- •Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министірлігі
- •5 Оқу пәнінің сипаттамасы
- •5.1 Оқу пәнінің қызметі.
- •5.2 Оқу пәннің оқыту мақсаты
- •5.3 Пәнді оқыту міндеттері
- •5.4 Оқу пәнінің мазмұны
- •5.5 Оқу пәнін оқыту жоспары
- •6 Негізгі және қосымша әдебиет тізімі
- •6.1 Негізгі әдебиет
- •6.2 Қосымша әдебиет
- •8 Оқу пәнінің саясаты
- •Дәріс конспектісі
- •Ақпараттық жүйелер мен ресурстар
- •Ақпараттық ресурстар
- •Сандарды ондық жүйеден кез келген жүйеге аудару.
- •Бақылау сұрақтары:
- •Есептеу техникасының даму тарихы.
- •1.Жүйелік блок
- •2.Монитор
- •3.Перне тақтасы
- •Бақылау сұрақтары:
- •Операциялық жүйе дегеніміз не?
- •Программалық қамту қалай жіктелінеді?
- •Қандай программалар қолданбалы деп аталады?
- •Жүйелік программалардың ролі қандай және олар қандай мақсатқа арналған?
- •Программалық қамтамасыз етудің даму диалектикасы
- •1 Сурет. Программалық қамтамасыз етуінің деңгейлері
- •Жаңа программалық қамтамасыз ету
- •Программалық қамтамасыз етудің түрлері (лицензиялық, шартты тегін, тегін) және оларды қолдану ережелері
- •Лицензиялық программалық қамтамасыз ету – бұл ресми программалық қамтама.
- •Программаны декомпиляциялау - бұл техникалық әдіс, құрамында программаның құрылымын зерттеу мақсатында объектілік кодты текстік күйге түрлендіру және эем үшін программаны кодтау.
- •Лицензиялық емес пқ – бұл әуесқойлық, жүктелген, бұзып алынған немесе қарақшыларының базарынан сатып алынған программалық қамтамасыз ету.
- •Қорап – бұл программаның дистрибутиві жазылған компакт-дискі, пайдаланушы нұсқаулары, лицензиялық келісім және бірнеше қағаз буклеттер салынған әдемі корапша.
- •Лицензия – бұл программалық өңімді қолдану құқығын беретін электронды растау.
- •Шартты-тегін программалар ( ағыл. Shareware) – бұл белгілі бір шарттармен тегін қолдануға болатын программалар.
- •Бақылау сұрақтары:
- •Тақырыбы: Аппараттық программалық қамтамасыз етудi даму диалектикасы. Дербес компьютерлердің құрылымдық ерекшеліктері бойынша жіктеуі
- •1946 Жыл эем кезеңін қайта есептеу нүктесі болып саналады, осы жылы есептеуші машинаның алғашқы тәжірибелі үлгісінің шығарылуы басталды.
- •Бақылау сұрақтары:
- •Мәтіндік құжаттарды қолдану салалары және түрлері
- •Мәтінді өңдеу процессінің аппараттық және программалық қамтамасыз етуі
- •Құжат терезесінің түрін баптау. Құжатты қарап шығу тәртіптемесі. Терезелерді бөлу және реттеу
- •Құжаттың касиеттеріне жеке мәліметтерді қалай қосуға болады?
- •Бақылау сұрақтары:
- •Тақырыбы: Стильдер. Стильдерді ауыстыру, жаңа стиль құру. Беттерді белгілеу. (2 сағат)
- •Мәтіннің абзацтарын, кестелерін, тізім және таңбаларының сыртқы түсін дереу өзгертетін және оларға қолданылатын пішімдеу параметрлерін стиль деп атайды.
- •Стильді құру және өзгерту
- •Беттерді белгілеу Беттердің параметрі
- •Қағаз өлшемі қосымшасы
- •Беттің өңі (фоны).
- •Беттердің және бөлімнің бөлінуі.
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •3 Тапсырма
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •3 Тапсырма
- •1 Тапсырма
- •2 Тапсырма
- •Бақылау сұрақтары:
- •Тақырыбы: Құжат құрылымы. Беттерді нөмірлеу. Колонтитулдер. Құжатта сілтемелерді ұйымдастыру. Сілтемелер. Айқасқан сілтемелер. Мазмұнды баптау. Заттық көрсеткіш. Әдібиеттер тізімі.
- •Құжат құрылымы. Беттерді нөмірлеу. Колонтитулдер.
