Эпоха адраджэння і маньерызму

У 2-й палове 15 ст. у Чэхіі склаліся ўмовы для развіцця ідэй адраджэння. Першай значнай спробай у архітэктуры адраджэння стаў Владиславский зала ў Пражскім Градзе (замку). Гэта палацавы зала для святаў, баляў і турніраў, свецкі, нецаркоўных па прызначэнні. Але архітэктурныя формы цяжкія, кампрамісныя, вырастаюць з гатычных уяўленняў, пра што сведчаць скляпенні з нервюрамі. Больш ясныя, рэнесансныя формы ўласцівыя Каралеўскаму палаца Летоградек (палаца для знаходжання летам). Будаўніцтва пачалі італьянскія архітэктары пад кіраўніцтвам Джавані Спаццо. Падоўжаны корпус палаца мае шэраг галерэй, адкрытых у сад, распланавалі па італьянскім узорам.

Маньерызм не меў распаўсюджвання ў архітэктуры Чэхіі, нягледзячы на ​​тое, што Прага ў канцы 16 - пачатку 17 стагоддзяў была значным цэнтрам маньерызму ў Еўропе. Але ён цесна групаваць вакол двара імператара Рудольфа II, меў чыста палацавы характар. Тут працавалі выдатныя прадстаўнікі маньерызму (Арчимбольдо, Адрыян дэ Врис, Бартоломеус Шпрангер), але яны не былі архітэктарамі. Маньерызм у Чэхіі выказаўся цягай да незвычайнага, да экзатычнага (які спявае фантан (праект Ф. тэрцыю, 1562), мармуровы фантан Кроцина (Нацыянальны музей, Прага), кабінет кур'ёзаў Рудольфа II з калекцыямі дзіўных артэфактаў ад мінералаў і антычных манет да твораў амерыканскіх індзейцаў). Цягу да незвычайнага успадкуе і чэшскае барока.

Узнікае некалькі замкаў з адкрытымі аркадамі ўнутраных двароў накшталт палацаў у Італіі (замак Литомышль, Индржихув Градец). Па мясцовай традыцыі частка фасадаў ўпрыгожана сграффито - манахромнымі сценапісу з імітацыяй дыяментавага руста [1] або сюжэтамі біблейскіх і батальных сцэн.

Барока было прынесена на зямлі Чэхіі аўстрыйскімі заваёўнікамі. Пасля паразы ў бітве 1620 ПРЫ ў Белай Гары імперская ўлада пачала сапраўдную ідэалагічную вайну ў Чэхіі, якая схілілася тады да пратэстантызму. Ідэалагічны ціск мела на мэце вяртанне чэхаў ва ўлонне каталіцызму. Зямлі чэшскіх феадалаў канфіскавалі і раздалі аўстрыйскім магнацкім родам. Аўстрыйскія рэпатрыянты прытрымліваліся каталіцызму і пачалі хуткую забудову ў сваіх новых маёнтках замкаў-палацаў, касцёлаў, капліц. Чэхія перажыла сапраўдны будаўнічы бум. Каб паскорыць будаўніцтва, у краіну была запрошаная цэлая армія архітэктараў і будаўнікоў з Італіі, Аўстрыі, германскіх княстваў, нават з Францыі. У Чэхіі працавалі архітэктары, мастакі, скульптары, садоўнікі-замежнікі, сярод якіх:

Даследнікі сцвярджаюць, што і ранняе чэшскае барока ў мясцовай культуры мела агрэсіўны характар ​​аўстрыйскіх заваёўнікаў. Паказальным было стварэнне комплексаў Валдштейнского палаца з садам і Клементинум. Вальдштейн набыў некалькі дамоў і зямельных участкаў пад Градам, разбурыў іх і загадаў пабудаваць раскошны палац з садам італьянскага тыпу, нябачаным да таго ў Празе. Грандыёзнай будаўнічай пляцоўкай стаў і Клементинум, які ўвесь час перабудоўваўся і меў сабор, храмы, інтэрнаты, манастыр і вялікую бібліятэку, некалькі ўнутраных двароў. Здаецца, ўсе лепшыя архітэктары - замежнікі першай генерацыі - працавалі тут: ад Даменіка Орсі і Франчэска Каратти да Жана Батыста Матэ.

Але сітуацыя даволі хутка змянілася на процілеглы. Пасля завяршэння Трыццацігадовай вайны Чэхія ўвайшла ў перыяд стабілізацыі. Барока як стылявая сістэма была тут прынята і атрымала далейшае развіццё. Нягледзячы на ​​агрэсіўны характар ​​пачатковага барока, першая генерацыя архітэктараў і скульптараў задала надзвычай высокі ўзровень праектных рашэнняў і іх практычнага выканання. Барока Чэхіі практычна не мела вучнёўскага перыяду пошукаў або ваганняў, а адразу атрымала значныя і дасканалыя архітэктурныя формы і вобразы, якія ўдала выкарыстоўвала і развівала.

Барока Чэхіі не было манапалізавана ў нейкім адным цэнтры, а ахапіла значныя тэрыторыі краіны і пайшло ў правінцыі. Да гэтага часу ў невялікіх гарадах краіны можна сустрэць цікавыя або значныя ўзоры барочнай архітэктуры ў правінцыйных замках - палацах, цэрквах і капліцах. Яны ўдала ўпісаныя ў мясцовы рэльеф, ствараючы ансамблі з прыродным асяроддзем і маюць важнае горадабудаўнічае значэнне.

Стварэнне новых палацаў і каталіцкіх храмаў лагічна пацягнула за сабой стварэнне рэлігійнай і дэкаратыўнай скульптуры, развіццё ювелірнага справы, барочнай мэблі, твораў з Багемскі шкла, а пазней - фарфору. Адставала толькі чэская жывапіс барока, якая не дала ні адной значнай фігуры (накшталт Аннибале Каррачи, Гверчино, П'етра ды Кортона, Тьеполо Джавані Батыста) акрамя майстроў партрэта (Ёган купецкіх, Пётр Брандл, Карэл Шкрета).