- •Введение
- •Тема: Республика Беларусь на карте Европы
- •Практическая работа № 1
- •Тема: геологическое строение
- •Лабораторная работа № 2
- •Лабораторная работа № 3-4
- •Тема: рельеф беларуси
- •Лабораторная работа № 5
- •Тема: климат
- •Лабораторная работа № 6-7
- •План описания климата
- •Тема: поверхностные воды
- •Практическая работа № 6
- •Тема: озера и водохранилища
- •Водохранилища и пруды.
- •Лабораторная работа №7
- •Тема: почвенный покров
- •Лабораторная работа № 8
- •Тема: растительность
- •Лабораторная работа № 9
- •Тема: животный мир.
- •Практическая работа № 10
- •Тема: ландшафты
- •Практическая работа № 11
- •Тема: красная книга республики беларусь.
- •Лабораторная работа № 14
- •Лабораторная работа № 15
- •Тема: охрана природы. Особо охраняемые территории и объекты
- •Лабораторная работа № 16
- •Тесты по физической географии беларуси
- •Тема 1. Республика беларусь на карте европы
- •Форма б
- •Тема 2.
- •Форма б
- •Тема 3-4 геологическое строение и полезные ископаемые. Рельеф
- •Форма б
- •Тема 5. Климат Форма а
- •Форма б
- •Тема 6-7. Поверхностные воды. Реки. Озера. Водохранилища
- •Тема 8. Почвы
- •Форма б
- •Тема 9-10. Растительный и животный мир
- •Форма б
- •Тема 14. Физико-географическое районирование
- •Тема. 12-13 охрана природы. Особо охраняемые территории. Красная книга республики беларусь
- •Литература
- •Вопросы
- •Геологическое строение
- •Тектоническое районирование территории Беларуси по поверхности фундамента, (по р.Г. Гарецкому и р.Е, Айзбергу)
- •Условные обозначения к схеме тектонического районирования Припятского прогиба
- •Карта неотектонического районирования запада Восточно-Европейской платформы и смежных областей (по р.Г. Гарецкому, а.К. Карабанову, р.Е. Айзбергу)
- •Геоморфологического районирования территории Беларуси (по Матвееву а.В.)
- •Средняя месячная и годовая скорость ветра, м/с
- •Экстремальные значения средней месячной температуры воздуха (°с)
- •Средние даты перехода средней суточной температуры воздуха через 0; 5; 10; 15°с и число дней с температурой, превышающей эти пределы
- •Максимальное и минимальное атмосферное давление (мб) на уровне станции
- •Поверхностные воды Картосхема годового стока рек и гидрологических районов
- •Характеристика подземного питания некоторых рек Беларуси
- •Водохранилища Беларуси
- •Условные обозначения к картосхеме «Водохранилища Беларуси» (текст на белорусском языке)
- •Дополнительные материалы Исследователи природы Беларуси
- •Площади и численность населения некоторых стран Европы ( по м.И. Бобрик, 2001) Западная Европа
- •Центральная и Восточная Европа. Страны снг
- •Минимум географических названий Рельеф
- •Воды: реки, каналы, озера, водохранилища
- •Охраняемые природные территории
- •Заповедники и национальные парки (на 1.01.2000 г.)
- •Особо охраняемые геологические объекты Беларуси (на 1.09.2000 г.)
- •Список заказников и памятников природы Беларуси,
- •Особо охраняемых геологических территорий и объектов Центральной и Восточной Европы
- •Установа адукацыі «брэсцкі дзяржаўны універсітэт імя а.С. Пушкіна» кафедра геаграфіі беларусі
- •Прадмова
- •Вучэбна-метадычная карта
- •Форма б
- •Тэст “ засяленне тэрыторыі беларусі і фарміраванне беларускай нацыі”
- •Форма б
- •Раздзел II прыродныя ўмовы I рэсурсы беларусі Тэст “тэктанічныя структуры, геалагічная будова, карысныя выкапні I рэльеф”
- •Форма б
- •Тэст “ клімат I агракліматычныя рэсурсы”
- •Форма б
- •Тэст “унутраныя воды I водныя рэсурсы”
- •Тэст “ глебы I зямельныя рэсурсы”
- •Форма б
- •Тэст “раслінны I жывёльны свет”
- •Форма б
- •На нафтавых радовішчах Палесся поруч з нафтай здабываюць …, перапрацоўку якога ажыццяўляе завод, размешчаны ў горадзе … .
- •У Беларусі атрымала развіццё … і … металургія. Буйнейшае прадпрыемства галіны працуе ў горадзе … .
