- •1.Предмет, значение и цели курса «Истории Белоруссии». Периодизация истории Белоруссии. Источники изучения курса.
- •2. Первобытное общество - общий этап в истории человечества. Заселение территории Белоруссии. Основные занятия первобытных людей, их общ строй.
- •3. Великое переселение народов. Расселение индоевропейцев. Балты и славяне на территории современной Белоруссии.
- •21. Вайна 1654-1667гг
- •4. Зарождение гос-венности у вост славян. Полоцкое и Турово-Пинское княжества-первые гос образования на территории Белорусии.
- •5. Беларускія землі ў перыяд феадальнай раздробленасці
- •6. Барацьба супраць крыжакоў і татара-манголаў
- •7. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у іх-хііі стст.
- •60. Распад ссср.Независимость бсср. Создание снг.
- •8. Рэлігія і культура ў 9-13 ст.
- •9. Сучасныя канцэпцыі паходжання беларусаў
- •10. Утварэнне вкл
- •11. Дзяржаўны і саслоўны лад вкл
- •12. Знешняя палітыка вкл ў 13-16 стст
- •13. Становішча вкл у палітычнай сістэме рп
- •61. Утварэнне і дзейнасць палітычных партый, грамадскіх арганізацый, аб’яднанняў і рухаў. Фарміраванне шматпартыйнай сістэмы
- •16. Развіццё феад.Адносін на Беларусі.
- •18. Этнічныя працэсы на беларускіх землях у 14-17 стст
- •62. Грамадска-палітычнае становішча і перспектывы развіцця Рэспублікі Беларусь
- •20. Казацка-сялянская вайна 1648-1667гг
- •22. Сацыяльна-эканамічнае становішча беларускіх зямель у другой палове XVI-XVIII ст.
- •17. Беларуская культура ў 13-17 стст
- •40. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.
- •25. Беларуская культура ў 17-18 стст
- •26. Политика царизма в Белоруссии в конце 18-19 ст.
- •28. Эканамічнае развіццё Беларусі ў першай палове XIX ст. Рэформы Кісялёва.
- •29. Общественно-политическое движение на б в 18-19. Восстания 1794 и 1830-31 гг.
- •41. Культура Беларусi пачатку XX ст.
- •30. Искусство Белоруси в 18-19ст.
- •31, 33. Отмена крепостного права.Буржуазные реформы 1860-1880г.
- •32. Восстание 1863-1864гг на б, его итоги и значение.
- •46. Создание бсср и л-бсср.
- •34. Культура Беларусi другой паловы XIX – пачатку XX ст.
- •35. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх губерняў у 60-я гады XIX ст. – першыя гады XX ст.
- •36. Дзейнасць народніцкіх арганізацый на Беларусі ў 1870-1890гг
- •37. Сацыял-дэмакратычныя, народніцкія партыі і арганізацыі на Беларусі ў пачатку хХст.
- •38. Фарміраванне беларускай нацыі
- •43. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. Бел нац рух.
- •39. Беларускі нацыянальна-культурны рух у пачатку XX ст.
- •45. Абвяшчэнне бнр. Дзейнасць Рады бнр
- •47. Беларусь ў гады савецка-польскай вайны.
- •48. Беларусь у гады нэПа.
- •49. Нацыянальнае і дзяржаўнае будаўніцтва ў 1919–1920 гг.
- •50. Беларусь ў перыяд усталявання таталітарнага рэжыму.
- •51, 53.. Западная б в составе Польши.Воссоединение Зап б и бсср.
- •52. Развитие образования ,науки и литературы на б в 1917-1941гг.
- •54. Нападение фашистской Германии на ссср и оборонит бои на терр б.
- •55. Освобождение б от захватчиков. Окончание 2 мировой войны. Ее итоги.
- •56. Обновление и развитие нар хоз-ва бсср в 1945-1950гг
- •59. Развитие образования и науки б в послевоенное время.
- •42. Першая сусветная вайна.
16. Развіццё феад.Адносін на Беларусі.
