34. Эканамічныя і палітычныя фактары фарміравання беларускай нацыі ў другой палове XIX – пачатку XX ст. Афармленне беларускай нацыянальнай ідэі.

Нацыя (ад лац. паtio – племя, народ) – гістарычная супольнасць людзей, якая хар-ца ўстойлівымі экан. і тэрыт. сувязямі, агульнасцю мовы, культуры, хар-ру, побыту, традыцый,самасвядомасці. Нацыі ўзнікаюць на базе феад. народнасцей у перыяд станаўлення капітал. вытв-ці. Рабочая сіла стала таварам, пашыр. яе міграцыя.Фармір. асноўныя класы капітал. грам-ва – пралетар. і буржуазія. Пралетарыят –сял. бедната, дробныя рамеснікі і гандляры, збяднелыя мяшчане і шляхта.Бел. нац.буржуазія- заможныя сялян і выхадцы з дробнай шляхты. Асноўныя капіталы краю знах-ся не ў яе руках, а у яўрэйскіх, польскіх і рускіх прам-цаў, памешчыкаў і купцоў. Слабасць нац, буржуазіі, невыкарыст-не бел. мовы,раскол на праваслаўных і католікау, замаруджвала кансалідацыю бел. нацыі.У канцы XIX ст. паступ. стабіліз. этнічная тэрыт. беларусаў. Наладжв. і разв-ца гаспад. сувязі. Этнічная тэрыт. бел-ў уваходзіла ў межы 5 заходніх губерняў Рас. імперыі.Галоўным арэалам кансалідацыі бел. нацыі былі цэнтр. і паўн.-зах. часткі Бел., найбольш развітыя ў экан., сац., паліт. і культурных адносінах.Працэс фармір. бел. нацыі закрануў і нас-ва Палесся, якое, аднак, захоўвала моўныя і культурныя асаблівасці. На тэр. Ўсх.Беларусі працэсы нац. кансалідацыі ішлі больш замаруджана, тут адчуваўся больш моцны расійскі ўплыў.Сярод гараджан яўрэі складалі 53,5 %.Абсалютная большасць беларусаў жыла ў сельскай мясцовасці (больш за 90 %). Доля беларусаў-гараджан, якія гаварылі на роднай мове- 14,5 %. Асаблівасцю бел-аў як этнасу быў падзел на праваслаўных і католікаў( праваслаўныя беларусы ёсць рускія, а беларусы-католікі – палякі). За 40 паслярэформенных гадоў колькасць жых-оў Бел. падвоілася. У пачатку XX ст. прырост нас-ва некалькі паменшыўся.У мове ішло змеш-не мясцовых дыялектаў, з’яўляліся новыя словы і тэрміны, паланізмы замяняліся русізмамі.На аснове жывой гутарк. народнай мовы фармір. новая бел. літ. мова. Крыніца развіцця бел. літ. мовы -вусная паэтычная нар.творчасць ,нар. формы мастацтва, фальклор,традыцыйныя абрады і звычаі..Бел.літ. мова развівалася гал.чынам як мова мастацкай літ-ры і часткова публіцыстыкі. Паступова ішоў працэс складвання графічнай сістэмы, правапісных і грамат. норм, узбагачэння лексікі. Адметнасць бел.этнасу была і у выяўленчым і дэкаратыўна-прыкладным маст-ве: ўзорыстае ткацтва, вышыўка, вязанне, пляценне з лазы, саломкі і карэнняў, паясы, выкарыстанне ў арнаменце пераважна геаметр. форм, афармленні жылых памяшканняў. Кансалідацыя бел.этнасу ў нацыю суправаджалася ростам нац. самасвядомасці. 3 другой паловы XIX ст. усё больш актыўна ўжыв. назва “Беларусь” і этнонім “беларусы”. Існавалі рэгіянальныя назвы (палешукі), канфесіянізмы (рускія і палякі). Фармір. нац. самасвядомасці садзейнічалі публікацыі ў другой палове XIX – пачатку XX ст. фундаментальных навук.прац Насовіча, Крачкоўскага, Нікіфароўскага, Карскага, Раманава , дзе ўпершыню бел. этнас разглядаецца як суб’ект гістар.працэсу.