- •1.Метадалагічныя асновы і прынцыпы вывучэння гісторыі, яе перыядызацыя.
- •2. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі.
- •1,2Вопр допл
- •3Вопр Гістарыяграфія гісторыі Беларусі
- •5. Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі
- •8. Пачатак рассялення славян на тэрыторыі Беларусі і славянізацыя балтаў
- •7. Прысвойваючая і вытворчая гаспадаркі
- •8. Пачатак рассялення славян на тэрыторыі Беларусі і славянізацыя балтаў
- •5.Асноуныя рысы и перыядызацыя феад-га спосабу вытворчасци.
- •1.3. Первые государства – княжества на территории Беларуси
- •24ВопрМятеж глинского
- •1) Рост дзяржаўных выдаткаў Вялікага княства Літоўскага, недахоп сродкаў у дзяржаўным скарбе;
- •2) Рост матэрыяльных патрэб двара;
- •3)«Рэвалюцыя цэн» у Еўропе, павелічэнне попыту на сельскагаспадарчыя прадукты.
- •5) Запрыгоньванне сялян;
- •6)Канчатковае афармленне феадальнай саслоўнай карпаратыўнасці (саслоўяў шляхты, сялян, мяшчан, духавенства са сваімі правамі і абавязкамі);
- •7)Развіццё гандлю і таварна-грашовых адносін.
- •17Вопр допл
1) Рост дзяржаўных выдаткаў Вялікага княства Літоўскага, недахоп сродкаў у дзяржаўным скарбе;
2) Рост матэрыяльных патрэб двара;
3)«Рэвалюцыя цэн» у Еўропе, павелічэнне попыту на сельскагаспадарчыя прадукты.
Войны з Расіяй і «сярэбшчына» крымскім татарам (выплаты з мэтаю спыніць набегі) спустошылі скарб. У той жа час грошы патрабаваліся не толькі на ваенныя выдаткі. XVI стагоддзе давала новыя магчымасці для дэманстрацыі моцы і багацця княжацкага двара, будаўніцтва замкаў, аздаблення іх творамі мастацтва, набыцця дарагіх габеленаў, дываноў, тканін, ювелірных вырабаў і інш. Усё гэта адбывалася на фоне рэзкага павелічэння цэн на сельскагаспадарчую прадукцыю і памяншэння кошту золата, срэбра, самацветаў, што было выклікана прытокам у Еўропу каштоўнасцей з Новага Свету, куды былі пракладзены шляхі падчас Вялікіх геаграфічных адкрыццяў. Такая з'ява была названа «рэвалюцыяй цэн». Высокія цэны і попыт на сельскагаспадарчую прадукцыю стымулявалі пошукі шляхоў павелічэння яе вытворчасці. Аграрная рэформа праводзілася таксама ў Германіі, Польшчы — краінах, з якімі Вялікае княства Літоўскае мела даволі цесныя сувязі. Мэтаю рэформы было павелічэнне даходаў дзяржавы шляхам змянення і ўдасканалення пазямельных адносін: пераходу ад сістэмы спагнання падатку з сям'і да сістэмы спагнання падатку з зямлі, у залежнасці ад яе колькасці і якасці. Павялічыць даход з дзяржаўных зямель меркавалася шляхам дакладнага іх ўліку, вызначэння павіннасцей сялян адпаведна занятым імі землям. Пазямельнай мерай, за карыстннне якой выконваліся павіннасці, стала валока (раўнялася 80 33 моргам, або больш за 21—23 га; 1 морг = 0,71 га). Уся дзяржаўная зямля ў адпаведнасці з рэформай падзялялася на валокі. Лепшыя з іх адводзіліся пад велікакняжацкія фальваркі, астатнія раздаваліся сялянам у падворнае карыстанне. Суадносіны фальварковай і сялянскай зямлі былі 1 : 7 (трымальнікі сямі сялянскіх валок апрацоўвалі адну фальварковую). Сялянская сям'я магла ўзяць поўную або частку валокі, у залежнасці ад магчымасцей выканаць за яе павіннасці. Надзел сяляне атрымлівалі ў трох палях, што ўводзіла трохполле і спрыяла росту ўраджайнасці.
Адпаведна «Уставе на валокі» надзелы былі двух відаў:
за цяглыя надзелы сяляне адпрацоўвалі паншчыну два дні ў тыдзень з валокі, абавязаны былі выходзіць на гвалты і талокі, а таксама плаціць чынш ад 6 да 21 гроша, у зале ж Насці ад якасці зямлі;
за асадныя надзелы сяляне нлацілі чынш ад 30 гро шаў з валокі, адбывалі ў год 12 талок або плацілі за іх 12 гро шаў, а за гвалты давалі бочку жыта або плацілі 10 грошаў; усяго асадныя сяляне плацілі ад 66 да 106 грошаў у год.
Былі выдзелены і так званыя «вольныя валокі», якімі забяспечвалі служачых фальваркаў. У заходняй частцы Беларусі рэформа была праведзена да канца XVI ст., ва ўсходняй — расцягнулася на стагоддзе, яе затрымала Лівонская вайна. Таксама ва ўсходняй частцы дзяржавы, на парубежжы з Расіяй, пераважалі чыншавыя валокі, захавалася абшчыннае землекарыстанне сялян, каб не выклікаць іх моцнай незадаволенасці (найперш паншчынай) і не аслабіць абараназдольнасць дзяржавы. Уладальнікі прыватных маёнткаў, па прыкладу дзяржаўных, уводзілі таксама валочную сістэму, але павіннасці тут былі звычайна большымі. Сяляне супраціўляліся рэформе, таму што падаткі іх павялічваліся і абмяжоўвалася воля. Формамі супраціўлення сталі адмовы прымаць валокі, скаргі, уцёкі, нават узброеныя выступленні. Землеўладальнікі таксама выкарыстоўвалі розныя формы барацьбы з непакорнымі: ад штрафаў да смяротнай кары.
Абагульняючы, вынікі рэформы, можна выдзеліць наступныя:
рост даходаў скарбу і феадалаў;
пераход ад падворнага да пазямельнага падаткаабкладання сялян; "
укараненне перадавой агратэхнікі — трохполля і павышэнне вытворчасці сельскагаспадарчай працы;
разбурэнне сялянскай абшчыны на захадзе і ў цэнтры Беларусі, пераход сялян у гэтым рэгіёне да падворнага землекарыстання;