Глоссарий

Клиренс– уақыт бірлігінде қандай да бір заттан бүйректермен тазартылған плазманың көлемі

C = (U/P) x V; С – клиренс; U - заттың несептегі мөлшері; P - заттың қан сары суындағы мөлшері; V –минуттық диурездің көлемі.

Дені сау адамда эндогенді креатинин клиренсі бойынша шумақтық сүзілу жылдамдығы 80 – 120 мл/мин құрайды.

Клиренс- объем плазмы, очищенный почками от какого-либо вещества в единицу времени

C= (U/P)xV; С – клиренс;U- концентрация тест-вещества в моче;P- концентрация тест-вещества в плазме крови;V– величина минутного диуреза

Скорость клубочковой фильтрации у здорового человека по клиренсу эндогенного креатинина составляет 80 – 120 мл/мин

Clearance – is the volume of plasma cleared from any substance per minute

C = (U/P) x V; С – clearance; U - concentration of the test - substance in urine

P - concentration of the test - substance in plasma of blood; V - minute diuresis

Тубулопатиялар – өзекшелер қызметінің бұзылыстары

Тубулопатии - нарушение функции канальцев

Tubulopathy - impairment of tubular functions –

де Тони – Дебре –Фанкони синдромы - бүйректің проксималды өзекшелері қызметі бұзылуынан глюкоза, фосфат, гидрокарбонаттардың кері сіңірілуі бұзылуымен сипатталатын тұқымқуатын тубулопатия.

Cиндром де Тони – Дебре –Фанкони - наследственная тубулопатия, обусловленная нарушением функции проксимальных канальцев почек, нарушена реабсорбция глюкозы, фосфатов, гидрокарбонатов.

Fancony’s syndrome - is inherited tubulopathy due to impaired function of proximal tubules, decreased reabcorbtion of glucose, amino acids, phosphates, hydrocarbonates

Тұқымқуатын фосфаттық бүйректік диабет – фосфаттың кері сіңірілуі бұзылуы® фосфатурия және гипофосфатемия; кальциурия, рахит (гипофосфатемиялық вит.D төзімді)дамуымен сипатталатын тұқымқуатын тубулопатия.

Наследственный фосфатный почечный диабет– наследственная тубулопатия, при которой нарушена реабсорбция фосфатов®фосфатурия и гипофосфатемия; кальциурия, рахит (гипофосфатемический вит.Dрезистентный)

Inherited renal phosphate diabetes – is hereditary tubulopathy with reduced phosphate reabsorption ® phosphaturia, hypophosphatemia, calciuria, rachitis, osteomalacia (vitD resistant)

Полиурия –диурездің 2,0л-ден артық көбеюі.

Полиурия – увеличение диуреза более 2,0л

Polyuria - is increase in diuresis (more than 2 liters)

Олигурия– диурездің 500мл-ден кем болуы

Олигурия – снижение диуреза менее 500мл

Oliguria - is reduction of daily diuresis less than 500ml

Anuria - absence of urine formation and urination (diuresis is less than 50 ml)

Поллакиурия – зәрді жиі шығару (қуық қабынуында, қуықасты безінің аденомасында)

Поллакиурия – частое мочеиспускание (при циститах, аденоме предстательной железы)

Pollakiuria – is frequent urination (at cystitis, prostate adenoma)

Никтурия - түнге қарай зәр шығарудың артуы (бүйрек, жүрек-қантамыр жүйесі ауруларында)

Никтурия - увеличение выделения мочи в ночное время (при заболеваниях почек и сердечно-сосудистой системы)

Nocturia is predominant night diuresis (at renal diseases and heart failure)

Протеинурия– зәрде нәруыз болуы

Протеинурия– белок моче

Proteinuria– is protein in urine

Талғамды протеинурия– зәрде альбумин және трансферрин пайда болуы, шумақтық сүзгінің теріс заряды жоғалуы салдарынан дамиды.

