83. Экономиканы тұрақтандыру бағдарламасы.

1998ж.бастап біз зейнетақы жүйесіндегі,мемл\к қызметтегі,сот төрелігіндегі, білім беру мен денсаулықты сақтау дағы ұзақ мерзімді реформаларға кірістік.Ауылда да айтулы өзгерістер жүзеге асырылды.Алайда біз 1997-98 әлеуметтік қаржы дағдарысының соққысына ұшырадық.Зауыттар тоқтап қалып,зейнетақы мен жалақы төленбей қалды.Алайда экон\ң құлдырауына жол берілген жоқ Осы дағдарыс реф\рды жаңадан құруға,үнем тәртііне жаңаша қарауға себеп болды.Ең бастысы,біз ақшаның құны мен резервтердің стратегиялық маңызын бағалай үйрендік.Соңғы үш жылда экон\қ тұрақтылық білінді.Еліміз өркендей бастады.Соңғы бес жыл ішінде жалпы өнімніңнақты өсімі 26%-ке жетті.Экон\ң өркендеуі зейнетақы мен жалақыны өсіртуге мүмкіндік берді.Шетел инвисти\ цияларының экономикада атқарған ролі зор.Бүгінгі күнде 1млн600мың адам қамтитын шағын ж\е орта кәпорындардың бүгінгі400мыңының жұмыс істеуі- біздің рефор\рымыздың дұрыстығын дәлелдейді.Біз мемл\ң қолында бар,өзі\ міздің қолымызда бар мүмкіншіліктерге сүйеніп,ортақ шаңырағымыздың аясын дағы – Қаз.респ\ғы достықты,сыйластық пен сенімді сақтап отыруымызға міндеттіміз.Өзіміздің алтын қазынамызды ешкімнің бүлдіруіне жол бермеуімізкерек.

84.Қазақстан хал\ң Ассамблеясы –… Планетада этностық қақтығыстардың себептері сан алуан. Алайда біз ел халқыныңң Барлық этностық топтарң арас. өзара қатынас\р\ң оңтайлы моделін жасай білдік.Қазақстанда қоғам\ң барл.саласында ел азамат\р\ң этностық тең құқы\лығы заңдамада бекітілген,практикада іске асыр.Ең бастысы,бізде этносара\қ ықпалдстық\ң басты тетігі-Қазақстан хал\р\ң Ассамблеясы құр.Қазір Қазақстанда 350-ден астам ұлтаралық мәдени ошақтар бар.Олар өз этносы тілінің,мәдениеті мен дәстүр\рі\ң сақталуы мен дамытылуына мүдделі жүз мыңда ған ад\рды біріктіреді.Осы заманғы дүниеде өмір сүру дег.-ашық болу ж\е т.б. хал\рға,мәден\р мен діндерге төзімді болу.Қазақстанда хал\ң көпшілігін мұсылман\р құр.Алайда бізде православия\қ христ\р мен католик\р,протес\ тант\р,иудей\р,буддис\р,т.б.бар. Ұлтарлық қатынас\р саласында туындайтын проблема\рды шешу.Бүгінде елі\ мізде қазақ,орыс,ұйғыр,неміс,корейс,өзбек театры мен шығармашылық ұжым\ ры жұм.іст.Эфирде этностық топтар\ң 11тілінде ж\е радиохабар\р шығады.Біз де 170-тен астам жексенбілік мектеп\р жұм.іст.жүр.Онда бала\р мен жасөспірім\р 23 ұлт\қ тілді үйренуде. 2004ж.жұмыстың 5 бағыты белгіленді:

1.Этносаралық шиеленіс\р\ң алдын алу.

2.Ассамблея\ң “Мәдени мұра”мемл\к бағдарламасында ролін анықтау.Мәден\ті түлету-біз\ң ортақ ісіміз.

3.Келесі жыл- б9л Ресейдің Қазақстандағы жылы.

4.Тың игерудің 50 жылдығын атап өту,ауыл шаруашылығын дамытуды көпте\

ген хал. өкіл\рі зор үлес қосады.

5.Астана Ұлттар Сарайын ж\е мәден\р мен дін\р сарайын салу.Бұл хал\р\ң

өзара ықпалдасуы\ң бір орталығына айналуы керек.

“Бейбітшілікті қаласаң-әділдікті сақта”-деген Гаагадағы Бейбітшілік сарайында

ойып жазылған тұжырым бізге өте жақын.

