1. Донные отложения озер и водохранилищ. Заиление водохранилищ.

Працэс накаплення наносаў і раствораных рэчываў у азёрах найбольш выразна адлюстроўваецца ў фарміраванні донных адкладаў. Аўтахтонныя рэчывы ўтвараюцца ў саміх вадаёмах і ўключаюць прадукты размыву (абразіі) берагоў, элементы, якія выпадаюць з раствора, рэшткі памёрлых гідрабіонтаў. Аллахтоныя кампаненты донных адкладаў прыносяцца сцёкам, ветрам, могуць паступаць у выніку гаспадарчай дзейнасці ( сцёк сцёкавых вод, прамысловых адходаў і інш.). Колькасць цвёрдага матэрыялу, накапленага у азёрнай катлавіне, і фарміраванне донных адкладаў характэрызуецца седыментацыйным балансам вадаёма,які ўлічае прыход, накапленне і вынас рэчываў. У выніку сукупнага ўздзеяння фізічных, хімічных і біялагічных працэсаў, якія адбываюцца у азёрах ці працэса седыментагенэза, склад і ўласцівасці донных адкладаў значна адрозніваецца ад першапачатковых уласцівасцей накопленых часцінак. Па складу і структуры выдзяляецца 2 асноўныя групы донных адкладаў: сапрапелі, тарфяністыя ілы ці гумінавыя ілы. Сапрапель, ці гнілісты іл – донныя адклады прэснаводных вадаёмаў, пераважна біягеннага паходжання, складаюцца галоўным чынам з тонкага дітрыта – рэшткаў планктону з больш-менш значнымі прымесямі рэшткаў вышэйшых водных раслін і мінеральных часцінак. З сапрапеля ўтвараюцца біаліты – горныя пароды арганічнага паходжання (вугаль-багхед, бітумінозныя сланцы, нафта). Тарфяністыя ці гумінавыя ілы ўтвар. ў азёрах лясной зоны, ў невялікіх, басейны якіх забалочаны, вада бедная мінеральнымі і біягеннымі элементамі. Іл звычайна складаецца з рэшткаў сплавін, макрафітаў, дрэваў. Іх структура грубая, не сарыраваная. Мінеральных рэчываў мала. Тарфяністыя адклады ўтвараюцца і на абароненых ад хваляў участках літаралі пры развіцці на ёй вышэйшай воднай расліннасці. З жыццядзейнасцю мікраарганізмаў, галоўным чынам мікрафлоры, звязаны складаныя біяхімічныя працэсы у ілах, якія абумоўлены раскладам арганічнага рэчыва з выдзяленнем газаў. Заиление водохр является результ отлож наносов, которые принос главн рекой и др впадающ в водохр притоками. Процесс заиления оч долгий и измеряет для кр-х водохр несколькими сотнями лет. Выделяют 2 стадии заиления: занесение и заиление.1. процесс заполнения водохр твердыми частиц., которые накапл в результате поступл завислых наносов,продуктоа абразии,отмелей. 2)отклад на дне водохр орг в-в автохтонного проис.

2. Взаимодействие между потоком и руслом. Гидроморфологические формы русловых образований (микро-, мезо- и макроформы). Типы русловых процессов.

Тыпы рэчышчавых працэсаў: 1) стужкападобны- перамяшч па дне буй-х адз-х пясч-х градаў, v_ср= 200-300 м/ год, длина= 6-8 р,выш.= 2-3 м, интенс скор гряд изменяеи по сезонам. Мах – в половодье., встр на ровн-х отрезках реки при отсутст поймы. 2) Побачневы тып –в полноводие гряды движ в перекошенном виде.Образов Левобер. и правобер гряды. В межень пр пониж ур самые выс части грядосых, соед с берегами и обр- побочни.Верхняя затопл часть гряды нижнего побочня явл. грабнем переката.Выс побочня= 1-2 м, скор их перемеш=от дес до 100 м в год. 3)абмежаваннае меанд.- обр в узк долинах,сложен тв породами., не обр старицы, а только извевается русло. 4) свабодное(заверш) меанд на уч рек с шир далинами,в итоге происходит преобр русла с старицу.Сначала меандр сползает вниз по теч , а потом станов округлым. Происх разрыв перешейка междеу 2 смеж меандр-старица,далее возник новая мандра.(увел скор, уменш длина,увелич плотность) СВАБОДНАЕ НЕЗАВЕРШ МЕАНДР-спрямлене русла и формиров протоки,которое происх в пониж частях поймы. Это движен станов-ся новым глав руслом, а старое –отмирает(актив аккум).

Размыв і адкладанне наносаў і змена фомы рэчышча пад уздзеяннем цякучай вады называецца рэчышчавымі дэфармацыямі, якія падзяляюцца на незваротныя (аднанакіраванымі) і зваротнымі (цыклічнымі).

Незваротныя дэфармацыі выражаюцца ў змене паўздоўжнага профілю ракі і яе марфалагічнай структуры. Дэфармацыі рэчышча і поймы адбываюцца ва ўмовах уплыву абмяжоўваючых фактараў, галоўнымі з іх з’яўляюцца геалагічная будова рачной даліны. Незваротныя дэфармацыі прыводзяць да некаторых змен будовы басейна і рэльефа, а гэта ўплывае на характар сцёку вады і наносаў.

Зваротныя дэфармацыі выражаюцца ў перамяшчэнні ў рэчышчы буйных пясчаных градаў, асяродкаў, побачней, сязонных чаргаванняў намыву і размыву дна на пясках і перакатах і г.д. У ходзе пераразмеркавання наносаў узнікаюць марфалагічныя ўтварэнні. У адпаведнасці з тыпізацыяй І.В.Папова і Н.Е. Кандраццева выдзяляюцца тры асноўныя марфаметрычныя групы марфалагічных утварэнняў:

Мікраформы – невялікія пясчаныя грады, несувымяралльныя з памерамі рэчышча. Іх дэфармацыі залежаць ад расходу донных наносаў. Мікраформы вызначаюць. Ступень шурпатасці дна ракі.

Мезаформы – прадстаўляюць сабой буйныя адзіночныя пясчаныя грады, якія рухаюцца па рэчышчу і вызначаюць яго марфалагічную будову. Памеры градаў суввымяральны з памерамі рэчышча. Пры зменах хуткасці яны мала змяняюць сваю форму.

Мараформы – марфалагічныя ўтварэнні, якія ўключаюць і рэчышча і пойму (рачная меандра, сістэма пратокаў і г.д.), якія вызначаюць ўвесь рэчышчавы працэс.

Розныя спалучэнні сцёку вады і наносаў і абмяжоўваючых умоў прыводзяць да ўтварэння розных макраформаў, гэта значыць розных схем дэфармацыі рэчышчаў і поймаў.