Селективная протеинурия- в моче альбумины и трансферрин, развивается вследствие потери отрицательного заряда гломерулярного фильтра

Selective proteinuria - is observed at loss of a negative charge by glomerular filter. There are albumins and transferrin in the urine

Талғамсыз протеинурия шумақтық сүзгінің өткізгіштігі артуынан дамиды, зәрде альбумин және трансферрин болуымен қатар ірі дисперсті нәруыздар(IgG)пайда болады.

Неселективная протеинурияразвивается вследствие увеличения проницаемости гломерулярного фильтра, в моче наряду с альбуминами и трансферином появляются крупнодисперсные белки (IgG)

Nonselective proteinuria is due to increased permeability of glomerular filter, there are albumins, transferrin and high molecular proteins (IgG) in urine

Гематурия – зәрде эритроциттердің пайда болуы

Гематурия – появление эритроцитов в моче

Hematuria - means erythrocytes in urine

Пиурия – зәрде лейкоциттердің көп мөлшерде (зәрде ірің), лейкоциттер саны көру аймағында 200-ден артық кездесуі

Пиурия – большое содержание лейкоцитов в моче (гной в моче), количество лейкоцитов более 200 в п/зр

Pyuria means pus in urine (number of leukocytes in urine more than 200under microscope)

Гипостенурия – зәрдің салыстырмалы тығыздығы төмендеуі (Зимницкийдің барлық сынауында 1010–ден төмен)

Гипостенурия - понижение относительной плотности мочи (менее 1010 во всех порциях пробы Зимницкого)

Hyposthenuria is decreased specific gravity of urine less than 1.010 in all portions of Zimnitzky’s test

Гиперстенурия –зәрдің салыстырмалы тығыздығы жоғарылауы

Гиперстенурия - повышение относительной плотности мочи

Hypersthenuria is increased specific gravity of urine (is observed at diabetes mellitus)

Изостенурия - тәулік бойына зәрдің салыстырмалы тығыздығы өзгермеген, алғашқы зәрдің тығыздығының бірдей болуы(1010 –1012), бүйректің қоюландыру қабілетінің жоқтығын мәлімдейді.

Изостенурия- одинаковая в течение суток относительная плотность мочи, равная плотности первичной мочи (1010 –1012), свидетельствует об отсутствии концентрационной способности почек

Isosthenuria is constant specific gravity and equal the specific gravity of the primary urine (ultrafiltrate) – 1.010- 1.012. Isosthenuria reflects the failure of renal concentration ability.

Гломерулонефриттер – Екі (қос) бүйректіңде шумақтарының қабынуымен дамитын бір топ аурулар.

Гломерулонефриты- группа заболеваний, характеризующихся развитием воспаления клубочков обеих почек

Glomerulonephritis – are the group of diseases in the heart of which are inflammatory processes in both kidneys

ӘДЕБИЕТТЕР:

Негізгі:

1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. – Алматы; РПО «Эверо», 2010. –Б. 561-581

2. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. –С. 555-577

3. Патофизиология//Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д., Уразовой О.И.– М., ГЭОТАР-МЕД., 2012.- С.425-448

4. Патофизиология учебник + СД. Литвицкий П.Ф. – 4-е изд. – М., ГЭОТАР-МЕД., 2010. – 420-427 с.

5. Патологическая физиология//Под ред. Зайко Н.Н., Быця Ю.В. - Москва: МЕДпресс-информ, 2004 – С. 516-538

6. Патофизиология. Основные понятия.: учебное пособие. Ефремов А.В.– М., 2008.– С. 172- 192

7. Патофизиология: Учебник п/ред А.И. Воложина, Г.В. Порядина.- Т.3. –М.: «Академия», 2006.-С. 258 - 280

Қосымша:

5. Нурмухамбетов А.Н. Патофизиология в схемах и таблицах – Кітап, 2004 – С. 221-229.