- •Беттерді нөмірлеу. Колонтитулдер.
- •Құжатта сілтемелерді ұйымдастыру. Сілтемелер. Айқасқан сілтемелер. Мазмұнды баптау. Заттық көрсеткіш. Әдібиеттер тізімі. Сілтемелер.
- •Айқасқан сілтемелер.
- •Мазмұнды баптау.
- •Әдебиеттер тізімі
- •Қазақтың ұлттық спорт ойындары мен қазғалмалы ойындар
- •Бақылау сұрақтары:
- •Рецензиялау
- •Графиктік объектілерді және диаграммаларды кірістіру. Word қосымшасында графикпен танысу
- •Төсемді пайдалану
- •Графиктік объектіні пішімдеу.
- •Барлық суретті немесе сурет бөлігін жою.
- •Диаграмма және графиктер құру.
- •Қазақстан мәдениеті және ұлттық салт-дәстүр туралы
- •Кимешек
- •Тақырыбы: Макростар. Үстелдік баспа жүйелері. (2 сағат)
- •Макростар
- •Пернелерге макрос міндеті
- •Макросты жазу
- •Макрос терезесі арқылы макросты орындау.
- •Үстелдік баспа жүйелері
- •Жобалардың үлгі ретінде тақырыптары
- •Жобалар тақырыптары
- •Қосымша материал Басылымның түрлері
- •Тақырыбы: Scribus программасының интерфейсі. Жарияланымды құру және сақтау. Бейнені кірістіру және редакциялау. (2 сағат)
- •Scribus программасының интерфейсі. Жарияланымды құру және сақтау
- •Бейнені кірістіру және редакциялау
- •Тақырыбы: Мәтіндік блоктар және олардың түрленуі. Қабаттар. Scribus баспа жүйесіндегі шаблондар. (2 сағат)
- •Информатиканың негізгі объектісі, яғни оның шикізаты мен беретін өнімі ақпарат Мәтіндік блоктар және олардың түрленуі
- •Мәтінді құжатқа қалай орналастыруға болады?
- •Тре́кинг (ағылшын тілінен алынған, алшақтық, басындағы әріпті соңғы әріптерден ерекшелеуші)
- •Қабаттар. Scribus баспа жүйесіндегі шаблондар
- •Парақ шебері
- •Әлемдегі ең танымал газеттер
- •Баспаға арналған pdf
- •Желілік технологиялар
- •Компьютерлік желілердің түрлері.
- •Желілік техникалық құралдар. Жергілікті немесе аймақты тармақталған желілер архитектураларына байланысты негізгі компонеттер мен технологиялар мынадай бөліктерден тұрады:
- •5. Мәліметтер базасы
- •Интернетке қосылу
- •Хабардың тақырыбы
- •«Омар Хайям-математик және ақын» тақырыптық газет жасау
- •Шаблоннан құжат құру
- •Колонтитулдер, шебер-беттерін құру
- •Беттер-шеберін пайдалану
- •Батырмалар
- •Мәтіндік блоктарды құру
- •Мәтінді жүктеу және түзету
- •Батырманы және атауды көшіру
- •Презентациялар жарияланымы Тағы бір батырма қосып, «Қазақстанның Қызыл кітапқа енгізген өсімдіктер туралы» слайдты рәсімдеңіз.
- •Жобаларды әзірлеу
- •Жобалар тақырыбы:
- •«Адам және тарих» тақырыбы.
- •« Ешкімде, ештенеде ұмытылмайды» тақырыбына гезеттер.
- •Коммуникация – бұл хабарлама, берілім.
- •Телефон – бұл дыбысты үлкен ара қашықтыққа жеткізе алатын кез келген құрылғы.
- •Пейджер – жеке қоңырауларды қабылдағыш.
- •Мобильді байланыс – бұл белгілі бір жерге немесе аумаққа байланбаған, дыбыстық, мәтіндік, графикалық мәліметті сымсыз абоненттік терминалдарға жеткізетін телебайланыс түрі.
- •Электронды пошта (ағлш.Email, e-mail,ағлш. Тілінен electronic mail) – бұл технология мен ол ұсынып отырған қызметтер: бөлінген компьютерлік желіде хабарламаны тарату және қабылдау.
- •Таратылым тізімі (ағлш. Mailing list) – бұл белгілі бір жазылушылар тобына хабарламаларды жібіруге мүмкіндік беретін механизм.
