В. Слуцкая брама
Мураваны двух'ярусны прамавугольны ў плане будынак з арачным праездам па цэнтры. Знаходзіцца ў Нясвіжы, стаіць на дарозе, што злучае Нясвіж са Слуцкам. Сцены брамы ўмацаваны контрфорсамі, будынак накрыты двухсхільным чарапічным дахам. Галоўны і процілеглы (тыльны) фасады завершаны пластычнымі франтонамі з крывалінейнымі абрысамі. На першым ярусе брамы былі памяшканні для варты, на другім — капліца, якая раскрывалася праз вялікі аконны праём з балконам у бок горада.
Стаяла ў абарончым гарадскім валу на дарозе, што звязвала Нясвіж са Слуцкам. Пабудавана разам з абарончай гарадской сістэмай у 16 ст., але падчас ваенных дзеянняў 17 ст. была разбурана. Зноў пабудавана ў 1690 г. на старым месцы, перабудоўвалася ў 1700 г. (паводле іншых звестак, у 1760 г.). Стаіць на дарозе-дамбе на беразе возера паміж Новым і Старым горадам. У 1970 г. рэстаўрыравана.
Г. Ратуш
Нясвіжская ратуша была збудаваная ў канцы XVI - пачатку XVII ст. пасля атрымання горадам у 1586 г. магдэбургскага права. З XVII ст. ратуша перабудоўваецца і да канца XIX ст. значна мяняе сваё аблічча. Вежа ратушы становіцца значна ніжэй, губляе сваё Шлемападобныя завяршэнне, а фасады застаюцца без дэкору. І толькі ў пачатку XXI ст. ратуша зноў знаходзіць свой першапачатковы выгляд.
Уваход у ратушу вядзе праз вежу: адсюль можна трапіць у памяшканні першага паверха і па одномаршевой лесвіцы падняцца на другі паверх, дзе размешчаны зала сходаў.
З трох бакоў ратушу атачаюць гандлёвыя рады, утвараючы цэласную і вялікую архітэктурную кампазіцыю, размешчаную ў сярэдзіне гарадской плошчы. У плане гандлёвыя шэрагі складаюцца з сістэмы паўтаральных вочак-лавачак, тыповых для пабудоў такога роду. Унутраны П-вобразны дворык выкарыстоўваўся для падвозу і разгрузкі тавараў. Фасады гандлёвых шэрагаў ўпрыгожаны аркамі, лапаткамі, а ў аттиковой часткі - нішамі. У архітэктуры гандлёвых шэрагаў прасочваюцца рысы рэнесансу, у той час як вароты ва ўнутраны дворык барочныя, а сама ратуша, якая страціла звонку ўсё элементы і дэталі дэкору, нагадвае ўзоры абароннага будаўніцтва.
Д.Былы кляштар бендыктынак
П
абудаваны
з цэглы на паўднёва-усходняй ускраіне
тагачаснага горада. Меў абарончае
значэнне. У 17-18 ст.ст. зроблены некаторыя
перабудовы. Захаваліся ўваходная
вежа-брама (18 ст.), жылы корпус з касцёлам,
вартоўня, гаспадарчыя карпусы, размешчаныя
вакол унутранага дворыка.
Жылы манастырскі корпус з касцёлам – двухпавярховы Е-падобны ў плане будынак з рознавялікімі бакавымі крыламі. Цэнтральная частка на вышыню двух паверхаў была прыстасавана пад касцёл (аднанефавы, з пяціграннай апсідай і невялікім трансептам). У бакавых крылах размяшчаліся келлі, гаспадарчыя і службовыя памяшканні, у паўднёвым крыле – зала-трапезная. Галоўны фасад корпуса арыентаваны ва ўнутраны дворык. Яго кампазіцыйным цэнтрам з’яўляецца рызаліт (фасад касцёла), дэкарыраваны 3-ма пелястрамі, лучковымі аконнымі праёмамі. Завяршэнне разаліта (шматярусная вежа) не захавалася. Галоўны ўваход размешчаны асіметрычна ў паўночным крыле. Гладкія сцены фасадаў прарэзаны прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Унутраная планіроўка калідорная, часткова зменена, прыстасавана для сучасных патрэб.
Выкарыстоўваецца як інтэрнат Нясвіжскага дзяржаўнага педагагічнага каледжу імя Я.Коласа. Абласная ўласнасць.
е. Мірскі замак
Помнік архітэктуры, знаходзіцца ў г.п. Мір.
Замак пабудаваны ў 16 — 17 ст. на месцы драўлянай сядзібы. Збудаваны з цэглы і камення. Да 1568 замкам валодалі князі Ілінічы, потым Радзівілы (да 1828), Вітгенштэйны (да 1891), Святаполк-Мірскія (да 1939).
У параўнанні з іншымі замкамі Беларусі Мірскі замак захаваўся да 21 ст. ў адносна добрым стане. Зараз завяршаюцца работы па яго рэканструкцыі. У 2000 Мірскі замак уключаны ЮНЕСКА ў Спіс Сусветнай спадчыны.