Пачаткова вялікі князь літоўскі лічыўся вярхоўным уласнікам усёй зямлі. Паступова ўся зямля ў ВКЛ падзялілася на катэгорыі ў залежнасці ад таго ці іншага ўладальніка: дзяржаўную (гаспадарскую), прыватна-уласніцкую і царкоўную. Сяляне, якія жылі на гэтых землях, адпаведна падзяліліся на дзяржаўных, прыватных і царкоўных.
Поўнай уласнасцю феадалаў была “чэлядзь нявольная”. Яна не вяла сваёй уласнай гаспадаркі і жыла пры дварах феадалаў. Акрамя працы на полі, чэлядзь выконвала і іншую працу ў гаспадарцы: абрабляла агароды, сады, пасвіла статкі і г.д. Жанчыны ткалі лён.
Асноўную частку насельніцтва складалі “цяглыя” сяляне ўсіх найменняў. Яны мелі меньшую ступень асабістай залежнасці ад ўладальніка. Акрамя таго, яны карысталіся зямельнымі надзеламі, рознымі па меры і гаспадарчым складзе.
Было характэрна абшчыннае землекарыстанне, цераспалосіца.
За карыстанне зямлёй сяляне былі абавязяны плаціць уласніку пэўную рэнту. Формы рэнты былі розныя і падзяляліся на тры асноўныя віды: паншчына (адработачная павіннасць,самая распаўсюджанная на Беларусі), чынш (грашовую) і даніна (прадуктовую).
У залежнасці ад ступені асабістай свабоды цяглыя сяляне падзяляліся на “пахожых” і “непахожых”.
Прывілей 1447 г. пачаў працэс юрыдычнага абгрунтавання прыгоннага права ў ВКЛ. Ён зацвярджаў, што сяляне, якія пражылі на зямлі феадала 10 год, становяцца “непахожымі”, старажыхарамі. Адзнакай старажыхарства было і спадчыннае валоданне зямлёй селяніна.
Разам з “непахожымі” у феадальных маёнтках жылі і сяляне “пахожыя”, ці вольныя.
Людзі служэбныя, ці служкі, складалі трэцюю, даволі шматлікую катэгорыю насельніцтва. Па сваім эканамічным палажэнні яны былі блізкія да цяглавага сялянства. Галоўнай іх павіннасцю была вайсковая служба. У мірны час яны раз’язджалі па справах княскай і феадальнай адміністрацыі.
Вялікакняскі двор стаяў перад праблемай павелічэння прыбытковасці. Частыя войны паставілі вялікага князя літоўскага ў залежнасць ад феадалаў. Таму каб павысіць прыбытковасць маёнткаў, Жыгімонт II Аўгуст у 1557 г. абвясціў аб правядзенні ў дзярж землях рэформы, якая ўвайшла ў гісторыю пад назвай “валочная памера”. Уся зямля падзялялася на роўныя надзелы, “валокі”, памерам 21,3 га кожны. Лепшыя пладародныя землі забіраліся пад княскія фальваркі, у якіх сяляне адбывалі паншчыну. Кожная сялянская гаспадарка замацоўвалася за часткай валокі. Селянін губляў права пераходу да іншага гаспадара і станавіўся прыгонным. З валокі вызначалася і сума розных павіннасцяў. Пасля дзяржаўных маёнткаў “валочная памера” была праведзена і ў маёнтках феадалаў. К канцу XVI ст. яна ўжо скончылася ў заходніх і цэнтральных абласцях Беларусі, некалькі пазней – ва ўсходніх і паўднёвых.
Цяпер уся зямля, маёмасць сялян і самі сяляне сталі ўласнасцю феадала ці дзяржавы ў залежнасці ад таго, на чыёй зямлі яны сядзелі. Прынятыя ў хуткім часе статуты 1566 і 1588 гг. устанавілі спачатку 10-, а потым 20-гадовы тэрмін вышуку беглых сялян і вяртання іх гаспадарам. Гэта азначала канчатковае юрыдычнае афармленне прыгоннага права на Беларусі і ва ўсім Вялікім княстве Літоўскім.
Такімі былі асноўныя асаблівасці сацыяльна-эканамічнага жыцця Беларусі ў XIV–XVI стст. Мацнела феадальная залежнасць сялян ад феадалаў. Ішоў працэс іх масавага запрыгоньвання.