6. Джеймс А. Шейман. Патофизиология почки.-2 изд.-М.-СПб.: «Изд-во БИНОМ» - «Невский диалект», 2002.-206 с

БАҚЫЛАУ

1. Ситуациялық есептерді патофизиологиялық сараптау

2. Тест тапсырмаларын орындау - Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазақ тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова.– Алматы.: «Эффект» баспасы, ҚазҰМУ, 2007.- Б. 400-415 б.

№ 2 аралық бақылау

Бақылау міндеттері:

Өткен тақырыптар бойынша білімін, клинико -зертханалық мәліметтерді сараптау машықтық дағдысы, ситуациялық есептердің қорытындыларын талқылау коммуникациялық дағдыларды бағалау.

Бақылау сұрақтары

1. Жүйке жүйесі қызметі бұзылыстарының этиологиясы. Жүйке жүйесінің қорғаныстық жолдары.

2. Нейрондар мембранасы бұзылыстарының патогенезі (МАТ әсерленуі, мембраналық фосфолипазалар, әсерленуі, осмостық бүліністері, ірі молекулалы кешендермен бүліністері). Нейрондар денесінің, аксондардың, дендриттердің бүліністері, себептері, даму жолдары, салдарлары

3. Патологиялық күшейген қозу генераторы туралы түсінік, даму жолдары, салдарлары. Дерттік жүйе туралы түсінік.

4. Синдромдар туралы түсінік: тежелудің тапшылығы, тежелуден шығу синдромы, денервация, деафферентация, нәрленістің бұзылуы синдромдары

5. Ауыру сезімі, түрлері. Ноцицепциялық, антиноцицепциялық жүйелер туралы түсінік. Ауыз қуысы ауруларындағы ауыру сезімі..

6. Эндокрин жүйе қызметі реттелуінің орталық механизмдерінің бұзылыстары. Эндокрин жүйе физиологиясы, эндокриндік жүйе қызметінің трансгипофиздік және парагипофиздік реттелуі. Кері байланыс механизмдерінің бұзылыстары

7. Ішкі секреция бездерінің өздерінде дамыған дерттік үрдістер, этиологиясы, патогенезі.

8. Гиперпаратиреоздағы тіс жақ аймағы өзгерістері

9. Гормондар белсенділігі шеткері механизмдерінің бұзылыстары, этиологиясы, патогенезі.

10. Жүйке және эндокрин жүйесі ауруларын патогенездік емдеу ұстанымдары.

11. Жүрек қызметінің жеткіліксіздігі, анықтамасы, жіктелуі. Зорығудан болатын жүрек қызметінің жеткіліксіздігі, түсінігі, көлеммен зорығу (жүрек алдылық жүктеме) және кедергімен зорығу (жүрек соңылық жүктеме) себептері. Ф.З.Меерсон бойынша жүректің патологиялық гиперфункциясының сатылары, сипаттамасы. Гипертрофияға ұшыраған кардиомиоциттердің ерекшеліктері.

12. Жүрек қызметінің миокардтық түрінің коронарогенді жеткіліксіздігі. Коронарлық жеткіліксіздік, себептері, патогенезі.

13. Коронарогенді емес жүрек қызметінің жеткіліксіздігінің миокардиалды түрі. Кардиомиопатиялар түрлері, себептері, патогенезі. Жүрек қызметі көрсеткіштерінің өзгеруі және жүрек қызметі жеткіліксіздінің теңгерілмеген сатысының клиникалық көріністері.

14. Тамыр тонусы бұзылыстарының жіктелуі. Тамыр тонусы реттелу тетіктері. Артериялық гипертензиялар туралы түсінік, түрлері. Әйгіленімдік гипертензиялар (бүйректік, гормондық, нейрогендік), патогенезі.

15. Біріншілік гипертензияның пайда болуына әкелетін қауіп-қатер жайттары. Артериялық гипертензиялардың емдеу және алдын алу ұстанымдары.

