48.Полiсемiчнасць,сiн., аманiмiчн.Фразеалагізмаў.

1)Сiнанiмiчнасць фр-мау (адрознiв.памiж сабой адценнем значэння цi стылiст. афарбоукай): заснуць вечным сном – аддаць богу душу – злажыць косцi – даць дуба ---памерцi.

2)Ад сiнонiм.трэба адрознiв.варыянты, калi адзiн з кампанентау ужыв.у змен.выглядзе: мамiн сынок-сыночак; збiць з толку-з панталыку; як бачыш-як бач

3)Полiсемiчнасць: адзiн на адзiн – 1-без сведкау.2.без саюзнiкау.; стаць на ногi – 1- зрабiцца самастойнымi.2.паправiцца,вылечыцца

4)Ананiмiчнасць: пад бокам – за светам; гарачая галава – цiшэй вады, нiжэй травы.

49. Фразеалогія бел.Мовы паводле паходжання.

1) Асн.крынiца бел.фр-гii: жывая народная мова, вусн.нар. тв-ць. (сам-насам,блiзкi свет, у свiныя галасы, зямлю парыць, у лапцi абуць) 2) Пераасэнсав.свабодн. словазлуч,у вынiку чаго апошнiя набыв.(сэнс) цэласн.вобр-пераносн.знач. (зубы скалiць,гнуць спiну, без заднiх ног 3)прафесiйн.выразы (зяленая зяленая вулiца,закiнуць вуды, ход канем) 4) больш.частка суч.бел.мовыфр.складаюць:*агульнаславян.фр.адз-кi, што дайшлi да нас з агульнаслав.мовы(з галавы да ног, за жывое, вадзiць за нос) *усходнеслав.(вiламi па вадзе пiсана)* уласнабел,якiя узнiклi у перыяд фармiр.i развiцця бел.народнасцi. (было ды сплыло) 5) запазыч. Фр.: з царкоунаслав.-крыж несцi; з руск.- з вачэй далоу; з ням. – мець грунт пад нагамi; з фр. – з вышынi птушынага паллету; з англ. – рукi прэч; з польск. –збiць з тропу.

50. Прыказкi(прымаукi). Крылат.Выказваннi. Перыфразы.

Прыказка – тропнае народнае выслоуе з павуч.зместам, мова лаканiчная, тропная, увасабл.вопыт народа; зарыфмаваныя прыказкi(большаму каню-большы хамут; засвецiць сонца I у наша аконца)

Крылатыя выразы (афарызмы)- устойлiвыя тропныя выслоуi выдатных людзей розных часоу; вызнач.глыбiней думкi I лаканiчнасцю.(Мой родны кут, як ты мне мiлы! Колас.)

Перыфразы – апiсальныя назвы асобных прадметау I з`яу, якiя ужываюцца замест слоу, што iх называюць(Беларусь-край блакiтных азер, бульба – другi хлеб, лен- бел.шоук, радзiма-зямля бацькоу, жауранак – срэбраны званочак)

51.Прадмет і задачы лексiкаграфii. Тыпы слоўнiкаў.

Лексiкаграфiя – раздзел мовазнауства, у якiм вывуч.тэорыя I практыка складання слоунiкау.

Задачы: * вызнач.тыпау слоунiкай, будовы слоунiк.артыкулау; * распрацоука памет I прыемау тлумачэння значэння слова; * размежаванне у слоун. Амонiмау.

У слоунiках не толькi фiксуецца, сiстэматызуецца I апiсв. Лексiка, але I замацоуваецца лiт.нормы, што спрыяе павыш.пiсьмен.i культ. Мауленне.

Слоунiк – кнiга, у якой фiкс.мовы,пададзен у алфавiтн.парадку; да моу даюцца тыя цi iншыя тлумачэннi або пераклад на iнш.мову.

Рэестравае слова – слова, якое тлум.у слоунiку.

Сл.артыкул – рэестр.сл разам з усiмi звесткамi. Рэестр.слова падаецца у пчатк.форме. Алфавiт. I алфав-гнездавы парадак.

Паметы: граматычн(род,лiк), стылiст(разм.,абл, уст), выкарыст(спец, астраном, фiл)

Знач.слоу раскрыв.апiсальна, падборам сiнон., выяул. словаутв. сувязей, адпаведн.словы з iнш. мовы. Iлюстрацыi: цытаты, прыказкi I iнш.

Значэннi вызнач.арабск.лiтарай “амонiмы”- лiтара пасля слова БАК1,БАК2

Слоунiкi падзяляюцца на лiнгвiст.i энцыклапед.

Лiнгвiст.сл. – тлумачальны(унiверсальны), этымалагiчны(паходж.слова). Гiстар.сл – граматычны(марф.асаблiвасцi I спалучальнасць), арфаэпiчны(вымауленч.нормы), марфемныя(структура слова), фразеалаг(семант, стылiст,устойл.выразау)

Слоунiкi мовы пiсьменнiка, дыялектныя I тэрмiналагiчныя, двухмоныя

+ «Слоунiк сiнонiмау I блiзказначных слоу» Клышкi, «Бел.перыфраза» Малажай, «Слоунiк эпiтэтау бел.лiт.мовы» Пазнякоу.