- •Әлеуметтік желі – бұл контентті сол қатысушылардан құралған көп рет пайдалануға болатын интерактивті веб-сайт.
- •Дауыс конференциясы нені білдіреді? Дауыс конференциясы – бұл жекеленген бөлме түсінігіне негізделген, көптеген коммуникациялар түрі.
- •VoIp (ағлш. Voice over ip; ip-телефония) – бұл сөз сигналының тасымалын Интернет немесе басқа кез келген ip-желі арқылы қамтамасыз ететін байланыс жүйесі.
- •Интернет – бұл ғылыми, іскерлік, танымал және көңіл көтеретін ақпаратты ашық түрде сақтау және тарату құрылғысы.
- •Интернет-аналитика – бұл аналитиканың жеке жағдайы, нақтырақ айтқанда, процесс және Интернеттің аудиториясын түсінуіне, олардың көздерімен талаптарына қолданылатын әдістемесінің анализі.
- •Библиометрика – бұл ақпарат және мәтіндерді зерттеу тәсілдерінің жиынтығы.
- •Мәтін оқылымы – бұл мәтіннің мақсатты аудиторияға түсінікті болуы және онымен қабылдануы.
- •Сұхбат (сұхбат, ағлш. Interview) – бұл интервьюер өз әңгімелесушісіне сұрақтар қойып және ол сұрақтарға жауап алатын екі немесе одан да көп адамдар арасындағы әңгіме түрі.
- •Респондент - бұл сұхбаттың сұрақтарына жауап беретін адам.
- •Ақпараттық қауіпсіздік. Ақпаратқа қол жетімдік саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасы.
- •Файлдарды архивтеудің қажеттілігі
- •Ағымдағы каталогтардағы файлдарды сығу
- •Ақпараттық коммуникациялық технологиялар. “Электронды үкімет” инфрақұрылымы.
Бақылау сұрақтары:
Құрылым тәртібі деген не?
Құрылым тәртібін не үшін қажет?
Құрылымның деңгейлерін қандай батырмалар және символдар арқылы өзгертуге болады?
Құрылым тәртібіндегі сұр сызық нені білдіреді?
Құжаттың бетін қалай нөмірлеуге болады?
Колонтитул деген не?
"Конструктор (Құрылымдаушы)" лентасы қандай баптауларды жүргізуге мүмкіндік береді?
*Беттерді нөмірлеу тәсілдерін сипаттап беріңіз.
*Әртүрлі құжаттар үшін колонтитулдерді қалай баптауға болады? Мысал келтіріңіз.
*Құжаттың бірінші бетінде нөмірді қалай алуға болады?
Сілтемелер не үшін қажет?
Сілтеме қандай бөліктерден тұрады? Сілтеме түрлері?
Сілтемені құру алгоритмін айтып беріңіз.
Айқасқан сілтемелер деген не?
15. Қандай элементтерге сілтемелер құрылады?
16. «Жоғары» немесе «төмен» сөзді қосу (Добавить слово «выше» или «ниже») жалаушасын орнату қандай функция атқарады?
17. Мазмұн деген не?
18. Заттық көрсеткіш деген не?
19. * Айқасқан сілтемені құру алгоритмін айтыңыз.
20. * Көрсеткіш элементін анықтау (Определение элемента указателя) сұхбаттасу терезесі сі қандай функция атқарады окно?
Дәріс №9
Тақырыбы: Рецензиялау. Графиктік объектілерді және диаграммаларды кірістіру.
Жоспары: Рецензиялау. Графиктік объектілерді және диаграммаларды кірістіру.
Мақсаты: Рецензияламен, графиктік объектілерді және диаграммаларды кірістірумен таныстыру.
Негізгі ұғымдар тізбесі: рецензиялау, SmartArt.
Рецензиялау
Бір құжатпен бірнеше адам жұмыс істейтін кездер болады. Құжаттармен жұмысты ықшамдау үшін Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасын пайдалануға болады
Қалай ойлайсыздар, бар мәтінді өзгертпей құжатта қалай түзетулер жүргізуге болады?
Құжатқа өзгерістер енгізуді қарауға мүмкіндік беретін құралдар Қадағалау (Отслеживание) тақтасында орналасқан. Түзету (Исправления) батырмасы құжатқа енгізілген барлық түзетулерді, оның ішінде кірістіру, жою және пішімдеуді өзгертуді қадағалайды. Қадағалау тәртібінен шығу үшін Түзету (Исправления) батырмасын басу керек (батырма белсенді күйде болу керек).