- •Цэнтрамі па вытворчасці электрарухавікоў з’яўляюцца … і … .
- •Па выпуску хімічных валокнаў і ніцей Беларусь займае … месца сярод краін снд.
- •Вытворчасць азотных угнаенняў размешчана ў … . Яна выкарыстоўвае азот з мясцовага … і вадарод з … , які імпартуецца з Расіі.
- •Беларусь з’яўляецца манапалістам сярод краін снд па вытворчасці паліэфірных і поліакрыланітрылавых … , віскознай корднай … .
- •Сярэдняя лясістасць Беларусі … %, але прыдатныя для лесанадрыхтоўкі спелыя і прыспяваючыя лясы займаюць толькі каля … % лесаўкрытай плошчы. Радыенуклідамі забруджана амаль … усіх лясоў краіны.
- •У … будуецца новае буйное прадпрыемства па вытворчасці газетнай паперы (100 тыс. Т у год).
- •Трэцяе па магутнасці ў свеце прадпрыемства па выпуску паліраванага шкла – ант “…” размешчана ў рабочым пасёлку … .
- •Граніт, які здабываецца на Глушкавіцкім радовішчы ў Гомельскай вобласці, апрацоўваецца на рупп “…” каля горада … Брэсцкай вобласці.
- •Цесна ўзаемазвязаныя ў вытворчых адносінах прамысловасць будаўнічых матэрыялаў і … ўтвараюць … міжгаліновы комплекс.
- •На тэрыторыі Беларусі гістарычна склалася густая … і сфрміравалася … краіны.
- •Па гушчыні чыгунак лідзіруюць … (33 км на 1000 км2) і … (30 км на 1000 км2) вобласці.
- •Паслугі падзяляюцца на … і … . Доля паслуг у структуры валавага ўнутранага прадукту Беларусі ў 2005 г. Перасягнула … %, што блізка да ўзроіню развітых краін свету.
- •На перакрыжаваннях важных эканамічных ліній сфарміраваліся … краіны.
- •Палосы ўплыву … і зоны эканамічнага прыцягнення … вылучаюцца высокім узроўнем сельскагаспадарчай, прамысловай і транспартнай асвоенасці тэрыторыі. Інфармацыйная (інфармацыйна-метадычная) частка
- •Тэматыка практычных заняткаў
- •Тэмы рэфератаў
Вучэбна-метадычная карта
№ раздЗела, тэмы, занятка |
Назва раздзела, тэмы, занятка; пералік изучаемых вопросов |
Колькасць аўдыторных гадзін |
Матэрыяльнае забеспячэнне заняткаў (нагладныя, метадычныя дапаможнікі і інш.) |
Літаратура |
Формы контролю ведаў |
|||
Лекцыі |
Практычныя, (семінарскія) заняткі |
Лабараторные заняткі |
Кіруемая самастойная работа студэнта |
|||||
1 |
Уводзіны 1. Прадмет і задачы курса. 2. Агульны агляд прыроды Беларусі 3. Геаграфічнае становішча і яго ўплыў на фарміраванне прыродных ўмоў рэспублікі |
2 |
|
2 |
|
|
8 |
|
2 |
З гісторыі даследаванняў тэрыторыі Беларусі 1. Асноўныя этапы вывучэння Беларусі: - дарэвалюцыйны, - даваенны, - сучасны. 2.Важнейшыя накірункі геаграфічных даследаванняў на вучасным этапе |
2 |
2 |
|
|
|
8, 9, 15, 25 |
рэферат |
3 |
Характарыстыка кампанентаў прыроды. |
0 |
|
|
|
|
|
|
3.1. |
Геалагічная будова 1.Фарміраванне крышталічнага фундаменту 2. Тэктанічныя стурктуры і этапы іх фарміравання 3. Стратыграфія платформавага чахла |
4 |
|
2 |
|
|
3, 4, 8, 5, 6, 22 |
Суразмова |
3.2. |
Геалагічнае развіцце тэрыторыі Беларусі ў антрапагенавы перыяд 1.Палеагеаграфія антрапагену. 2. Схема стратыграфіі антрапагенавых адкладаў. 3. Мацерыковыя зледзяненні і іх межы 4. Асаблівасці развіцця прыродных кампанентаў у галацэне |