16. Сыртқы тыныс жеткіліксіздігінің анықтамасы. Патогенезіне, зақымданған орнына, қанның газдық құрамының өзгеруіне қарай сыртқы тыныс жеткіліксіздігінің түрлері

17. Өкпе вентиляциясының бұзылыстары, себебі, патогенезі. Гиповентиляцияның обструктивні түрі. Жоғарғы және төменгі тыныс жолдарының обструкциясының себептері, патогенезі, өкпе көлемдерінің өзгерістері. Стоматологиялық аурулар мен іс-шаралардағы тыныс жолдарының бітелуі.

18. Өкпе гиповентиляциясының рестрикциялық түрі, өкпеішілік, өкпеден тыс себептері, патогенезі, өкпе көлемдерінің өзгерістері.

19. Сыртқы тыныс жеткіліксіздігінің диффузиялық түрі. Ұяшық-қылтамырлық мембранадан газдардың диффузиясының бұзылу себептері, механизмдері.

20. Сыртқы тыныс жеткіліксіздігінің перфузиялық түрі. Өкпелік гипертензия мен гипотензиялардың себептері мен даму тетіктері. Вентиляциялық-перфузиялық арақатынастың бұзылыстары, тыныс жеткіліксіздігі патогенезіндегі маңызы

21. Сыртқы тыныс реттелуінің бұзылыстары (тыныс орталығының, афферентті, эфферентті тетіктердің зақымдануы), этиологиясы, патогенезі.

22. Тыныс ырғағы, жиілігі, тереңдігі бұзылыстарының тетіктері және себептері. Брадипноэ, тахипноэ, гиперпноэ, апное. Үзілістік тыныстар, ақтық тыныс түрлері.

23. Ентігу, анықтамасы, даму тетіктері. Ентігудің түрлері, патогенезі Тұншығу туралы түсінік, себептері, сатылары және олардың патогенезі.

24. Өкпе вентиляциясы, диффузиясы, перфузиясы бұзылыстарының патогенездік емдеу ұстанымдары

25. Лейкоцитоз, анықтамасы, жіктелуі. Патогенезі бойынша түрлерінің сипаттамасы. Нейтрофилді лейкоцитоз кезіндегі лейкоциттік өрнектегі өзгерістер. Ядролық солға жылжу туралы түсінік. Ядролық солға жылжудың түрлері.

26. Лейкоцитопениялар, аныктамасы, жіктелуі. Лейкоциттердің сапалық өзгерістері, патогенезі. Қандағы лейкоциттердің шынайы және салыстырмалы азаюының патогенезі.Агранулоцитоз (гранулоцитопении) туралы түсінік, себептері, организм үшін маңызы. Лейкоздар кезіндегі ауыз қуысы тіндері өзгерістері

27. Анемия анықтамасы, анемияларда эритроциттердің сапалық өзгерістері, жіктелу негіздері. Анемия кезіндегі ауыз қуысы тіндерінің өзгерістері, патогенезі.

28. Постгеморрагиялық гемолиздік (тұқымқуатын, жүре пайда болған) анемиялар, этиологиясы, патогенезі, шеткері қандағы өзгерістері.

29. Теміртапшылықты, В₁₂ , фоли тапшылықты анемиялардың патогенезі.

30. Аплазиялық анемиялар, этиологиясы, патогенезі, қан түзілуінің бұзылыстары, клиникалық көріністері. Анемияларды патогенездік емдеу ұстанымдары.