Шығару (Выноски) батырмасы шығаруларды бейнелеу тәртібін баптайды.
Шығару (Выноски) батырмасы келесі міндеттерді атқарады, олар:
Шығаруларда түзетулерді көрсету (Показывать исправления в выносках) (ескерту мен түзетулер шығару ретінде бейнеленеді);
Мәтіндегі барлық түзетулерді көрсету (Показывать все исправления в тексте) (барлық ескертулер мен түзетулер тікелей мәтінде көрсетіледі);
Шығаруларда тек ескертулер мен пішімдеулерді ғана көрсету (Показывать только примечания и форматирование в выносках) (шығаруларда тек ескертулер мен пішімдеулер ғана бейнеленеді).
Бастапқы құжаттағы түзету (Исправления в исходном документе) батырмасы түзетулерді бейнелеу тәртібін баптауға мүмкіндік береді.
Түзетуді көрсету (Показать исправления) батырмасы құжатта көрсетілетін өзгерістерді белгілейді (ескерту, пішімдеу және т.с.с)
Тексеру аймағы (Область проверки) батырмасы енгізілген түзетулер мен қосылған ескертулердің хронологиялық ретін бейнелейтін қосымша тақтасын ашады.
Ескертулерді қосу.
Құжатқа ескертуді қалай қосуға болады?
Құжатқа ескертуді қосу үшін, тышқанның сілтемесін қажетті жерге қойып, Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасының Ескерту (Примечания) тобындағы Ескерту құру (Создать примечание) батырмасын басу керек. Мәтін қызыл түспен ерекшеленеді және жиекте ескерту жазатын өріс пайда болады (34-сурет)
34-сурет. Ескертуді кірістіру
Құжаттарды салыстыру.
Әр түрлі пайдаланушылар енгізген өзгерістерді қалай көруге болады?
Әр түрлі пайдаланушылар енгізген өзгерістер бар құжаттарды салыстыру үшін Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасының Салыстыру (Сравнить) тобы арналған.
Салыстыру батырмасы және біріктіру батырмасы арқылы құжатқа әртүрлі пайдаланушылар енгізілген өзгерістерді көруге болады.
Аталған командаларды орындағаннан кейін енгізілген түзетулермен бастапқы үшінші құжат пайда болады.
Емле ережесі.
Кез келген мәтінді редакциялауда грамматикалық және орфографикалық қателерін тексеру қажет. Қате жібермеген әлде қайда жақсы болар еді, бірақ кейбір қателер кездеседі, мысалы, қате жаңылыс (жазылған сөзде). Грамматикалық және орфографикалық қателерді жою үшін Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасының Емле ережесі (Правописание) тақтасының Емле ережесі (Правописание) батырмасы арналған.
Word-та грамматика мен орфографияны тексерудің неше тәсілі бар?
Word тексеру мен түзетудің үш түрін ұсынады:
автоматты;
құжатты қолмен тексеру;
автоматты түрде ауыстыру.
Автоматты түрде орфография мен грамматиканы тексеруде Word қателерді теру басында тексереді және қателерді сызады. Грамматикалық қатесі бар сөздерді қызыл түспен, орфографикалық қателерді жасыл түспен астын сызады. Қатені түзету үшін, сызылған сөзді тышқанмен шерту керек немесе тышқанның оң жақ батырмасымен, ұсынылған бірнеше нұсқадан қажетті нұсқаны таңдаңыз (35-сурет).
35-сурет. Қатені түзету терезесі
Грамматикалық және орфографикалық қателерді автоматты түрде қосу үшін, келесі командаларды орындаңыз:
Office батырмасындағы Word параметрлері батырмасын басыңыз;
Емле ережесі бөліміне көшіп, Word параметрлері терезесі ашылады (36-сурет);
Word емле ережесін түзетуде (При исправлении правописания Word) аймағында жалаушасын орнатыңыз , ,;
Автоматты түрде ауыстыру параметрі (Параметры автозамены) және Microsoft Office программасындағы орфографияны түзеткенде (При исправлении орфографии в программах Microsoft Office) аймақтарында параметрлер беруге де болады.
36-сурет. Word параметрлерінің терезесі
Қалай ойлайсыздар, егер мәтінде көп шетел сөздер болып, программа бәрін сызады. Осы сызулар алаңдатпай ма?
Мұндай жағдайда автоматты түрде тексерудің сөндіріп, құжатты қолмен тексеру керек. Ол үшін Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасының Емле ережесі (Правописание) тобындағы Емле ережесі (Правописание) батырмасын пайдалану керек.