2 |
|
2 |
|
|
3, 4, 8, 25 |
|
3.3. |
Карысныя выканпі 1. Састаў, умовы залягання, утварэння і магчымасці выкарыстання. 2. Гаручыя карысныя выкані 3. Горнахімічная сыравіна 4. Мінеральныя падземныя воды |
2 |
|
2 |
|
|
3, 4, 8, 17, 18 |
Суразмова |
3.4. |
Рэльеф 1. Агульныя рэсы будовы паверхні Беларусі 2. Марфалогія і марфаметрыя рэльефу 3. Морфаструктуры і морфаструктуры 4. Класіфікацыя рэльефу 5. Геамарфалагічнае раянаванне |
4 |
|
2 |
|
|
3, 5, 6, 8, 13, 14, 28 |
Кантрольная работа |
3.5. |
Клімат 1. Кліматаўтваральныя фактары і працэсы і іх характарыстыка 2. Тэрмічны рэжым на тэрыторыі Беларусі 3. Атмасферныя ападкі і іх размеркаванне па порах года 4. Характарыстыка пораў года |
2 |
|
2 |
|
|
3, 8, 11, 24 |
Суразмова |
3.6. |
Унутраныя воды 1. Гідраграфічная сетка і водныя рэсурсы Беларусі 2. Паверхневы і падземны сцек 3. Тыпы жыўлення, рэжым рэк па порах года 4. Гідрахімічны склад рачных вод 5. Гідраграфічная характарыстыка сістэм рэк Каналы і іх выкарыстанне |
2 |
|
2 |
|
|
3, 5, |
Суразмова |
3.6.1 |
Азеры 1. Размяшчэнне азер 2. Тыпы азерных катлавін 3. Гідралагічны рэжым азер 4. Гідрахімічны рэжым 5. Генетычная класіфікацыя азер 6. Вадасховішчы і сажалкі, іх гаспадарчае значэнне |
2 |
|
|
|
|
19, 27 |
|
3.7. |
Глебавае покрыва 1. Фактары і працэсы глебаўтварэння 2. Грануламетрычны склад глеб 3. Асноўныя тыпы, падтыпы глеб, іх распаўсюджванне і характарыстыка 4. Глебавагеаграфічнае раянаванне |
2 |
|
4 |
|
|
3, 5, 7, 8, |
Суразмова |
3.8 |
Расліннасць 1. Гісторыя фарміравання расліннага покрыва 2. Прыроднае расліннае покрыва і характарыстыка тыпаў лесу 3. Тыпы лугоў і іх характарыстыка 4. Тыпы балот і іх характарыстыка 5. Фларыстычнае раянаванне |
2 |
|
|
|
|
21, 26 |
Мікратэсты
|
3.9 |
Жывельны свет 1. Фарміраванне фаўны тэрыторыі Беларусі 2. Жывельны свет лясоў, вадаемаў і узбярэжжаў, балот і заліўных лугоў, палеў і лугоў, пасяленняў чалавека 3. Зоагеаграфічнае раянаванне |
2 |
|
|
|
|
2, 16, 21 |
|
4. |
Ахова прыроды |
0 |
|
|
|
|
|
|
4.1. |
Ахова нетраў, паветра, водаў, глеб, раслін і жывёл. Ахова ландшафтаў. 1. Ахова нетраў 2. Ахова паветра 3. Ахова вод 4. Ахова глеб 5. Ахова раслін і жывел. 6. Ахова ландшафтаў |
2 |
2 |
|
|
|
5, 6, 20, 21, 25 |
Рэфераты |
4.2. |
Прыродаахоўныя тэрыторыі 1. Характарыстыка нацыянальных паркаў, запаведнікаў, заказнікаў і помнікаў прыроды 2. Чырвоная кніга Беларусі. Прыродаахоўнае заканадаўства |
2 |
2 |
|
|
|
1, 2, 5, 6, 12, 21, 25 |
Рэфераты |
5. |
Прыроднае раянаванне |
0 |
|
|
|
|
|
|
5.1. |
Фізіка-геаграфічнае раянаванне 1. Прыродныя комплексы ў межах Беларусі 2. Ландшафты і ландшафтнае раянаванне |
2 |
|
2 |
|
|
5, 6, 20, 25 |
|
5.2. |
Характарыстыка фізіка-геаграфічных правінцый 1. Беларуска-Валдайская правінцыя. 2.Правінцыя ўсходняй Прыбалтыкі. 3. Заходне-Беларуская правінцыя. 4. Усходне-Беларуская правінцыя 5. Правінцыя Перадпалесся 6. Палеская правінцыя |
4 |
|
|
|
|
3, 17 |
коллоквиум |
Л І Т А Р А Т У Р А
Ахоўныя прыродныя тэрыторыі і помнікі прыроды Беларусі. – Мн., 1985.
