Становішча сялян

Пашырэнне панскага гаспадаркі патрабавала дадатковай працоўнай сілы, якая магла быць атрымана толькі за кошт узмацнення паншчыны. Натуральным следствам гэтага з'явілася новае рэзкае пагаршэнне становішча сялянства, і без таго спустошанага Трыццацігадовай вайной. Менавіта ў гэты перыяд у Чэхіі дасягае вышэйшай кропкі свайго развіцця працэс, вядомы як «другое выданне прыгону».

Дакументы, якія характарызуюць становішча ў чэшскай вёсцы другой паловы XVII ст., Сведчаць аб тым, што сялянам даводзілася выконваць абцяжарвальную паншчыну.

У выніку расслаення сялянства да сярэдзіны XVII ст. больш за палову сялянскіх двароў мелі надзелы плошчай менш за 10 стрыхов (каля 3 га). Большасць жа іншых надзелаў была менш за 30 стрыхов (каля 8 га) на адзін двор. У дачыненні да памеру надзелаў старое феадальнае дзяленне на седляков, халупников і т. в. губляе значэнне, захаваліся толькі як перажытак і не ўплываючы больш на памеры феадальных павіннасцяў.

У 1680 г. імператар Леапольд I выдаў так званы паншчыны патэнт, які абмяжоўваў паншчынныя працы трыма днямі ў тыдзень, але гэты патэнт фактычна не выконваўся. Селяніна жорстка эксплуатавалі як пан, так і дзяржава, якая спаганяецца з яго падатак-Берн, якая за 100 гадоў, з сярэдзіны XVII да сярэдзіны XVIII ст., Павялічылася ў шэсць разоў.

Засяродзіўшы ў сваіх руках судовыя і адміністрацыйныя функцыі, феадалы аблыталі сялян шматлікімі забароненых, абмежаваннямі і т. п. Сялянам забаранялася: пакідаць маёнтак, уступаць у шлюб без дазволу сеньёраў, аддаваць дзяцей вучыцца рамяству, насіць і наогул мець зброю, паляваць, лавіць рыбу, збіраць галлё ў былых супольных угоддзях; яны былі абавязаныя малоць зерне на панскай млыне, печ хлеб у панскай пякарні, купляць піва толькі ў карчме сеньёра. Селяніну прадпісвалася прадстаўляць феадалу сваіх дзяцей па дасягненні імі дзесяцігадовага ўзросту, каб пан мог выбраць сабе слуг з іх ліку. Феадал захоўваў права на пасмяротны прымусовая даніна. Парушэння вызначаных сеньёраў парадкаў караліся штрафамі і цялеснымі пакараннямі, аж да смяротнага пакарання.

Антыфеадальнае рух

Цяжкі сацыяльны і рэлігійны прыгнёт, лютавалі ў Чэхіі падчас і ў першыя дзесяцігоддзі пасля Трыццацігадовай вайны, прывёў да абвастрэння класавай і вызваленчай барацьбы. Галоўнай сілай, якая выступала супраць феадальнага прыгнёту, было сялянства. Асноўнай прычынай яго незадаволенасці з'яўлялася ўзмацненне прыгону. Феадалам нярэдка яшчэ ўдавалася прымушаць сялян да нясення ранейшых павіннасцяў, але спробы ўвядзення дадатковай паншчыны выклікалі супраціў. Частым з'явай сталі масавыя ўцёкі сялян; сыходзячы ў лясы, яны аб'ядноўваліся ў узброеныя групы (так званае збойничество), нападалі на паноў і купцоў і захопленым дабром дзяліліся з жабракамі.

У 1679-1680 гг. ць Фридлантском панства (у Паўночнай Чэхіі) пачалося сялянскі рух, затым яно ахапіла і шэраг іншых абласцей. Сяляне звярнуліся да імператара з патрабаваннем адмены найбольш ненавісных феадальных павіннасцяў і пабораў, а пасля адмовы задаволіць гэтыя патрабаванні пачалі граміць панскія сядзібы і распраўляцца з габсбургскімі чыноўнікамі. Супраць сялян былі накіраваны рэгулярныя войскі. Два атрада карнікаў, звяртаючыся нават да дапамогі артылерыі, жорстка расправіліся з паўстанцамі. Рух быў паўсюдна задушана да пачатку ліпеня 1680 Слабасць паўстання, нягледзячы на ​​яго шырокі размах, тлумачыцца тым, што ў паўстанцаў не было ні адзінага цэнтра, ні адзінага кіраўніцтва, ні агульнай праграмы. Па сваім сацыяльным складзе паўстанне не было аднародным. Яго ядром з'яўляліся ніжэйшыя слаі сялянства, але ў паўстанні ўдзельнічала і частка больш забяспечаных сялян. Гэта абумовіла і адрозненне ў тактыцы. У адных выпадках сяляне не вырашаліся выступаць са зброяй у руках або давалі сябе адгаварыць ад прымянення зброі, у іншых яны супраціўляліся рашуча і стойка, уступаючы з войскамі ў кровапралітныя бітвы. У 1693 на паўднёвым захадзе Чэхіі паўсталі хады (дзяржаўныя сяляне, якія несьлі памежную службу), якія адстойвалі свае старадаўнія вольнасці. У 1695 г. некаторага поспеху дасягнулі паўсталыя сяляне 30 вёсак Гуквальдского панства ў Паўночна-Усходняй Маравіі, дзе пан па ўказанні ўрада, зацікаўленага ў заспакаенне пагранічнага краю, часткова задаволіў патрабаванні сялян.