Тоқтар оңғарбайұлы әубәкіров

Сынаушы ұшқыш, СССР Қорғаныс министрлігі әскери-әуе күштерінің Микоян атындағы конструктор бюросының қызметкері, Совет Одағының Батыры атағын 1988 жылы алған.

Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров 1946 жылы Қарқаралы ауданындағы «1 Май» совхозында туды. Ол ауыл мектебінен сегізжылдық білім алды, мектепте алғыр, пысық оқушы ретінде көзге түсті.

Тоқтар жас кезінен-ақ ұшқыш болуды армандаған еді. Тіпті оның балалық ойындарының өзі тәуекелге толы, қиын да күрделі жағдайлардан тайсақтамайтын болған. Ұшқыштар даярлайтын оқу орнына түсудің оңай емес екендігін білген арманшыл бала өзін осы кәсіпке жасынан дайындады. Бірақ тағдыр адамның айтқанымен жүрмейді ғой. Үйдегі бас көтерер жалғыз өзі болған соң он бес жасында еңбекке араласты. Тұрмыс тауқыметі қиындап, Теміртаудағы әпкесінің үйіне көшіп келді.

Теміртауда Тоқтар әуелі асханада жүкші болды. 1962 жылы құю механикалык заводқа шәкірт болып еніп, аз уақатта танымал шебер дәрежесіне көтерілді.

1963 жылы Тоқтар заводта жұмыс істей жүріп кешкі мектепте оқыды. Оның үстіне Қарағандыдағы Нұркен Әбдіров атындағы аэроклубта дәріс алды.

1965 жылы ол Теміртау қалалық эскери комиссариатына өтініш беріп, Армавирдегі әуе училищесіне окуға кетті. Оны 1969 жылы инженер-ұшқыш мамандығы бойынша лейтенант шенімен тәмамдады. Бұдан кейін Қиыр Шығыста әскери бөлімдерде қызмет етті.

Тапқыр да табанды, білімді әрі жүректі жігіт жолдастарының көзіне бірден түсті, 1976 жылы сынаушы-ұшқыш - мектебін бітіргеннен кейін Қорғаныс министрлігінің Микоян атындағы конструктор бюросына жұмысқа шақырылды. Қазір сонда істеп жүр.

1988 жылдың қараша айында «Правда» газетінде бүкіл облыс жұртшылығына қуаныш әкелген хабар шықты. Онда Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіровтың Кремльде Совет Одағы Батырының Алтын жұлдызы мен Ленин орденін алғаны жазылған.

Былтыр Тоқтар елге келіп қайтты. Оның жанында досы әрі ұстазы Совет Одағының Батыры П. М. Остапенко бар еді. Қарқаралының көрікті аймақтарын аралап, өскен Теміртауын қызықтады. Қарағандыдағы Нүркен ағасы атындағы авиа-мектепте болды.

Қазір сынаушы-ұшқыш, біздің жерлесіміз Әубәкіров тағы да талай маңызды тапсырмаларды орындау үстінде...

Тапсырмалар:

1.Сөздікпен жұмыс жасаңыз.

2.Сөздерді оқып, аударыңыз. Айтылуына, жазылуына көңіл бөліңіз

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Сүлейменова Э., Қадашева Қ., Аханова Д. Қазақ тілі. Учебный комплекс. Алматы, 1996.

2. Бектұров Ш.К., Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі (Ана тілі деңгейінде үйрету құралы). Алматы, 1998.

3. Түймебаев Ж. Қазақ тілі (Грамматикалық анықтағыш). Алматы, 1991.

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары:

1. Әңгіме «Қазақ ғарышкерлері»

11-тақырып. Азаматтық қалай анықталады? ҚР-ның Конституциясы (Ата заңы). Мен Қазақстанның азаматымын. Етістіктің шақтары.

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары

1. Грамматикалық тақырыптарға мысалдарды мәтіндерден табу.

2. Тапсырмаларды орындау.

3. Мәтіндерден жаңа сөздерді сөздікпен аударту.

4. Өтілген тақырыптар бойынша студенттерге сұрақтар қою.

Азаматтық қалай анықталады?

Адам туғанан соң азамат болып қалыптасады. Өйткені оған мемлекеттің егемендігіне байланысты құқықтары мен міндеттері беріледі. Азамат – ұғымы публистикалық мағынасында жиі қолданылады, ол адам - өз Отанының ұлы (немесе қызы) деген ұғымды білдіреді.

Азаматтық проблемалардың мәні - жеке тұлға құзыреттілігінің қажеттіліктері мен маңызды конституцияның міндеттері тығыз байланыста болуымен анықталады. Ата Заңда «Адам, оның құқығы мен бостандығы жоғары құнды байлық. Адамның бостандығы мен құқығын қорғау және сақтау мемлекет міндетіне жатады», - деп айтылған.

Азаматтықтың түсінігі мен оның принциптері.

«Азаматтық» түсінігінің мазмұны туралы сұрақтар конституциялық құқықтардың күрделі проблемасы болып келеді. Қазіргі уақытқа дейін азаматтықтың онымен байланысты құқықтық әрекеттердің нақты берілген анықтамасы жоқ.

Азаматтық сөзіне алғашқылардың бірі болып, анықтама беруге әрекет жасаған орыстың белгілі заңгері С.С. Кишкин. Айтылған проблемаларды талдаудың нәтижесінде ол «азаматтық мемлекеттің саясат жүйесінің және барлық құқықтық элементтерін анықтау мүмкіндігіне негізделген мемлекетпен байланысқан жеке тұлға».

Азаматтық қалай анықталады? дегенде мемлекет азаматтарға толық құқықтары мен бостандықтарын белгілеп берсе, ал азаматтар заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдары және өзге де міндетті төлемдерді төлеу сияқты жүзеге асырады.

Тапсырмалар:

1. Мәтін бойынша жаңа сөздерге сөздік жасаңыз.

2. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз.

3. Азаматтық қалай анықталады? дегенге тақырыпқа сұқбат құрыңыз.

4. Сіз өз еліңіздің азаматығыңыз туралы не айта аласыз?