Варонін Ф.Н. Фаўна Беларусі і яе ахова. Мн., 1967.
Войтович Н.С., Гурский Б.Н. География Белоруссии. Мн.: “Вышэйшая школа”, 1984.
Высоцкий Э.А. Геология и полезные ископаемые РБ. Мн.: Універсітэцкае, 1996, с.54-145
Геаграфія Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. – Мн., БелЭ, 1993.
Геаграфія Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Мн.: БелЭ, 1992.
Глебы Беларускай ССР. Мн., 1974
Гурскі Б.М. Фізічная геаграфія Беларусі. Мн. “Універсітэцкае”, 1995. – 512 с.
История и современное состояние географического изучения Белоруссии. Учеб. пособие. Под ред. Б.Н. Гурского, С.А. Польского. Мн.. 1988
Ландшафты Белоруссии. Под ред. Г.И. Марцинкевич. – Мн., 1989.
Логинов В.Ф. Климат Беларуси. Мн.: изд-во АН РБ, 1996.
Марцинкевич Г.И. Основы ландшафтоведения. - Мн., 1986.
Мацвееў А.В., Гурскій Б.М., Левічкая Р.І. Рэльеф Беларусі, Мн, 1988
Мацвееў А.В., Якушко В.П. Пра рэльеф Беларусі, Мн., 1994
Мешечко Е.Н. Географическое краеведение. Мн. УП “Экоперспектива”. 2002 г.
Мешечко Е.Н. Ландшафтно-топологический подход к изучению животного мира Беларуси. Вестник Брестского университета
Мяшэчка Я.М., Амельянчук М.У., Краўчук А.М. Геаграфія Беларусі. Мн.: Народная асвета, 2001.
Науменко В.Я. Геология и полезные ископаемые РБ. Брест. Изд-во Лаврова, 2001
Озера Белоруссии. Мн., 1988
По страницам Красной книги: Растения. Животные. Популяр. энц. справочник. – Мн., 1987.
Природа Белоруссии. Популярная энциклопедия. –Мн., БелЭ, 1986.
Сідор С.І. Геаграфія Беларусі. Мн.: Народная асвета. 2002 г.
Фізічная геаграфія Беларусі. Пад рэд. Б.М. Гурскага. Мн. “Універсітэцкае”, 1995.
Шкляр А.Х. Климатические ресурсы Белоруссии и их использование в сельском хозяйстве. Мн., 1973.
Энцыклапедыя прыроды Беларусі. Т. 1-5. Мн. БелЭ, 1983-1986.
Юркевич И.Д. Растительность Белоруссии, ее картографирование, охрана и использование. Мн., 1979
Якушко О.Ф. Озероведение. Мн., 1981.
Якушко О.Ф., Марьина Л.В., Емельянов Ю.Н. Геоморфология Беларуси, Мн., 2000.
Т Э С Т Ы
Форма А. З прапанаваных варыянтаў адказа выберыце правільны (правільныя).
Форма Б. Замест шматкроп’я ўпішыце правільны тэрмін (назву, лік), пры якім дадзенае выказванне стане верагодным.
Тэст “ТЭРЫТОРЫЯ І ГЕАГРАФІЧНАЕ СТАНОВІШЧА БЕЛАРУСІ”
Форма А
1. Рэспубліка Беларусь увайшла ў склад СССР у:
а) 1917 г.; |
в) 1922 г.; |
б) 1921 г.; |
г) 1929 г. |
2. Беларусь па колькасці насельніцтва ўступае:
а) Азербайджану; |
в) Румыніі; |
б) Казахстану; |
г ) Балгарыі. |
3. Беларусь па плошчы ўступае:
а) Польшчы; |
в) Узбекістану; |
б) Румыніі; |
г) Латвіі. |
4. Колькасць дзяржаў, з якімі мяжуе Беларусь?
а) 6; |
в) 5; |
б) 4; |
г) 3. |
5. Размеркаваць краіны па працягласці граніц Рэспублікі Беларусь:
а) Літва; |
в) Расія; |
б) Польшча; |
г) Украіна. |
6. Эканоміка-геаграфічнае становішча Беларусі вельмі выгаднае паколькі:
а) размешчана ў цэнтры Еўропы; |
в) гранічыць з славянскімі краінамі і краінамі Балтыі, з якімі цесна звязана гісторыяй і сацыяльна-эканамічнымі адносінамі; |
б) размешчана на галоўных транспартных шляхах, якія злучаюць захад і ўсход, поўнач і поўдзень Еўропы; |
г) адсутнічае выхад да мора. |