2. Движение воды в болотах. Термический режим болот, особенности замерзания и оттаивания.

Тэрміч рэжім болот вызнач мін цеплапраодн.Таму сухое балота восенню прмерзае на менш глў параўн з мінер грунтамі.Насыч іорфу вадой павял яго цеплаправод., таму насычан вадой балота прамярз глыбей. Прамярз тарфянога і нлініст грунтоў пачын адначас, але адтайв торфу назір пазней. Найбол глыб прамярз тарф грунту зафікс ў Наўгародскай вобл і складае 42 см.Прац і глыб прамярз торфу залеж ад часу выпадзення магутн снежнага покрыва, а таксама ад сумы адмоўных тэмпер.Калі марозы пач раней,іады і б прамярз хутчэй. На павыш ф рэльефа прамярз адбыв хутчэй. Рух вады ў балотах абдыв шляхом фільтрацыі праз слой раслін і торфу ў напрамак градыента напору ў выгядз свадобных патокаў на паверхні балота, а таксма ўнутры залежы па ваданосных жылах.

3. Аналитический метод расчета средней скорости течения на вертикали (при измерении на 5, 3 и 2 точках от глубины вертикали).

3. Сярэдняя хуткасць (v_с) на хуткасных вертыкалях аналітычным спосабам вылічваецца:

пры вымярэнні ў пяці пунктах па формуле:

v_с = 0,1 (v_пав + 3v_0,2 + 3v_0,6 + 2v_0,8 + v_дно),

пры вымярэнні ў трох пунктах па формуле:

v_с = 0,25 (v_0,2 + 2v_0,6 + v_0,8),

пры вымярэнні ў двух пунктах па формуле:

v_с = 0,5 (v_0,2 + v_0,8),

пры вымярэнні ў адным пункце па формуле:

v_с = v_0,6,

дзе v_пав, v_0,2, v_0,6, v_0,8, v_дно – хуткасці цячэння, вымераныя на паверхні, на 0,2, 0,6, 0,8 рабочай глыбіні і каля дна (гл. рыс. 1.9).

№31.

1. Высшая водная растительность и зарастание водоемов. Схема зарастания озера и водохранилища

Асноўнымі прадстаўнікамі жыцця у вад-ах з’яўляюцца фітапланктон, зоопланктон, бентас і макрафіты. Лимносистема-цвет воды,(накопл фитопланктона). Водная растит в водохр-ах размещ-ся дифференциально (больше там, где мельче) Фітапланктон стварае першасную прадукцыю, забяспечвае жыўленне гетератрофаў і з’яўляецца асноўнай кармавой базай вадаёма. У працэсу фатасінтэзу паляпшаецца газавы рэжым азёр, асіміліруецца свабодная вуглекіслата і прадуцыруецца кісларод. Аднак, “цвмценне” вады, асабліва блакітна-зяленых у летні перыяд пагаршае якасць вады. Гэта звязана з таксічнасцю блакітна-зяленых водарасцей, накапленнеми арганічныхрэчываў у воднай масе, стратамі значнай колькасці кіслароду на яго разлажэнне. З “цвіценнем” вады звязана зніжэнне празрыстасці вады і антрапагеннае эўтрафіраванне азёр.Зоопланктон – аснова ежы для рыбы – планктонафагаў. Некаторыя яго прадстаўнікі (фільтратары) садзейнічаюць асяданнюзавіслых рэчываў і асвятленню вады. Бентас служыць аснаўной ежай для рыб – бентафагаў. Бактэрыі-рэдуценты – важнае звяно ў кругавароце рэчываў у азёрах Арганізмы – фільтратары дна асвятляюць ваду і драбяць грунты.Макрафіты утвараюць прыбярэжныя зараслі і разам з фітапланктонам сінтэзіруюць і прадуцыруюць арганічнае рэчыва. Яны з’яўляюцца месцам жыхарства шэрага прадстаўнікоў зообентаса, для нерасту многіх відаў рыб, раёнам для жыцця моладзі, кормам для рыб – фітафагаў, птушак, баброў, андатры, месцам гняздоўя вадаплавючых птушак. Макрафіты з’яўляюцца канкурэнтамі фітапланктону у ежы, вышэйшыя водныя расліны ў некаторай ступені памяншаюць інтенсіўнасць “цвіцення” азёр. Яна таксама з’яўляецца фактарам біялагічнай ачысткі вадаёмаў ад забруджвання бытавымі і прамысловымі сцёкамі, фяноламі, нафтапрадуктамі. Марафіты выкарыстоўваюцца у якасці корму для буйной жывёлы, а ў бязлесных раёнах таксама як паліва і будаўнічы матэрыял. Зарастания обычно связывают с обогащением водоемов биогенными веществами.

