады
2 сурет. Баска "ауыздык" төріздес таңгыш орау.
Көзге тацғыш қою мандай - желке арқылы айналдыра ора- удан басталады (4 сурет), екінші айналымда желке төңірегінен мойынға жақынырақ түсіреді және қүлақтан томенірек алып, бетті камтып көздің жаны аркылы маңдайға апарады. Үшінші айналым - оіеңбердік, бекітуші. Келесі айналымда жанай оты- рып желкеден қүлақ, көздің үсті арқылы маңдайға апарады. Әрбір айналым сайын біртіндеп үстіңгі жакка карай орау арк- ылы көздің маңайын толық жабады. Сол және оң көзге таңг- ыш кою одісінің ерекшелігі мынадай: оң көзді орау кезінде бүкіл орау барысында сияқты бинтті солдан оңға карай, ал сол көзді орау кезінде оцнан солға қарай байлайды.
Мош
Бинтті айналдыра орай отырып әуелі бастың маңайьш бекітеді (1,2), бүдан кейін жогарырак және сол жактың арты- нан оны кигаштатып мойынға түсіреді (3). Бүдан кейін бинт мойынның оң жак бүйірдегі үстімен жүргізіліп, оньщ алдыңғы үстіңгі бетін жауып, желкеге қайтадан әкеледі (4), он және сол жактан жогары өткізіп, орауды кайталайды. Таңгышты баска айналдыра отырыи бинт орамдарьшен бекітсді.
КЕУДЕ МЕН ІШТІҢ ЗАҚЫМДАЛУЫ
Кеуде жарақаты ашық және жабық болып бөлінеді. Кеуденің жабык закымдалуы.
Закымдалудың осы түрінің ауырлығы кеуде қүрылымының зақымдалу, өкпенің сыдырылу децгейіне байланысты (төс, қабырға).
Жеке қабырғанық сынуы жөтелгсн және дем алған кезде, сыныктың тоңірегі қысылган кезде катты білінетін шаншу- мен сипатталады. Зардап шегушінің жалпы жағдайы қанағат- тандырарлық.
Көптеген, әсіресе қабырғалардын екі жағының сынуы кеу- де клеткаларының тыныс жолдарын бүзады және оттегінің жетіспеуіне және ауыр жағдайға үшыратады.
Өкпенің зақымдануы гемо және пневмотаракска, шелдің ауаға толуы мен қан түкіруге алып келеді.
Ірі тамырларга кан қысымының күрт кәтерілуінен және көк тамырдың қанға толу салдарынан жарақаттан түншығу пайда болады.
Ол пайда болган кезде беттің жәнс мойынның терісі күдгірт қызгылт түске енеді.