31. Гемостаз анықтамасы, компоненттері, сипаттамасы. Гемостаз бұзылыстарының жіктелуі. Геморрагиялық синдромның даму жолдары. Вазопатиялар туралы түсінік, түрлері, даму механизмдері

32. Тромбоцитопениялар, тромбоцитопатиялардың пайда болу себептері, шығу тегі бойынша түрлері, қанағыштықтың патогенезі

33. Коагуляциялық гемостаз бұзылыстары. Коагулопатиялар, түрлері, себептері, қан ұю бұзылыстарының механизм

34. Тромбоздық синдром, даму механизмі, тамырлардағы тромбоздардың салдарлары

35. Тромбогеморрагиялық синдром (ТШҚҰ-синдромы) анықтамасы, ТШҚҰ-мен жүретін аурулар. Тромбогеморрагиялық синдром сатылары, патогенезі

36. Лейкоздар, анықтамасы, жіктелуі. Лейкоздардың этиологиясы, патогенезі. Лейкоздардағы шеткері қандағы өзгерістер. Лейкоздардың клиникалық көріністері, олардың патогенезі. Лейкоздар кезіндегі ауыз қуысындағы өзгерістер. Лейкоздарды патогенездік емдеу ұстанымдары.

37. Ас қорыту бұзылыстарының жалпы этиологиясы мен патогенезі. Асқорыту жеткіліксіздігі туралы түсінік. Гипер- және гипосаливация, себептері, патогенезі, салдарлары.

38. Асқазанның диспепсиялық синдромы дамуының себептері мен патогенезі. Асқазанның сөл бөлу және қимылдық қызметінің бұзылыстары, даму тетіктері, салдарлары.

39. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы, «озбырлық факторлары» мен «қорғаныстық факторлардың» асқазанның ойық жара ауруы патогенезіндегі маңызы.

40. Қуыстық және қабырғалық ас қорыту, этиологиясы, патогенезі. Біріншілік және екіншілік мәлабсорбция туралы түсінік, патогенезі.

41. Ұйқы безінің ахилиясындағы асқорыту бұзылыстарының патогенезі. Қауырт және созылмалы панкреатиттің этиологиясы мен патогенезі.

42. Іш қатулар мен іш өтулер, себептері, даму тетіктері, салдарлары. Ішектік аутоуыттану, себебі, көріністерінің патогенезі. Ішектегі асқорыту бұзылыстарының патогенездік емдеу ұстанымдары.

43. Бауыр жеткіліксіздігі, анықтамасы, этиологиясы, түрлері. Бауыр жеткіліксіздігі кезіндегі зат алмасу, физиологиялық жүйелер функцияларының өзгерістері, патогенезі.

44. Бауырдың уытсыздандырушы қызметі, Бауырлық кома, патогенезі.

45. Сарғыштану, түсініктемесі, түрлері. Гемолиздік, механикалық, ұлпалық сарғыштану. Холемиялық, ахолиялық синдромдардың патогенезі.

46. Бауыр жеткіліксізідгін патогенездік емдеу ұстанымдары.

47. Шумақтық сүзілудің азаюы немесе артуы, себептері, даму жолдары, салдарлары

48. Өзекшелік кері сіңірілудің бұзылыстары. Тубулопатиялар, түрлері, себептері, патогенезі

49. Зәрдің салыстырмалы тығыздығының өзгерістері (гипер-, гипо-, изостенурия), даму жолдары

50. Полиурия, олигоурия, анурия, түрлері, даму жолдары.

51. Зәр құрамының сапалық өзгерістері. Протеинурия, цилиндрурия, гематурия, пиурия, патогенезі

52. Бүйректің жіті жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі. Сатылары, емдеу ұстанымдары.

53. Бүйректің созылмалы жеткіліксіздігі, этиологиясы, патогенезі. Бүйрек қызметі бұзылу дәрежесіне және диурез өзгерісіне қарай сатылары, емдеу ұстанымдары.

54. Уремия, түсінік. Уремия кезінде организмдегі өзгерістердің патогенезі. Бүйректің созылмалы жеткіліксіздігі (БСЖ) кезіндегі тіс-жақ төңірегіндегі өзгерістер.

1-ші кезең – тестілеу

2-ші кезең– Клиникалық-зертханалық мәліметтерді сараптауда тәжірибелік дағдысын, патогенездің сызбанұсқасын құрастыруды бағалау

46беттің22беті