Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Пәннің оқу-әдістемелі кешені

Басылым: үшінші

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министірлігі

«Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК

Қоршаған ортаны қорғауды басқару және инжиниринг халықаралық кафедрасы

БЕКІТЕМІН

«Л.Н. Гумилев атындағы

Еуразия ұлттық

университеті» ШЖҚ РМК

__________________

факультетінің деканы

Шапекова Н.Л.

________________2014 ж.

Экология және тұрақты даму пәні бойынша

ОҚУ-ӘДIСТЕМЕЛIК ҚҰРАЛЫ

Астана, 2014

СИЛЛАБУС

1. Каримов Сүндет Смаханұлы, т.ғ.к., қоршаған ортаны қорғау саласында басқару және инжиниринг кафедрасының доценті.

2. Пәннің аты. Экология және тұрақты даму

Пәннің пререквизиттер

Бүл курсты оқып меңгеру үшін мектеп бағдарламасындағы келесі пәндер бойынша білімдер қажет: биология

Пәннің постреквизиттері

- философия

- экономика

- саясаттану

- мәдениеттану

3. Оқу тәртібінің жүргізілу уақыты мен орны дәріс, практикалық сабақ, студенттердің оқытушымен өзіндік жұмыстары сабақ кестесіне сәйкес құрылады.

4. Оқу пәндерінің деректемелері

Экология және тұрақты даму курсын тиімді игеру үшін орта мектептегі алған биология және экология негіздері жөніндегі білімі қажет.

5. Оқу тәртібінің мінездемесі

5.1. Оқу тәртібінің бағыты

Оқу пәні биологияның маңызды салаларының бірі экологияны меңгеру үшін арналған, алған білімді ауыл шаруашылығында, биотехнологияда, өнеркәсіп өндірісінде, халық шаруашылығында және басқа да адам әрекеті салаларында қолдану үшін арналған. Жалпы экология курсы табиғи жүйелердегі заңдылықтар, организм мен оның өмір сүру ортасының байланысы жайлы түсініктер береді. Ол адамның биоәлеуметтік тіршілік иесі ретінде оның табиғи және жасанды ортасына деген қарым-қатынас мәселелерін қамтиды, ластану мәселелерін, табиғи қорлардың қолдану, сарқылу мәселелерін қарастырады, табиғи тепе-теңдікті сақтау, жергілікті және ғаламдық экологиялық мәселелерді қарастырады.

5.2. Пәнді оқытудың мақсаты

Оқу пәні тірі организмнің ерекшеліктері туралы теориялық білімді қалыптастыруға бағытталған және организмнің қоршаған ортаға бейімделуі туралы ерекшеліктерді зерттеудің негізгі әдістерімен танысуды алға қояды, сондай-ақ экологиялық факторлар жіктелу принциптерін қарастырады. Пәнді оқыту мақсаты – адамның іс-әрекетінің жағымсыз нәтижелері туралы түсінік беру, экологиялық сауатсыздық салдарынан оның соңы экологиялық тепе-теңдікті бұзуға әкелетінін көрсету қажет, сондай-ақ қоршаған ортаны сақтау адамның құндылықтарының жүйесінде маңызды категория болып табылады.

5.3.Пәнді оқытудың міндеттері

Курстың міндеті студенттерге негізгі экологиялық категориялар мен түсініктерді, экологиялық кризис пен одан шығар жолдар жайлы түсінік беру, табиғат қорғау шаралары туралы түсінік беру.

- Экология саласында негізгі теорялық білім қалыптастыру

- Негізгі экологиялық мәселелермен таныстыру.

- Кризистік экологиялық жағдайды анықтау үшін практикалық дағды мен біліктілік құру.

5.4. Оқу тәртібінің мазмұны

Жалпы экология және тұрақты даму курсы табиғи орта жайлы және табиғи жүйелер заңдылықтары жайлы түсінік береді, организм мен қоршаған орта арасындағы байланыс жайлы түсінік береді. Ол адамның биоәлеуметтік тіршілік иесі ретінде қоршаған табиғи және жасанды орта арасындағы қатынас мәселелерін қамтиды.