85.Казакстандагы когамдык саяси козгалыстар мен саяси партиялар.

Казакстандагы орын алган кайта куру, жанару жэне демократияландыру процестерi республиканын саяси эмiрiне елеулi эсерiн тигiзген кэппартиялыктын калыптасуымен сабактас журiп отырды. Кэппартиялыктын тууын, калыптасуымен сабактас журiп отырды. Көппартиялыктын тууын, калыптасуын, дамуын мезгiл жагынан бiрнеше шартты кезенге бэлуге болады. Осы кезендердi талдауга өтудiн алдында аса манызды бiр мэселенiн басын ашыпалган жэн. Ал 20-30ж.ж. «Алаш»,»Уш жуз», «Ерiк», партиясынан кейiн Азаттык, Бостандык, Еркiндiк, Тэуелсiздiкке талпыну казак когамында токтап калды ма деген суракка жауап iздеу. Экiмшiлдiк-эмiршiлдiк жуйенiн коммунистiк идеологиядан ауыткудын эзiн соншалыкты аяусыз басып шаншып отыруына карамай казак зиялылары арасында кенестiк режимге наразылык турлi уйымдар, уйiрмелер, тiптi партия куруга талпыныс эр жылдарга кылан берiп отырды. Айталык, Улы Отан согысынын бастапкы жылдарында Караганды зиялылары арасында уйымдастырылган «Жас калам» эдебиетшiлер уйiрмесi тек тiл, эдебиет, мэдениет, энер проблемаларын гана емес, олардын кулдырауынын саяси себептерiне де кэнiл бэлген сиякты. «Елiн суйген ерлер» партиясынын жумысы 1951ж. жазда активтiк байлык ултшылдык мудделердi жузеге асыруга талпынганы «Есеп» партиясын курганы ушiн Казакстан бурж-к мемлекет кургысы келгенi ушiн Ыскаков, Нарешов, Калиев, Аманкулов усталып, кодекс баптарга сэйкес Ыскаков пен Нарешев 25 жылга калгандары 8-10 жылга сотталады. Мiне, сон-н да республикалардын егемендiгiн жактаган казак Рыскулов. Амал Икрамов сиякты кайраткерлер атылып кеттi. 20 ж-н бастап Казакстанда кэппартиялык калыптасты. 1-кезен 1990 ж-1991ж тамызына дейiн созылады. Демок-к алгалгашкы карлыгаштары «Казакстан социал-дем-к партиясы» мен «Азат» партиясы дуниеге келуi кезеннiн ерекшелiгi когамдык-саяси курылымдар коммунистiк партияга оппозиция ретiнде калыптасты. Компартиянын эзi тарапынан уйымдастырган жемiсi болды. 1989ж улттык демократиялык «Желтоксан» партиясы «Алаш» партиясы курылды. 1990ж улттык-ерк-ндшк партиясы «Алаш» партиясы курылды.2-кезен 1991ж тамыз-кыркуйек айымен тэуелсiз Казакстаннын бiрiншi ата-заны кабылданган. 1993ж кантар айы-н камтиды. Кезеннiн ерекшелiгi: тоталитаризмге катан да аяусыз курес, мем-тi когамды жалмап, куйреткен куш ретiнде Компартияга онын басшылык ролiне карсылык Компартия когамынын ыдырауы мен мемлекетiнiн элсiреуiнiн, тiптi Совет Одагынын куйреуiнiн негiзгi айыпкерi ретiнде кэрсетiлдi. 1991ж жазынан бастап республикада «Казак ССР-гi когамдык бiрлестiктер» туралы зандар кушiне ендi. Осыган байланысты алгашкы партиялар ресми тiркеуден эткен Казакстан Халык Конгресi жэне Казакстан соц-к партиялар едi. 1992ж орта шенiнде партия мен козгалыстардын iс-эрекеттерiнде кушке салу, кыр кэрсету сиякты эдiстер басым болып келедi. 1992ж екiншi жартысынан бастап партиялар iс-эрекеттерге стихиялык эдiспен уйымдаскан жоспарланган, устамды эдiстерге кэштi. Ендi республиканын тэуелсiздiгi жайлы