Авто ауыстыру (Автозамена) командасының қызметі қандай?
Көбінесе мәтінді теруде қате жаңылыстар (басылған сөз) пайда болады, ол қателерді жою үшін Авто ауыстыру (Автозамена) командасы арналған. Ол команда автоматты түрде қателерді түзетуге мүмкіндік береді. Программа жие кездесетін қателер тізімін және оларды ауыстыру нұсқаларын ұсынады. Тізімдерге жаңа сөздер қосуға болады, ол үшін Авто ауыстыру (Автозамена) сұхбаттасу терезесі сін пайдаланамыз:
Office батырмасында орналасқан Word параметрлері батырмасын басу керек;
Емле ережесі (Правописание) бөліміне көшіңіз;
Авто ауыстыру параметрлері (Параметры автозамены) батырмасын басыңыз;
Енгізу барысында ауыстыру (Заменять при вводе) аймағында Ауыстыру (Заменить) өрісінде қатесі бар сөзді енгізіңіз (мысалы, редаГциялау);
Енгізу барысында ауыстыру (Заменять при вводе) аймағындағы өріске дұрыс нұсқаны жазыңыз
Қосу (Добавить) және ОК батырмасын басыңыз.
Авто ауыстыру (Автозамена) сұхбаттасу терезесі сі арқылы келесі баптауларды жүргізуге болады:
сөздің басында екі БАс ӘРіпті түзетуге болады исправлять;
сөйлемнің бірінші әріптерін бас әріп қылдырады;
кездейсоқ Caps LOCK батырмасын басып қалуды жояды.
Мәтіндер, құжаттармен жұмыс істеу барысында мәтінді оқуда ерекше орын алады, сондытан сөйлемнің құрылымына да көңіл аударған дұрыс. Сөйлемде бір сөз бірнеше рет қайталануы мүмкін. Бір сөзді қайталамау үшін, ол сөзге синоним табу керек. Ол үшін синонимдер сөздігін пайдалануға болады:
сөзді ерекшелеңіз немесе сол сөзге тышқанның сілтемесін орнатыңыз;
Рецензиялау (Рецензирования) батырмасының Емле ережесі (Правописание) тақтасындағы Тезаурус батырмасын басыңыз;
Анықтама материалдары (Справочные материалы) (37-сурет), аймағынан қажетті синонимді таңдаңыз, үшбұрышты шертіңіз және Кірістіру (Вставить) командасын орындаңыз.
Сонымен қатар Синонимдерді контекстік мәзір арқылы алуға болады.
37-сурет. Анықтама терезесі
Құжатты қорғау.
Менің құжатымды оқитын пайдаланушылар құжатқа өзгеріс енгізбеу үшін, не істеу керек?
38-сурет. Пішімдеуді шектеу терезесі
Құжатты өзгертулерден қорғау үшін Рецензиялау (Рецензирования) қосымшасының Қорғау (Защитить) тақтасы арналған. Құжатты қорғау (Защитить документ) батырмасын басқаннан кейін, оң жақта тақта пайда болады (38-сурет)
Пішімдеуді шектеу (Ограничить форматирование) тақтасында жалауша орнатыңыз, Баптау ( Настройки) (39-сурет) пунктінде қай элементтер пішімделетінің көрсетіңіз.
39-сурет. Баптаулар опциясы, Пішімдеуге шектеу терезесі
Редакциялауды шектеу үшін жалаушасын орнатыңыз, тізілген тізімнен Түзетулерді жазуды (Запись исправлений) таңдасаңыз онда басқа пайдаланушылар мәтінді орын ауыстыра алады, жоя алады және түсіндірмелер енгізе алады. Ал егер пайдаланушылар тек ескертулер ғана қалдырса десеңіз, онда тізімнен Ескерту (Примечания) таңдаңыз, егер өзгерістер енгізуге тыйым салсаңыз, онда Тек оқу (Только чтения) тізімін таңдайсыз.
Қорғау баптауын қосу үшін Құжатты қорғау (Защитить документ) батырмасын басыңыз, батырманы басқаннан кейін сұхбаттасу терезесі пайда болады. Қорғауды алып тастау үшін Құжатты қорғау (Защитить документ) батырмасын басыңыз және Пішімдеу мен редакциялауды шектеу (Ограничить форматирование и редактирование) жалаушасын алып тастаңыз.