Заростание озёр – закономерный процесс, наблюд-ся во всех типах озёр, протекатет длительно, озёрная растительность превращает озеро в болото. « степени заростания (рис): по поверхности и по дну.

2. Гидрометрическая формула расчета расхода воды при измерении скоростей вертушкой и ее анализ.

Вылічэнне расходу вады ажыццяўляецца аналітычным спосабам – асноўным у практыцы работ гідралагічных станцый і пастоў – па формуле:

Q = kv₁ω₀ + (v₁ + v₂)ω₁ / 2 + ... + (v _n-1 + v_n)ω_n-1 / 2 + kv_nω_n ,

дзе Q – поўны расход вады, м³/с; v₁, v₂ ... v_n – сярэднія хуткасці на вертыкалях, м/с; ω₀ – плошча воднага сячэння паміж берагам (мяжа мёртвай прасторы) і першай хуткаснай вертыкаллю, м² ; ω₁, ω₂ ... ω _n – плошча воднага сячэння паміж хуткаснымі вертыкалямі, м²; ω_n – плошча воднага сячэння паміж апошняй хуткаснай вертыкаллю і берагам, м² (мяжа мёртвай прасторы); k – каэфіцыент для хуткасцей на прыбярэжных вертыкалях, значэнне якога залежыць ад характару берага ракі:

пакаты бераг з нулявой глыбінёй на ўзрэзе 0,7

стромкі бераг ці няроўная сценка 0,8

гладкая сценка 0,9

мёртвая прастора 0,5

У формуле расходу вады кожнае складаемае ўяўляе сабой частковы расход вады: першае – расход паміж берагам і першай хуткаснай вер-тыкаллю; другое – расход паміж першай і другой вертыкалямі і г. д. Велічыня кожнага частковага расходу вады вылічваецца шляхам памнажэння сярэдняй хуткасці на адпаведны ўчастак плошчы жывога сячэння (рыс. 2.7).

3. Расчет характеристик стока при отсутствии наблюдений (графическим способом по карте стока).

З карты сцёку робіцца выкапіроўка басейна ракі з нанясеннем ізаліній сярэдніх гадавых модуляў сцёку (рыс. 1.15). Ізалініямі сцёку і лініяй водападзела басейн дзеліцца на шэраг прыватных плошчаў (f₁, f₂ ... f_n).

Сярэдні шматгадовы модуль гадавога сцёку басейна ракі да разліковага замыкаючага створу (М₀, л/с км²) вызначаецца як сярэдняе ўзважанае здабыткаў велічынь модуляў сцёку на велічыні маючых да іх цягу плошчаў басейна:

М₀ = (М₁f₁ М₀ f₂ + ... + М₂ f_n ) / (f₁ f₂ ..., + f_n),

дзе М₁, М₂, ..., М_n – сярэдняе арыфметычнае значэнне модуляў сцёку паміж ізалініямі, л/с км²; f₁, f₂ ... f_n – плошчы басейна паміж ізалініямі, км².

а) зыходзячы з формулы М = Q_с · 10³ / F, сярэдні шматгадовы рас-ход вады будзе роўны:

Qо = M₀ · F / 10³ = 6,52 · 2190,6 / 1000 = 14,28 м³/с;

б) аб’ём сярэдняга шматгадовага сцёку:

W₀ = Q₀ · 31,5 · 10⁶ = 14,28 · 31,54 · 10⁶ = 450,39 ·10⁶ м³/год;

в) слой сцёку:

h = W₀ / F ·10³ = 450,39 · 10⁶ / 2190,6 · 10³ = 206 мм.