19.Складападзел у бел.Мове. Закон узрастаючай гучнасці. Хар-ка складоў.

Склад – найкарацейшая адзінка моўнай плыні, якая утвараецца галоснымі гукамі (гучнымі) або спалучэннямі галосных з зычнымі гукамі (слабагучнымі).

Склады: 1) адкрытыя (склад закончаны галоснай) 2) закрытыя (зычныя) – прыкрыты (склад пачынаецца з зычнай) – непрыкрыты (з галоснай)

Складападзел – вызначэнне межаў паміж складамі ў мове і на стыках слоў.

Складанападзел вызначаецца з улікам ўзрастаючай гучнасці: найбольш гучныя – галосныя, пасля іх санорныя. за імі – звонкія зычныя, затым – глухія зычныя.

Падзяляючы словы на склады трэба кіравацца правіламі: правілы пераносу, падзл на склады і марфемы, падзелы могуць не супадаць.

1)зычныя паміж гал-нымі адыходзяць да наступнага галоснага : бя-ро-за, зо-ла-та

2)паміж галоснымі спалучэннямі шумных або санорных, усё спалучэнні адэходзяць да наступнага склада: до-шка, до-бра, ле-сві-ла

3)паміж гал. санорнымі і шумнымі, то сан да аднаго, а шумны да другога: мар-скі.

4)спалучэнні 2-х санорных могуць раздяляцца, або адносіцца да наступнага склада: зер-не і зе-рне.

5)[й] [ў] заўсёды да папярэдняша склада: вай-скоў-цы.

20. Націск (разнамесны, рухомы і нерухомы) і інтанацыя ў бел.Мове.

Націск – больш гучнае і працяжнае вымаўленне аднаго са складоў.

У бел мове націск – дынамічны, або сілавы, бо пры вымаўленні нац. складоў апарат знаходзіцца ў большым муск. напруджанні, чым пры вымаўленні ненаціскных сладоў. Націскны склад больш працяглы. – разнамесны, обо свабодны, бо нац не фіксуецца, можа падаць на любы склад. – рухомы і нерухомы.

Вырянты літ: абкусаны – абкусаны, дзяўчына – дзеўчына, дармавы – дармовы, католік – каталік.

Неліт. Выкарыстанне: дзіцятка – дзіцятка, спіна-спіна, стары – стары.

Нац дапамагае адрозніваць значэнні слоў (кара -кара) і грам формы (братам - братам)

Лагічны націск – інтанацыйна выдзяляецца ў сказе выжнага слова.

Праклітыкі – ненаціскны словы, якія прымыкаўць да наступнага слова: у школу.

Энклітыкі – ненаціскныя словы, якія прамыкаюць да наступнага слова : хацеў

Складаныя словы – словы. якія маюць некалькі націскаў.: законапалаженне. Аснойны націск і пабочны.

Інтанацыя – сукупнасць фонавых сродкаў, якія служаць для афармлення фразы і яе частак як цэлага, забыспечваюць рытм – меладычнасць маўлення.

Кампаненты: 1) мелодыка – змяненне тону голасу. 2) інтэнсіўнасць – гучнасць гал 3) тэмбр –эмацыянальна экспрэсіўная афарбоўка 4) рытм – чаргаванне націскного і не націскного. 5) паўзы.

21. Арфаэпія, яе задачы. Прычыны адхіленняў ад літаратурнага вымаўлення.

Арфаэпія - сукупнасць правіл узорнага вымаўлення гукаў і іх спалучэнняў у літ.мове. Абслугоўвае ўсе сферы практычнай дзейнасці людзей. Вымаўленне гал. гукаў залежыць ад месца націску. Пад націскам усе гал. вымаўляюцца выразна.Не пад націскам гал. гучаць карацей за націскныя, некаторыя могуць чаргавацца, але ўсе яны вымаўляюцца таксама даволі выразна; скарачэнне іх да непазнавальнасці, «глытанне», выкідванне недапушчальнае.

Сукупнасць сродкаў, прызначаных для маўлення ў пэўнай сферы зносін, утварае стылі вымаўлення.

Літаратурнае вымаўленне – 2)поўны, афіцыйны, 1)непоўны, ці гутарковы.

1 – хуткі тэмп маўлення і ступень увагі з якой гаворачы адносіцца да свайго вымаўлення. Менш выразная артыкуляцыя гукаў годнось – замест годнасць.

2 – кожны гук вымаўляецца дакладна і выразна у афіцыйным абставінах вымушае больш уважліва захоўваць арфаэпічныя нормы.

Прычыны адхілення: 1) уплыў дыялектаў. 2) русская мова 3) уплыў арфаграфіі.

1 – рассказць трошкі аб дыялектах і прыклады.

2 - [г’] - выбухны на месцы [г] – фрыкатыўнага. [ч] як [ч’], [л] [в] [ф] на месцы [ў], асобна [д] [ж] на месцы [дж], [шш] на месцы [шч].

3 – іх замест [jі]х, [э] у часціцах не і прыназоўніках без перад націскам н[э] буду

[з] [с] – перад мяккімі зычнымі трэба [з’] [с’] [с’] мех.