5.5.Оқу пәндерін оқытудың жоспары

Апта- лар	Тақырыптар аты	Сағаттар саны мен оқытуды ұйымдастырудың формалары	СӨЖ үшін тапсырмалар
1	Экология және оның қысқаша даму тарихы.Экологияның ғылым ретінде анықтамасы. Экологияның мақсаты, міндеттері және әдістері. Экологияның қалыптасуының қысқаша тарихы.	Шолу дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Экология табиғатты қорғаудың және табиғатты тиімді пайдаланудың теориялық базасы ретінде» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Экология және оның қысқаша даму тарихы. 2 сағат
2	Особьтар экологиясы-аутэкология. Тірі жүйелердің ұйымдасу деңгейі. Негізгі тіршілік орталарына байланысты организмдердің экологиялық топтары.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Организмдердің қоршаған ортаға экологиялық бейімделуі». 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Особьтар экологиясы-аутэкология. 2 сағат
3	Экологиялық факторлар және олардың классификациясы. Антропогенді фактордың әсер ету заңдылықтары. Либихтың минимум заңы. Шелфордтың толеранттылық заңы. Стенобионтты және эврибионтты организмдер.	Дәріс-1 сағ. Дискуссия практикалық сабағы «Организмдердің қоршаған ортаға экологиялық бейімделуі» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Экологиялық факторлар және олардың классификациясы. 2 сағат
4	Популяция экологиясы-демэкология Популяция түсінігі. Популяцияның статистикалық сипаттамалары: саны, тығыздығы, биомассасы, жастық және жыныстық құрамы.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Популяция түрдің өмір сүру формасы және оның негізгі критерийлері». 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Популяция экологиясы-демэкология 2 сағат.
5	Бірлестіктер экологиясы-синэкология. Биоценоз туралы түсінік. Экожүйедегі түраралық байланыстардың негізгі формалары	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Биоценоздағы организмдердің биотикалық қарым-қатынастары» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Бірлестіктер экологиясы-синэкология. 2 сағат.
6	Экожүйенің құрылу заңдылықтары. Экожүйе жайлы түсінік. Экожүйедегі энергия ағыны және химиялық элементтердің айналымы. Термодинамиканың бірінші және екінші заңы. 1% ережесі және линдеманның 10 % ережесі.	Дәріс-1 сағ. Презентация Негізгі биогенді элементтердің айналымы» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Экожүйенің құрылу заңдылықтары. 2 сағат.
7	Биосфера және оның тұрақтылығы Биосфера концепциясының қалыптасуы. Биосфера эволюциясы. В.И.Вернадскидің биосфера және ноосфера концепциясы. Тірі зат концепциясы.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Биосфера және оның тұрақтылығы» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Биосфера және оның тұрақтылығы 2 сағат.
8	Тұрақты даму концепциясы. «Тұрақты даму» түсінігінің туындау тарихы. Рим клубы, Медоуздың және Форрестердің еңбектері. (Өсу шектері, 1972). БҰҰ қоршаған ортаға қатысты бірінші конференциясының декларациясы. (Стокгольм 1972).	Проблемалық дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Тұрақты даму концепциясы» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Тұрақты даму концепциясы. 2 сағат.
9	Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптері. Халықаралық экологиялық ынтымақтастық. Тұрақты дамудың деңгейлері –локальды, аймақтық, ұлттық, мемлекетаралық, ғаламдық. Тұрақты дамудың әр деңгейін анықтауға мүмкіндік беретін факторлар.	Дәріс-1 сағ. Ғылыми пікірталас «Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптері» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Тұрақты даму теориясының ғылыми талдауын жасаудағы халықаралық ұйымдар әрекеті 2 сағат.
10	Табиғи ресурстар оларды тиімді пайдалану тұрақты дамудың негізгі аспектісі ретінде. Қоршаған ортаның оптимизациясы табиғатты тиімді пайдаланудың теориялық негізі. Жердің табиғи ресурстарының сипаттамасы: литосфера, гидросфера, атмосфера. Табиғат ресурстарының классификациясы.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Табиғи ресурстар оларды тиімді пайдалану тұрақты дамудың негізгі аспектісі ретінде». 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Табиғи ресурстар оларды тиімді пайдалану тұрақты дамудың негізгі аспектісі ретінде. 2 сағат.
11	Биосфера тұрақсыздығының шығыуындағы антропогендік фактордың әсері. Өркениет типтеріне және оның дамуының сатларына байланысты қоршаған ортаға дифференциалды антропогендік жүктеме.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Биосфера тұрақсыздығының шығуындағы антропогендік фактордың әсері» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Биосфера тұрақсыздығының шығыуындағы антропогендік фактордың әсері . 2 сағат.
12	Қазіргі таңдағы ғаламдық экологиялық мәселелер. (климаттың өзгеруі, озон қабатының жұқаруы, ш-лейттену, биологиялық алуантүрліліктің азаюы, Әлемдік мұхиттың ластануы т.б.), оның туындау себептері мен салдары	Проблемалық дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Қазіргі таңдағы ғаламдық экологиялық мәселелер»1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Қазіргі таңдағы ғаламдық экологиялық мәселелер. Оның туындау себептері мен салдары 2 сағат.
13	Тұрақты дамудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері. Әлеуметтік экологиялық дағдарыс және тұрақты даму. Халық санының өсуі және оның сапалық өзгеруі. Туылымға әсер ететін факторлар және отбасын жоспарлау.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Тұрақты дамудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Тұрақты дамудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері.2 сағат
14	Табиғатты қорғау және тұрақты даму. Қоршаған ортаны қорғаудың принциптері мен әдістері. Қорық территориялары қоршаған ортаны қорғаудың формасы.	Дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Тұрақты дамудың әлеуметтік-экологиялық мәселелері»1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Табиғатты қорғау және тұрақты даму. 2 сағат
15	Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға қатысты өзекті экологиялық мәселелері.ҚР табиғи ортасының дестабилизация процесі., себептері мен салдары. Аралдың әлеуметтік экологиялық проблемалары.	Проблемалық дәріс-1 сағ. практикалық сабақ «Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға қатысты өзекті экологиялық мәселелері» 1 сағат СОӨЖ-2 сағ. СӨЖ-2 сағ.	Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға қатысты өзекті экологиялық мәселелері. 2 сағат.
	Барлығы:	Дәріс - 15 сағ, практ.сабақ - 15 сағ, СОӨЖ - 30сағ, СӨЖ - 30 сағ

6. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі.