7. Фанетыка. Сувязь з інш. Раздзеламі мовазнаў. Прадмет і задач вывучэння.

Фанетыка – 1) навука аб гук. ладзе мовы, раздел мовазнаўства, у якім вывуч. спосабы утварыння гукаў мовы, іх акустычныя ўласцівасць, пазіц і камбінатыўныя змены, спалучэнні, а таксама склад, складападзел, націск, інтанацыя, асаблівасці членення гук плыні на моўныя адзінкі; 2) гукавая сістэма канкрэтнай мовы.

Фанетыка: - агульная; - прыватная;

- апісальная – даследванне гук. ладу на адпаведным этапе развіцця.

- гістарычная – працэсы відазмяненняў гукаў мовы, замены адных з іншымі гукамі, асаблівасці.

- параўнальная – супастаўленне і выяленне спецыфічных адрорзненняў у працессе параўнання гукаў розных моў.

Фанетыка цесна звязана з іншымі мовазн.:

1)з арфаэпіяй – пра, выяленне, калі ведаешь асаблівасці гукаў. 2) арфаграфіяй – будзе эфект. калі зразумець сутнасць і ролю фан прынцыпаў,правапісу. 3) лексікалогіяй і марфалогіяй – адрозніць значэнне слова і разабрацца ў яго марфемным саставе.

Без фанетыкі нельга абысціся пры вывучэнні літ-ры і літаратуразнаўства.

8. Фанетычныя адзінкі, іх функцыянальная хар-ка.

Вусная мова – гук.плынь, якая падзяляецца з дапамогай інтанацыі і націску на асобныя адрэзкі, фанетычныя азінкі.

1. тэкст – вусна аформленая думка, пэўнага інфа, якая характэрызуецца завершанасцю. працяглыя паўзы ў пач і канцы. уступ, кульмін, заключэнне.

2. Фраза (//) – інтанацыйная і сістэматычна закончаная адзінка маўлення, абмежаваная 2-ма працяглымі паўзамі. Можа складацца з аднаго слова ці спалучэння слоў або аднаго ці некалькіх сказаў.

3. Мойны такт (сінтагма) (/) – частка фразы з аднаго ці некалькіх слоў, з інтанацыяй незавершанасці і крыху карацейшымі паўзамі, аб’ядноўваецца адным націскам.

4. Фан. слова – гук, адзінка, аб’яднаная адным націскам.

5. склад – гук ці комплекс гукаў, вымаўл. 1-ым верт. шутурм.

6. гук – элементарная фанет. адзінка, складаюць гукавую матэрыю слова.

9. Аспекты вывучэння гука, іх сутнасць. Азначэнне гука. Утварэнне гукаў. Аспекты вывучэння гукаў:

1. акустычны – фіз. якасці гукаў даслед. фізіка – акустыка + хар = вышыня, працягласць, тэмбр, сіла гука.

2. артыкуляцыйны (фіялагічны) – апісанне гукаў мовы з пункту гледжання іх утварэння. + хар = дзе і як утвараецца кожны гук.

3. функцыянальны (лінгвістычны) – розглад гукаў з боку іх функцый + хар = якую ролю выконвуюць гукі ў моўнай плыні. (словаўтварэнне, словаадрозневанне функцый гукаў)

Гук – гэта найменшы членараздельны элемент вуснай мовы, утвораны органамі маўлення за адну артыкуляцыю.

10. Моўны апарат. Актыўныя і пасіўныя органы маўлення.

Гукі утвараюцца ў выніку складанай работы моўнага апарата: лёгкія, гартань, глотка, голас, звязкі, цв і мяккое паднябенне губы, поласць носа і рота, язык, язычок, губы.

Актыўныя органы – рухомыя. Сярод іх большая нагрузка выпадае на губы, язык і газ звукі, ніжняя сківіца, мяккае паднябенне.

Пасіўныя органы – нерухомыя: зубы, паднябенне, поласць носа. Да іх толькі набліжаюцца або з імі змыкаюцца пры ўтварэнні гукаў актыныя органы маўлення.

Ахарактыразаваць артыкуляцыйна асобны гук – апісаць становішча актыўн. органаў маўлення або вызначыць, якія часткі пасіўных органаў сутыкаюцца з актыўнымі у момант утварэння.