Идеяга ешкiм де ашык турде карсылык бiлдiрмедi. Саяси талас-тартыс болашак конституция, мемлекттiк тiл, азаматттык мэселелер жайынжа эрбiдi. 3-кезен 1993ж кантары мен 1995ж тамызын камтыды. Тарихи тургыдан бул Казакстаннын бiрiншi ж/е Жана конституциясын кабылдау арасындагы мезгiл элшемi. Аталмыш кезен киыншылык пен Кайшылыкка толы болды. Казакстанда курылган партиялардын саны артумен катар кэптеген тарихи-агарту, улттык-мэдени, эйелдер, жастар, зейнеткерлер, ардагерлер кэзкарастарын бiлдiретiн кэптеген когамдык уйымдар курылды. Сонымен катар табигат коргау, бейбiтшiлiк согыска карсы т.б кэптеген мэселелердi кэрсетушi уйымдар деп келдi. 4-кезен 1995ж тамызынан Казакстан халкы референдум аркылы жана ата Занымен кабылданган уакыттан басталды. Жалпы кезен жайлы тужырым жасауга ерте. Ол болашак тарихшылар мен саяхатшылардын мiндетi. «Казакстан соц-к партиясы» (КСП) 7.09.1991ж пайда болды. КСП аткарушы органы болып-Политисполком (саяси аткару ком-I) аныкталган. Уйымдык жагынан партия территориялык, облыстык, аудандык, калалык аткару комитетi б-ша бастауыш уйым болып бэлiндi. Партия тэрагасы-Элiмжанов.

«Казакстан халык конгресi» партиясы 5.101991жылы курылган. Бул партиянын курылтай съезiне президент сайланды. Партиянын тэрагасы болып «Невада-Семей» козгалысынын жетекшiсi белгiлi акын саясаткер Сулейменов пен «Аралды коргау» козгалысыннын жетекшiсi акын саясаткер Шаханов сайланды. Партия саяси, экономикалык, элеуметтiк эмiр салаларына байланысты белсендi араласып кэптеген жана пiкiрлер мен усыныстар енгiзiп отырды.

«Казакстан халык бiрлiгi» (КХБП) партиясы 1995жылдан бастап аталмыш партияга айналды. «КХБП» лидерi Назарбаев сайланды. Одактын тэрагасы болып Абдрахманов болып сайланды. Орыс ж/е казак тiлдерiнде «Время» ж/е «Дэуiр» деген газет шыгарды.

«Казакстан Республикасынын партиясы» (КРП) –1990 ж. 1-шiлдеде эз тарихын бастады. Бул кунi «Алаш» азаматтык козгалысынын курылтай конференциясында Казакстаннын «Азат» азаматтык козгалысынын негiзгi мiндеттерi мен максаттары» деген декларация кабылдады. «Азат» тез каркынмен даму нэтижесiнде кэп узамай-ак республика кэлемiн камтыган козгалыска айналды. Эуел баста козгалыстын 5 тен тэрагасы болды. 1991 4кыркуйекте 300 делегет катыскан «Азат» уйымынын курылтайы эттi. «Азат» козгалысын 2-ге бэлдi. 1.«Азат» республикалык партиясы,2. «Азат» Казакстаннын азаматтык козгалысы. 1992ж 11казанда партиянын Профессор Ормантаев сайланды. 1-шi орынбасары – Хасен Кожа, бас кенесшiсi – Жасара Куаныш сайланды.

«Алаш» партиясы-1990ж. кэкк айында курылды. Тэрагасы-Арон Атабак. 1989ж «Жеруйык» уйымын курды. Кейiн Атабак Мэскеуге жер аударылды.

«Казакстан социал-дем-к партиясы» 1990ж 26-27мамырда курылды. Партия мушелерiнiн 2 статусы белгiленген. Партия ресми тiркеуден этпеген. Тэрагасы-Дос Кэшiмов.

«Казакстан коммунистiк партиясы» -1991ж кузде ХIХ съезiн эткiздi. Тэрагасы-Тэлепбаев.

86.КР Конституциясын кабылдау (1995).

1995ж 30 тамызда букiлхалыктык референдум аркылы КР жана конституциясы кабылданды. Демократиялык жэне кукыктык катынастар жолындагы кукыктык кедергiлер толык жойылып, елiмiздiн эркениет жолына тусуiне кен жол ашылды. Казакстан таза президенттiк республикага айналды. Кос палатадан туратын туракты парламент курылды. Укiметтiн ролi артты. Азаматтардын кукыктары мен бостандыктары ныгайды.